فرصتی برای تبادل فرهنگی میان ایران و ایتالیا

به گزارش خبرنگار لیزنا، امیرمسعود شهرام‌نیا مدیرعامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، درباره حضور ایتالیا در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: بنابر تصویب شورای سیاست‌گذاری کتاب، کشور ایتالیا به عنوان مهمان ویژه سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی انتخاب شد.

به همین مناسبت غرفه‌ای برای کتاب‌های ایتالیایی در این نمایشگاه درنظر گرفته شد. توافق‌های اولیه مبنی بر این مناسبت با حضور مسئولان انجام گرفت. هفته قبل هم گروه دیگری از ایتالیا به ایران عزیمت کردند. گروهی از ناشران ایتالیا همراه مسئولان در قالب تیم 6 نفره به ایران عزیمت و جلسات کاری را برگزار کردند. این گروه بازدیدهای متعددی داشتند و برنامه‌ریزی برای این مناسبت انجام گرفت.

او درباره سابقه نمایشگاه کتاب در خصوص دعوت از مهمان خارجی بیان کرد: در مورد موضوع مهمان ویژه در نمایشگاه کتاب تهران سابقه طولانی نداریم. این چهارمین دوره است که نمایشگاه تهران مهمان ویژه دارد. موضوع مهمان ویژه با کشور افغانستان در بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب تهران آغاز شد، استمرار آن با عمان و روسیه در دوره‌های 28 و 29 ادامه یافت و چهارمین دوره با همکاری کشور ایتالیا انجام خواهد شد.

وی مهمان ویژه را فرصتی برای تعامل فرهنگی و معرفی یک کشور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب دانست و افزود: تلاش شد به این فرصت به عنوان رویداد گذرا نگاه نکیم و برای گسترش تعاملات فرهنگی و معرفی فرهنگ، آثار، ادبیات و هنر به ایتالیا و حضور فرهنگی بیشتر در ایتالیا و به طبع اروپا تلاش کنیم. همچنین به این وسیله این فرصت را در اختیار طرف مقابل بگذاریم تا فرهنگ و ادبیات خود را به کشور ما معرفی کند.

او افزود: سابقه آشنایی تمدن بزرگ ایران و ایتالیا طولانی و با ارزش است. آثار زیادی از نویسندگان ایتالیایی به فارسی ترجمه شده که به صورت فهرست ثبت شده است. آثاری هم از فارسی به ایتالیایی ترجمه شده است، طبعا تعداد آن کمتر است. در مقابل تقاضا کردیم در نمایشگاه کتاب بلونیا که مهم‌ترین نمایشگاه تخصصی کتاب کودک و نوجوان است، به عنوان مهمان ویژه حضور داشته باشیم و موافقت‌های اولیه را کسب کردیم و امید است به نتیجه برسد.

شهرام‌نیا درباره استمرار برنامه‌های مشترک دو کشور گفت: همانطور که چند برنامه تا کنون ذیل عنوان ایتالیا مهمان ویژه نمایشگاه کتاب انجام شد، از این بعد هم برنامه‌های مختلفی تا نمایشگاه، طی آن و پس از روزهای نمایشگاه بین‌المللی برگزار خواهد شد. اولین برنامه کارگاه تصویرگری با حضور دو تن از تصویرگران ایتالیا است که در ایران برگزار می‌شود.

این تعهدی تاریخی برای ایتالیا خواهد بود

مائورو کنچاتوری، سفیر کشور ایتالیا در ایران، با تشکر از موسسه نمایشگاه فرهنگی ایران درباره حضور ایتالیا در نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: برای ما حضور کشور ایتالیا در نمایشگاه آینده کتاب تهران، موضوعی قابل توجه است. باید این نکته را عنوان کنم که روسای دولت ایران و ایتالیا در 24 ژانویه 2016 (5 بهمن‌ماه) در رم با یکدیگر ملاقات کردند و نقشه راهی برای فعالیت‌ها و همکاری‌های بین دو کشور انجام دادند، نقطه عطف این همکاری‌ها بر فعالیت‌های فرهنگی بود. از نظر ما این تعهدی تاریخی برای ایتالیا خواهد بود. به خاطر دارم که دو سال پیش در جریان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، عباس صالحی پیشنهاد مهمان ویژه شدن ایتالیا را به من داد. توافق کردیم تا برنامه آماده‌سازی ایتالیا در نمایشگاه کتاب را مطرح کنیم.

