داخلی
»مطالب کتابداری
»گزارش
طرح آینده‌نگاری کتابخانههای عمومی بررسی شد
به گزارش خبرنگار لیزنا، نشست «آینده‌نگاری کتابخانههای عمومی» با موضوع «روند جهانی در باب آینده کتابخانههای عمومی» با حضور محمد جوهرچی، مدیرکل پژوهش و نوآوری نهاد، اصغر گودرزی، مدیرکل امور کتابخانههای نهاد، سیامک محبوب، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانههای عمومی و جمعی از کارشناسان حوزه آینده‌پژوهی در سالن کنفرانس نهاد کتابخانههای عمومی کشور صبح روز سه شنبه 2 شهریور 1395 برگزار شد.
محمد جوهرچی مدیرکل پژوهش و نوآوری نهاد کتابخانه های عمومی در این نشست که در ساختمان شماره یک نهاد برگزار شد،اظهار داشت: تمام خدماتی که در بخش‌های مختلف کشور ارائه می‌شود به آینده نگاهی مستقیم دارد و از پیشینه‌ای برخوردار است. اگر به طور کلی تدبیری برای آینده هر سازمان اندیشیده نشود، و در این حوزه تفکر نکنیم بسیاری از خدمات و کوشش‌های ما سمت‌و سوی شایسته‌ای پیدا نمیکند و به هدف مطلوب منتهی نمی‌شود.
جوهرچی ادامه داد: مطالعات آینده، آینده‌نگری، آینده پژوهی حتما باید با برنامه‌ریزی باشد تا نهال اندیشیدن و تفکر رنگ و لعاب پیدا کند. اینگونه مطالعات برای بررسی وضعیت کتابخوانی در شرایط کنونی خود مقوله‌ای است که بحث جداگانه‌ای را می‌طلبد اما سابقه نگاه به آینده با عنوان «مطالعات آینده» در نهاد کتابخانههای عمومی که با برگزاری همایش ملی آینده‌پژوهی کتابخانههای عمومی آغاز شد، به بیش از 2دو سال گذشته باز می‌گردد.
جوهرچی یادآور شد: در زمانی یک رویداد ثبت شده که تحت آن مسئله همایش ملی آینده‌نگری کتابخانههای عمومی برگزار شد که از نتایج مهم آن همایش لزوم فعالیت دبیر‌خانه‌ها در کتابخانههای سراسر کشور است.
وی عنوان کرد: به جای آنکه ما یک یا چند رویداد را به صورت جداگانه بررسی کنیم بهتر است آن رویداد‌ها را پشت سر هم بررسی کنیم تا ثمرات آن در حوزه‌های کتاب و کتابخوانی بهتر نمایان شود.
وی افزود: پس از برگزاری جلسات متعدد امسال طرحی را تحت عنوان آینده‌پژوهی کتابخانههای عمومی کشور تعریف کردیم که طی آن مطالعات این حوزه برای اولین بار در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران با عنوان آینده‌نگری کتابخانههای عمومی کشور با تمرکز مطالعاتی در واحد کتابخانه عمومی با همکاری استادیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران شکل گرفته است.
وی گفت: دانشگاه تهران مدتی است که این نوع مطالعات را شروع کرده و امروز برای اولین بار گزارش این طرح در نشست آینده‌نگاری کتابخانههای عمومی ارائه می شود.
تقسیم بندی آینده‌پژوهی به سه بخش ممکن محتمل و مطلوب
در ادامه نشست، ذوالفقارزاده استادیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران گفت: شدت تغییرات آینده‌پژوهی را برای ما مهم کرده و این مسئله عمدتا به وسیله تکنولوژی در فضای مجازی از تغییرات گسترده‌ای برخوردار است. این تغییرات سبب شده تا آینده برنامه‌ریزی و آینده‌پژوهی به سه بخش ممکن محتمل و مطلوب تقسیم‌بندی شود.
ذوالفقارزاده ادامه داد: در آینده پژوهی ممکن فرد با فراغی باز و با ذهنی به دور از هیاهو و تخیل‌گونه راجع به آینده تفکر می‌کند و آن‌ها که احتمال وقوع بیشتر دارند را انتخاب می‌کند و این در صورتی است که در آینده‌نگاری محتمل اقدامات را از لحاظ کیفی و کمی محاسبه و نسبت به آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کند و در آینده‌نگری مطلوب فضای چشم‌اندازی که به وسیله ابزار‌ها و تکنولوژی طراحی می‌شود حد مطلوب و مورد علاقه افراد در جهت برنامه‌ریزی برای آینده خود است.
پروژه مدینیوم سبب توسعه و شناسایی وضعیت جهان
ذوالفقارزاده ابراز داشت: پروژه مدینیوم زیر نظر سازمان بین‌الملل طراحی شده و بر اساس شاخص‌ها وضعیت جهان رصد می‌شود. در طول این پروژه روش‌های شناسایی توسعه در موضوعات تخیلی و روند در 39 روش طراحی شده و این روش‌ها برای توسعه کشور ها یکی از پایه‌های مهم تکیه بر شاخص توسعه کشورها و دانش شاخص‌سازی در جهت برنامه‌ریزی پیشرفته است همچنین این شاخص‌ها برای قضاوت آینده بسیار کاربرد دارد.
