چگونه سرقت علمی مؤثرتری انجام دهیم: 30 نکتۀ اساسی برای پژوهشگران از نگارش تا انتشار

لیزنا، (گاهی دور/ گاهی نزدیک: 99)، امیر حسین رجب زاده عصارها،  کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی: همۀ ما بلدیم سرقت علمی انجام دهیم. یعنی اگر بخواهیم می‌توانیم یک سارق علمی باشیم. امّا سرقت داریم تا سرقت. سرقت حرفه‌ای و تمیز با سرقت‌های علمی در پیتی یا به‌اصطلاح «آفتابه‌دزدیِ علمی» تفاوت دارد. خیلی از شما با من هم‌عقیده هستید که اگر آدم قرار است دزدی کند، بهتر است یک بار یک بانک بزند و یک عمر خیرش را ببیند تا این که مدت‌ها آفتابه‌دزدی کند و تا آخر عمر، هشتش گرو نُه‌اش باشد. تازه خوبی‌اش این است که در سرقت علمی مسلحانه، خبری از گیر افتادن و زندان و این حرف‌ها نیست. اسنادش هم موجود است. من در این نوشته به علاقه‌مندان آموزش می‌دهم چگونه سرقت علمی کنند که بیشتر متنفع شوند. تضمین می‌کنم که با رعایت این اصول، یک سرقت علمی قابل توجه، مؤثر و تکان‌دهنده خواهید داشت:

1-      اولین قدم این است که یک خودکار بردارید و خط بکشید. کجا؟ روی اخلاق و دور وجدان. البته اگر اخلاق را بشناسید و وجدانی درون خود احساس کنید. اگر وجدانی درون خود نمی‌یابید یا اگر شناختی از اخلاق ندارید که بهتر! اصلاً این فوق‌العاده است. اگر اثری از اخلاق و وجدان در خود نمی‌بینید به شما تبریک می‌گویم. شما پتانسیل بالایی برای انجام یک سرقت علمی مؤثر دارید.

2-      تمامی آیین‌نامه‌های ارتقاء را مرور کنید؛ نقطه‌های امتیازآور را یادداشت کنید و برنامۀ راهبردی خود را بر اساس آن‌ها تنظیم کنید.

3-      به یاد داشته باشید که مهم نیست در مورد چه موضوعی مقاله می‌نویسید. اصلاً مهم نیست که از چه رشته‌ای فارغ‌التحصیل شده‌اید و مطالعات‌تان روی چه موضوعی متمرکز بوده است.

4-      موضوع مقالۀ شما باید فقط و فقط برای خودتان نفع مادی و معنوی داشته باشد. انتخاب موضوع، یک مسئلۀ شخصی است. این که شما باید باری از روی دوش جوامع انسانی بردارید یک جملۀ گزاف است. اصلاً به علم چه ربطی دارد که جامعه چه نیازی دارد؟

5-      از همین ابتدا بدانید و آگاه باشید که نوشتن یک مقالۀ علمی کاری کاملاً آسان است. شما قرار نیست سختی بکشید. شما قرار است چند سطر بنویسید، با آن امتیاز بگیرید و از زرنگی خود کیف کنید.

6-      در نظر داشته باشید که اگر نوشته‌ای از قبل دارید حتماً از آن استفاده کنید. به خودتان استناد دهید. شک نکنید که از این کار متنفع خواهید شد.

7-      به استادان خود استناد بدهید. به دوستان‌تان استناد بدهید. به اولی می‌گویند استاداستنادی و به دومی دوست‌استنادی. در کل هر دو زیرمجموعۀ حوزۀ استناددوستی هستند.

8-      مشخص کنید که کدام یک از دوستان‌تان را می‌خواهید به عنوان نویسنده همکار بیاورید. بده بستان است دیگر. قاعده را رعایت کنید. شما اسم او را می‌نویسید و او هم اسم شما را می‌نویسد. به همین راحتی؛ به همین خوشمزگی.