وی درباره توافق از طرف ایتالیا افزود: فرانچسکینی وزیر فرهنگ ایتالیا در خلال سفر خود در سپتامبر 2015 به کشور ایران داشتند به طور رسمی این دعوت را قبول کردند. از همان تاریخ یک کمیته هماهنگی در ایتالیا ایجاد شد که هدفش برنامه‌ریزی و هماهنگی برای حضور ایتالیا در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب بود. در واقع کمیته هماهنگی از نمایندگان ارگان‌های مختلف چون وزارت امور خارجه و همکاری‌های بین المللی ایتالیا، وزارت فرهنگ ایتالیا، مرکز کتاب و فرهنگ ایتالیا و موسسه بازرگانی خارجی ایتالیا که معادل آن مرکز توسعه صادرات درایران است، تشکیل شده بود.

کنچاتوری درباره همکاری ناشران ایتالیایی در این برنامه اظهار داشت: طبیعتا تمام اعضای کمیته هماهنگی، با همکاری مستقیم با ناشران ایتالیا کار خود را شروع کردند، چون صحبت از نمایشگاه کتاب است و ناشران بیشترین نقش را در این میان دارند. اعضای این کارگروه سه هفته پیش به تهران سفر کردند و دیدارهایی برای هماهنگی با شهرام‌نیا داشتند. همچنین کمیته با صالحی جلسه داشت. برای جلو بردن کار با یک سری خط مشی‌ها توافق کردیم.

وی در خصوص تمایل دو جانبه برای استمرار فعالیت‌های مشترک ایران و ایتالیا گفت: مقامات ایرانی تمایلی به محدود شدن این فعالیت‌ها در چند روز نمایشگاه ندارند، و علاقه دارند که فراتر از آن روند. ما هم کاملا با این موافق هستیم. در واقع مسیر فرهنگی را با رویدادهای فرهنگی مشخص کردیم. قصد داریم بعد از نمایشگاه هم این مسیر ادامه پیدا کند و برنامه‌هایی بعد از نمایشگاه داشته باشیم. این ادامه مسیر بعد از نمایشگاه‌ها جنبه فرهنگی و انتشاراتی برای دو کشور داشته باشد.

برای ایران و ایتالیا تاریخ کتاب قبل از کتاب آغاز می‌شود

سفیر کشور ایتالیا در ایران با اشاره به تهیه لوگویی برای استفاده در برنامه‌های این طرح گفت: بنابر این لوگوی ایرانی و ایتالیایی تهیه کردیم که تمام رویدادهای فرهنگی را با آن مشخص کنیم. در واقع محور اصلی این فعالیت‌ها تارخ کتاب، نگارش و تفکر انسانی است که از طریق کتاب نسل به نسل منتقل شده است. کار برای این رویداد فرهنگی را از تاریخ 6 دسامبر آغاز کردیم. تحت همین لوگو نشستی در خصوص عملیات مرمت و حفاظت از پایگاه پاسارگاد اجرا کردیم. چون برای دو ملت با قدمت بسیار زیاد ایران و ایتالیا تاریخ کتاب قبل از کتاب آغاز می‌شود. نوشتار و نگارش اخبار انسانی، زمانی اتفاق می‌افتد که کتابی وجود ندارد و انسان‌های پیشین افکار خود را بر روی تخته سنگ‌ها به رشته تحریر در می‌آوردند.  