وجود شاخص های مختلف پرکاربرد برای نهاد کتابخانه های کشور
ذوالفقاری یادآور شد: شاخص‌های مختلفی برای عرضه در نهادهای کتابخانههای مختلف وجود دارد و این خود عامل پیشرانه‌ای برای توسعه آینده‌پژوهی است.
ذوالفقارزاده ادامه داد: آینده‌نگری برای ما ایرانیان ملموس‌تر بوده و تمایزی که در آینده‌نگری و پژوهی موجود است در این بوده که ما در آینده‌نگری در جنبه مشارکت و اقدام بیشتر تأکید می‌کنیم و آینده‌نگری حاصل کار تیمی و معطوف با اقدام و عمل است به طوری که پروژه‌های آینده‌نگری به دلیل اهمیت بالایشان مورد توجه اتحادیه اروپا قرار دارد.
آینده نگری فرایندی عاقلانه و پیشگیرانه
وی تأکید کرد: آینده‌نگری فرایندی است که نسبت به آینده به صورت عاقلانه و پیشگیرانه می‌نگرد و نتایج این روش مطلوب است و هدف آینده‌نگار ها صرفا پیش‌بینی آینده نبوده زیرا که آینده قابل پیش‌بینی نیست. برای رسیدن به آینده مطلوب باید روش‌های مختلف آگاهانه را در ذهن خود ترسیم کرد و آینده‌نگاران از آینده صحبتی به میان می‌آورند به این دلیل است که از آغاز به اقدام ختم می‌شود.
وی اذعان داشت: به متدلوژی ترسیم آینده مطلوب به خوبی دقت نمی‌شود و به همین دلیل کشور ما با وجود آنکه سند‌های مختلف راهبردی نگاشته است ولی در آن‌ها ضعف وجود دارد.
تعمیم گذشته به آینده یکی ار اشکلات آینده نگاری
وی اظهار داشت: تعمیم گذشته به آینده یکی از اشکالات جدی آینده‌نگاری بوده زیرا افراد همیشه به دنبال الگوی ذهنی خلاقانه هستند و این الگوی ذهنی سبب بالا رفتن قدرت تحلیل و انعطاف‌پذیری ما شده و این مسئله می‌تواند ذهن مسئولان حوزه نهاد را نسبت به برنامه ریزی و تغییرات در آینده خلاق کند.
ذوالفقارزاده گفت: تا نقطه تغییر در مدیریت اتفاق نیافتد نگرشی نو و مؤثر اجرا نمی‌شود و آینده‌پژوهی به شرط میان رشته‌ای بودنش و تعامل با محیط اطراف اثر‌گذار بوده و این همان روش روند در پیش‌بینی آینده است.
وی در ادامه گفت: متأسفانه مدیران ما در کشور کمتر به موضوع آینده‌پژوهی در حوزه خود می‌پردازند، چراکه معمولا مدیران تصور می‌کنند که سخن از آینده به عمر مدیریت خودشان قد نمی‌دهد و سعی می‌کنند بیشتر دنبال کارهای زودبازده بروند و از این جهت این اقدام نهاد جای تقدیر دارد.
روند جهانی آینده کتابخانههای عمومی: روند نرم‌افزاری و روند سخت‌افزاری
احمدیان، دانشجوی دکترای آینده‌پژوهی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران نیز در این نشست طی سخنانی به بررسی روند جهانی آینده کتابخانههای عمومی پرداخت و گفت: مفهوم کتابخانه در فرهنگ ما مساوی با مکانی است به علاوه کتاب که نهایتا فردی با مراجعه به این مکان می‌تواند کتابی را بگیرد و برای مدتی با خود همره داشته باشد. اما امروزه در سطح دنیا شاهد بازتعریف مفهوم کتابخانه هستیم که روندهای مختلفی بر آن موثر بوده است.
وی در ادامه با بررسی روندهای موثر بر تغییر کتابخانه‌ها عنوان کرد: ما در کتابخانه‌ها با دو نوع روند مواجه هستیم، یکی روند نرم‌افزاری و دیگری روند سخت‌افزاری. در روند نرم‌افزاری، عواملی چون توسعه جنبه‌های مجازی کتابخانه‌ها، تمرکز کتابخانه‌ها بر فعالیت‌های اجتماعی، گذار از مصرف‌گرایی به خلاقیت‌گرایی در کتابخانه‌ها، افزایش گرایش به کتاب‌های الکترونیک و غیره موثر است.
احمدیان در تشریح عوامل موثر در روند سخت‌افزاری افزود: برجسته‌سازی و جذاب‌سازی کتابخانه‌ها در انظار عمومی، افزایش سرمایه‌گذاری برای تأمین رفاه و آرامش کاربران، کاهش وابستگی کاربر به کتابدار، چند منظوره‌سازی فضای کتابخانه، تنوع‌بخشی فضای کتابخانه برای گروه‌های مختلف سنی، اتکاء فزاینده به فناوری‌های سبز و طراحی جامعه‌گرا و کاربرپسند برای کتابخانه، از جمله اقدامات موثر در روند سخت‌افزاری هستند.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.