«فرهنگ سوگ شیعی» فقط یک کشکول الفبایی است

 به گزارش خبرنگار لیزنا، نقد و بررسی کتاب فرهنگ سوگ شیعی در روز یکشنبه 18 مهر ماه با حضور محسن حسام مظاهری یکی از نویسندگان کتاب و همچنین حسن ذوالفقاری و حسن سید عرب در سرای اهل قلم برگزار شد.

محسن حسام مظاهری: هر پنج سال یک بار این فرهنگ بازنگری و ویرایش می‌شود

در ابتدای جلسه محسن حسام مظاهری ضمن تاًکید بر اهمیت فرهنگ عاشورایی افزود: درست است که در دایره‌المعارف‌های گوناگون در زمینه‌ی عاشورا و فرهنگ عاشورایی اطلاعات نسبتاً خوبی می توان بدست آورد، ولی وجود طیف گسترده‌ی آیین‌ها، اشیاء و نمادهای فرهنگ عاشورایی ما را برآن داشت تا در سال 1389 نگارش نوعی فرهنگ نامه‌ی عاشورایی را آغاز کنیم.

وی ادامه داد: ما در این فرهنگ نامه سعی کردیم برعکس دایره‌المعارف‌ها به خرد کردن مدخل‌های کلان بپردازیم و این خرد کردن به ما کمک کرد تا در بررسی‌ها دقت عمل بیشتری داشته باشیم، و لازم به ذکر است که مداخل در این کتاب به ترتیب اهمیت رده بندی شده اند.

این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: ویرایش اول این کتاب با حضور 43 نویسنده و 237 مقاله‌ی ارجاعی و غیر ارجاعی انجام شد و برآورد ما این است که هر پنج سال یک بار این فرهنگ بازنگری و ویرایش شود.

مظاهری با اشاره به نکات مثبت کتاب عنوان کرد: در قسمت آخر کتاب علاوه بر ذکر منابع، برای پژوهشگران، دانشجویان و سایر علاقه‌مندان، منابعی را با عنوان (برای مطالعه‌ی بیشتر) آورده‌ایم وبه عبارتی می‌توان کتاب را یک منبع شناسی در حوزه‌ی فرهنگ عاشورایی قلمداد کرد.

 این پژوهشگر اجتماعی در پایان افزود: هدف ما این است که در ویرایش‌های بعدی کتاب دامنه‌ی مطالعات خود را از حوزه‌ی جغرافیایی ایران گسترده‌تر کنیم و عزاداری را در بین شیعیان دیگر کشورها بررسی کنیم.

حسن سید عرب: این کتاب فقط یک کشکول الفبایی است

در ادامه دکتر حسن سید عرب با تأکید بر پریشان بودن عنوان کتاب ادامه داد: در عنوان کتاب ذکر شده که فرهنگ سوگ شیعی ولی در مقدمه آمده که این کتاب دانشنامه است و مشخص است که هیچ دقتی نشده است تا تمایز بین فرهنگ و دانشنامه مشخص شود.

سید عرب بیان کرد: زمانی که ما در عنوان می‌نویسیم (فرهنگ سوگ شیعی) کمبود یک حرف اضافه احساس می‌شود و (فرهنگ سوگ در شیعه) عنوان مناسب‌تری برای کتاب بود.

وی با تأکید بر عدم تجربه‌ی دانشنامه نویسی در بین نویسندگان کتاب عنوان کرد: در بین نویسندگان کتاب جز چند مورد محدود هیچ کدام سابقه‌ی دانشنامه نویسی ندارند و حتی سرویراستار هم که سرپرست و عنصر اصلی در نگارش یک کتاب است متاسفانه سابقه‌ی دانشنامه نویسی ندارد.

وی با تأکید بر مشکلات نگارشی کتاب افزود: در دایره‌المعارف‌ها «ال» آورده نمی‌شود ولی در این کتاب به این مورد توجه نشده است.

عرب گفت: دلیل انتخاب مداحان، واعظان و بزرگان در مدخل‌های مختلف مشخص نشده است و در واقع توزیع و تکثر مدخل‌ها منطقی نیست و نوعی ایران گرایی در کتاب به چشم می‌خورد.