9-      اگر استاد هستید به یاد داشته باشید که مهم نیست چقدر از مقاله به زحمت شما مربوط می‌شود، اسم شما باید و باید به عنوان نویسندۀ اول نوشته شود تا امتیاز بالاتری کسب کنید. اگر دانشجو هستید هم بگذارید اسم استاد اول باشد، جای دوری نمی‌رود. شما باید روابط‌تان را با استادهای‌ خود در همین مراودات محکم کنید دیگر... تازه مقاله‌تان راحت‌تر منتشر می‌شود.

10-   برای استناد دادن خودتان را اذیت نکنید. وقت شما مهم‌تر از آن است که بروید و قواعد استنادی را یاد بگیرید. اصلاً این قواعد سرکاری است. وضع شده که جلوی پیشرفت شما را بگیرد. اما شما زرنگ‌تر و بی‌پرواتر از این حرف‌ها هستید. کار خودتان را بکنید. اصولاً استناد یک امر حسی است. هرجا و هرجور حس‌اش را داشتید استناد بدهید.

11-   برای آوردن متن دیگران هم خودتان را اذیت نکنید. کل متن دیگران را به هر میزانی که دوست دارید کپی کنید. مثلاً هفت پاراگراف از یک مقالۀ دیگر بیاورید و استناد بدهید. خوانندگان خودشان درک می‌کنند که مقالۀ شما چقدر مفید است. اصلاً اگر مقالۀ شما نباشد، مقاله‌ای که به آن استناد کرده‌اید ناقص است.

12-   اگر از نوشتۀ خودتان استفاده می‌کنید که کلاً به کسی ربطی ندارد چه حجم از آن را در نوشتۀ جدید به کار می‌برید.

13-   قسمت پیشینه‌ها را که اصولاً باید کپی کرد. اگر بتوانید فایل ورد مقالات را گیر بیاورید و دیگر زحمت تایپ را هم نکشید که مطمئناً کارتان بسیار حرفه‌ای‌تر است.

14-   خیلی هم پایگاه‌های اطلاعاتی را برای پیدا کردن پژوهش‌های مشابه زیر و رو نکنید. مگر سرتان درد می‌کند؟

15-   قسمت روش را که کلاً نمی‌شود کپی نکرد. روش را کپی کنید. نیازی نیست روش را بخوانید، بلد باشید و آن را طی کنید. فقط قسمت روش را کپی کنید و بیاورید بگذارید در مقالۀ خودتان.

16-   برای انتخاب جامعه و نمونه هم خودتان را به دردسر نیندازید. کمی تخیل. فقط همین. اطمینان داشته باشید کسی درست بودن داده‌ها را چک نمی‌کند.

17-   ابزاری هم اگر دارید، حاضر و آماده‌اش را پیدا کنید. اگر تنبل‌بازی دربیاورید و وقت‌تان را برای بومی‌سازی ابزارها تلف کنید بازنده به حساب می‌آیید.

18-   اگر خدای ناکرده دنبال انجام پژوهش واقعی هستید، کلاه‌تان پس معرکه است. به یاد داشته باشید که شما پژوهش انجام نمی‌دهید. داده‌ها را از خودتان می‌سازید. این کار را می‌گویند داده‌سازی یا فابریکیشن. خیلی هم با کلاس است. اگر پرسش‌نامه دارید، بعد از آن‌که پرسش‌نامه را از یک منبع معتبر دزدیدید، به اطلاعات آن منبع نگاه کنید و داده‌های دلخواه خود را بسازید. اگر نیاز دارید که با پژوهش خود به نتیجه خاصی برسید دقت کنید که داده‌ها را طوری تنظیم کنید که در نتایج به مقصود خود دست پیدا کنید. این کار هم سرقت باکلاسی است. به آن می‌گویند فالسیفیکیشن. خارجی و شیک.

19-   اگر قسمتی از پژوهش را بلد نبودید، معنی‌اش این نیست که باید بروید یاد بگیرید. معنی‌اش این است که اعتماد به نفس‌تان پایین است. به خودتان اعتماد داشته باشید و پژوهش‌تان را آن‌طور که می‌پسندید بنویسید.

20-   در پژوهش خود گنده گنده حرف بزنید. محدودیت‌های پژوهش خود را لازم نیست به روی خودتان بیاورید. هرچه‌قدر جامعه را بزرگ‌تر بیان کنید بهتر.