او با بیان اینکه در برخی از برنامه‌ها توافق ایجاد شده است، افزود: رویداد فرهنگی بعدی در تاریخ 19 و 20 ژانویه  2017 ( 30 دی‌ماه و یکم بهمن‌ماه) به عنوان کارگاه ترجمه با زبان ایتالیایی در شهرکتاب مرکز برگزار خواهد بود. ترجمه، افکاری را که افراد به صورت کتاب در می‌آورند جهانی می‌کند. در واقع یکی از هماهنگ کننده‌های اصلی این کارگاه نادیا ماراتسیو، استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال خواهد بود.

کنچاتوری در ادامه معرفی برنامه‌های در نظر گرفته شده اظهار داشت: در واقع در ماه ژانویه یک رویداد فرهنگی دیگر با محوریت کتاب مدرن و کتاب باستان برگزار می‌کنیم. چون ایران کشوری است که در آن نگارگری و مینیاتور قدمت دیرینه دارد. به همین مناسبت کارگاه با حضور تصویرگران کتاب کودک ایتالیا برگزار می‌کنیم. طبیعتا کتاب در سال‌های گذشته برای ایرانیان و ایتالیایی‌ها عنصری بود که از طریق آن می‌توانستند با یکدیگر صحبت و تبادل نظر کنند. برای همین منظور در تاریخ 22 و 23 فوریه ( 4 و 5 اسفندماه) سمینار ایران‌شناسی را برای ایتالیایی‌ها برگزار می‌کنیم. این رویداد در محل دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی در تهران برگزار خواهد شد. جایی که شاهد زنده برای ارتباط ایرانی‌ها و ایتالیایی‌ها است. سازمان برگزار کننده آن رویداد در ایتالیا شرکت ایران‌شناسی خواهد بود.

تفکر ابتدا از کتاب و کاغذ آغاز و به افراد منتقل می‌شود

کنچاتوری کتاب را عنصری دانست که از طریق آن شناخت و آگاهی به افراد منتقل می‌شود و گفت: تفکر ابتدا از کتاب و کاغذ آغاز به افراد منتقل می‌شود. مهم است که توجه داشته باشیم ایران و ایتالیا کشورهایی هستند که برای نگاه به آینده به گذشته خود توجه می‌کنند. برای همین در تاریخ 19 و 20 آوریل 2017 (31 فروردین‌ماه و یکم اردیبهشت‌ماه 1396)نشست فناوری دو جانبه بین ایران و ایتالیا خواهیم  داشت. براساس تفاهم‌نامه‌ای که توسط وزیر علوم دو کشور به امضا رسیده است، برگزار‌کنندگان و متولیان این نشست فناری، از طرف ایتالیا، شهر علم ایتالیا و از طرف ایران، وزارت علوم است. در واقع موضوع این نشست به‌روز‌رسانی کاربری و استفاده علم در تولیدات است. برای ما مهم است که تمام این علوم از کتاب بیرون می‌آید و به طرق دیگر منتقل می‌شود.

او افزود: با قاطعیت می‌گویم که این رویدادها اجرا می‌شوند چون از طرف ایران و ایتالیا سازمان‌های برگزار کننده آن را پیدا کردیم و به ما قول مساعد دادند. البته ایده‌ها و نظریه‌های دیگری نیز داریم که امید است در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی کتاب اجرا کنیم.

وی از برگزاری نمایشگاه عکس در ادامه برنامه‌ها خبر داد و گفت: در خصوص بحث کتاب و تصویر در نظر داریم نمایشگاه عکسی هم برگزار کنیم. موضوع این عکس‌ها می‌تواند باستان‌شناسی ایتالیا در زمینه مرمت آثار باستانی ایران باشد. در توافق با شهرام‌نیا و وزارت فرهنگ و ارشاد چنانچه ایده‌های جدید تصویب شوند به این لیست اضافه خواهیم کرد.