حسن سید عرب در پایان صحبتهای خود گفت: این کتاب فقط یک کشکول الفبایی است.

حسن ذوالفقاری: رسم‌الخط فرهنگستان را به کار بگیرید

در ادامه حسن ذوالفقاری ضمن تشکر از برگزار کنندگان این جلسه و حسن انتخابشان در انتخاب کتاب فرهنگ سوگ شیعی عنوان کرد: از جنبه‌های مثبت و جالب توجه‌ی کتاب توجه به آیین‌ها‌ی عاشورایی است، که در منابع مکتوب، کمبود چنین کتابی به چشم می‌خورد.

ذوالفقاری با اشاره به جوان‌گرایی در این کتاب گفت: آنچه در این کتاب حائز اهمیت است، جوان‌گرایی است و چندین دایره المعارف از جمله دانشنامه‌ی جهان اسلام و دایره‌المعارف بزرگ اسلامی بعد از انقلاب اسلامی نوشته شده‌اند.

ذوالفقاری گفت: تنوع مولف و همچنین وجود عکس که در ذیل مداخل آمده، بسیار حائز اهمیت است و علاوه بر این،  آوردن مداخل جدید در کنار مداخل قدیمی  از محاسن کتاب محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: چون در عنوان کتاب آمده «فرهنگ سوگ شیعی» احساس می‌شود، بقیه‌ی مراسم مذهبی شیعی از جمله 21 رمضان و یا ایام فاطمیه و یا هر آینی مربوط به سوگ شیعی باید در کتاب باشد، در حالی که این گونه نیست و تاًکید شما بر فرهنگ عاشورایی است، پس در نتیجه این عنوان بزرگ‌تر است از آنچه که مد نظر شماست.

سردبیر فصل نامه‌ی فرهنگ و ادب ادامه داد: نفس این کار باید میدانی باشد و در هر استان و منطقه‌ای گروهی از افراد آیین‌ها را جمع‌بندی کنند، ولی من احساس می‌کنم این کتاب براساس مطالعات کتابخانه‌ای نگارش یافته است.

وی افزود: رسم‌الخط فرهنگستان را به کار بگیرید و سعی کنید بیشتر از مثال استفاده کنید مثلاً وقتی از رجز خوانی صحبت می‌شود چند نمونه شاهد مثال آورده شود در فهم بهتر بسیار موثر است.

دوالفقاری در پایان عنوان کرد: از اشکالات نگارشی کتاب وجود مداخل تکراری است که باید تصحیح شوند و یکسری از مداخل هم جاافتاده‌اند، که امید است در ویرایش‌های بعدی تصحیح شود مثل آیین آتش گردانی، بیل گردانی، پرسه‌زنی و... که شامل موارد زیادی می‌شوند و جای خالیشان در کتاب احساس می‌شود.

در ادامه‌ی جلسه‌ی نقد و بررسی کتاب فرهنگ سوگ شیعی محسن حسام مظفری به برخی از سوالات پاسخ داد.

مظفری در پاسخ به سید عرب که عنوان کتاب را کلی عنوان کرده بود، گفت: ما در این کتاب به هرآنچه که به حوزه‌ی سوگ واری شیعه مربوط می‌شود پرداخته‌ایم و این کتاب فقط در مورد آیین عاشورا نیست، در نتیجه عنوان کتاب به درستی انتخاب شده است.

وی در ادامه افزود: در انتخاب مراجع و صاحب نظران در کتاب، ما سعی کردیم افرادی را انتخاب کنیم که در تغییر و تحولات آیین عزاداری نقش پررنگ و تاًثیر گذاری داشته‌اند از جمله آیت الله شیرازی، آیت الله خامنه‌ای و...

این پژوهشگر اجتماعی در پایان جلسه اشاره کرد: بسیاری از نکاتی که در این جلسه در زمینه‌ی کتاب مطرح شدند، بسیار حائز اهمیت بوده و در ویرایش‌های بعدی کتاب حتماً در نظر گرفته‌ خواهند شد.