21-   قسمت نتایج و مباحث را هم به راحتی می‌شود کپی کرد. در سخت‌ترین شرایط شما فقط کافی است که یک الگو از نوشته‌های دیگران بفهمید و آن را با کلمات مناسب پر کنید. یک مدل سؤال امتحانی داشتیم از کودکی: «جای خالی را با عبارت مناسب پر کنید». اگر همت کنید و چنین الگویی دربیاورید می‌تواند بارها و بارها از آن الگو استفاده کنید و چندین مقالۀ خوش آب و رنگ از آن دربیاورید.

22-   اصولاً استفاده از الگوی کل نوشتۀ دیگران یک سرقت حرفه‌ای است. به آن می‌گویند تمپلیتینگ. بسیار خارجی و دلچسب.

23-   در صورتی که در یکی از مجلات علمی-پژوهشی آشنا دارید، بدانید که خیلی کم است. شما باید در هر مجلۀ علمی-پژوهشی یک آشنا داشته باشید. اگر استاد هستید که بده و بستان را فراموش نکنید و اگر دانشجو هستید یک استاد همکار خوب پیدا کنید و بده و بستان را فراموش نکند.

24-   اگر در هر یک از مجلات پایگاهی پیدا کردید، به دورن قلعه بروید و به عافیت برسید. به طور گروهی هم مراقبت کنید کسی به دژ شما نزدیک نشود.

25-   به یاد داشته باشید که داور مجلات و دیگر ارزیاب‌ها سرشان شلوغ‌تر از این حرف‌هاست که واقعاً پژوهش شما را ارزیابی کنند. برای این که داوران و ارزیاب‌ها کار خودشان را انجام داده باشند، چند غلط تایپی در متن بگذارید که آن‌ها پیدا کنند. اگر فهرست مندرجات در متن‌تان دارید کمی اشتباه تابلو در آن قسمت داشته باشید و اگر هم جدول و نمودار دارید کمی ناجور باشند تا به شما تذکر داده شود. سعی کنید چند اشتباه صوری فاحش داشته باشید که کمتر به محتوای کارتان توجه شود.

26-   اگر ترجمه‌تان خوب است که یک مقالۀ خوب خارجی پیدا کنید و آن قسمت‌هایی‌اش را که متوجه می‌شوید ترجمه کنید و به نام خود منتشر کنید.

27-   اگر استاد هستید، برنامه کلاس‌های درسی را طوری تنظیم کنید که بتوانید از هر دانشجو یک اثر پرامتیاز بیرون بکشید. اگر این پتانسیل‌ها را هدر بدهید، فردای قیامت خودتان باید پاسخگو باشید که چرا این همه کفران نعمت کرده‌اید.

28-   به یاد داشته باشید که اگر خدای ناکرده، کسی فهمید که شما تقلب کرده‌اید، خودتان را به خنگی بزنید. بگویید آموزش ندیده‌اید و نمی‌دانستید. اگر هم استاد هستید که بگویید این اثر را دانشجویان‌تان نوشته‌اند و چون بلد نبوده‌اند و شما هم وقت نکرده‌اید کل اثر را بخوانید متوجه نشده‌اید. چند تا از این توجیه‌های تخیلی ردیف کنید. نه اعتبارتان در کشور خدشه‌دار می‌شود و نه امتیازی را از دست می‌دهید. اصولاً چیزی که به دست آورده‌اید کسی از شما نمی‌گیرد. باز هم تأکید می‌کنم. خودتان را به خنگی بزنید.

29-   اگر نیاز به کار آبکی دارید، این مراحل زحمت زیادی دارد. یک مقاله را دانلود کنید، کاملاً کپی کنید و نام خودتان را به جای نام نویسنده آن بگذارید.

30-   اگر نیاز به کار فوری دارید، در اینترنت جستجو کنید. بعضی‌ها اشتباه فاحشی مرتکب می‌شوند و بلند می‌شوند می‌روند میدان انقلاب. این چیزها از مد افتاده است. از طریق وب سفارش دهید. فقط مواظب باشید سرتان کلاه نگذارند. با توجه به نوسان شدید قیمت‌ها در طول روز باید فی دست‌تان باشد. برای آگاهی از آخرین قیمت بازار با ما تماس بگیرید.