سفیر کشور ایتالیا  درباره برنامه‌هایی که در روزهای برپایی نمایشگاه کتاب اجرا خواهد شد، اظهار داشت: در ده روز نمایشگاه هم فعالیت‌هایی از طرف ایتالیا انجام خواهد شد. برای ایتالیا در این نمایشگاه فضایی با مساحت 300 متر مربع در نظر گرفته شده است. مسلما قسمتی از این فضا به نمایش آثار و قسمتی به فروش آثار ایتالیایی به زبان ایتالیایی و فارسی اختصاص داده می‌شود. قطعا فضایی را به محل ملاقات و دیدار اصحاب فرهنگ ایتالیا و ایران اختصاص خواهیم داد و فضایی برای دیدار دو جانبه ناشران ایرانی و ایتالیایی در نظر گرفته‌ایم. باید توجه داشت جایی که می‌توان در آن درباه فرهنگ صحبت کرد، مکانی است که می‌تواینم درباره تجارت هم صحبت کنیم تا به توسعه فرهنگ کمک کند.

وی افزود: بین رویدادهای دو جانبه که عنوان کردم حدود 15 نفر نویسنده، شاعر، تصویرگر، ناشر، مقاله‌نویس و نویسندگانی که در زمینه تاریخ، فلسفه و هنر دعوت خواهیم کرد. تمامی این افراد با همتایان خود در ایران برای تبادل نظر دیدار خواهند داشت. ممکن است فضا برای برگزاری تمام این رویدادها در نمایشگاه کافی نباشد و در جستجوی فضایی در سطح شهر برای انجام آن هستیم. همچنین نمایشگاهی در کتابخانه ملی ایران درزمینه کتاب‌ها  نسخ خطی ایران برگزار خواهیم کرد.

ملت‌ها در رویدادهای فرهنگی یکدیگر را می‌شناسند

پروفسور چرتی، رایزن فرهنگی ایتالیا، درباره همکاری ایران و ایتالیا در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: چیزی که در ارتباطات فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است، بدست آوردن شناخت برای ملت‌ها طی رویدارهای روزمره است. بر این باورم دو سال برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر، موجب رشد دو طرف ایرانی و ایتالیایی شد. تمام نزدیکان ما که در اتحادیه اروپا زندگی می‌کنند و به ایران سفر کردند، وقتی به اروپا بازگشتند به نوعی سفیر ایران در ایتالیا بودند. به همان نسبت هم ویز فرهنگ و ارشاد و معاون او سفیر ایتالیا در کشور خود شدند. این مورد در لوگویی که برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب انتخاب کردیم دیده شد. رنگ‌های دو کشور ایران و ایتالیا در این لوگو در نظر گرفته شد و اسم کشور ایتالیا به فارسی نوشته شده است؛ این نماد خلاصه‌ای از حضور کشور ما در نمایشگاه 2017 است.

در ادامه سخنرانان، به سوالاتی که از طرف خبرنگاران پرسیده شد، پاسخ دادند.

سفیر کشور ایتالیا درباره تفاوت نمایشگاه امسال با سال‌های گذشته اظهار داشت: برای پاسخ به این سوال باید بر روی دو نکته تمرکز داشت، بحث تاریخ ایران و ایتالیا فراتر از بحث تاریخچه کتاب این دو کشور است. چون زمانی این روابط شکل گرفت که کتابی وجود نداشت. بنابر‌این برنامه باید تمام این بازه زمانی را پوشش دهد. دومین نکته این است که ایتالیا از نظر متودولوژیک، همکاری نزدیکی با ایران دارد. به همین منظور نظرهای رسیده را با هم بررسی می‌کنیم و درباره چگونگی پیاده‌سازی آن نتیجه گیری می‌کنیم. در خلال این رابطه بین ایران و ایتالیا، هم‌افزایی و دوستی بیشتر شده است.

مائورو کنچاتوری درباره مشکل مالی که پیش از این مطرح شده بود و تغییر نخست‌وزیر ایتالیا و تاثیر آن بر روی برنامه، توضیح داد: در بحثی که با صالحی دراین‌باره صورت گرفت، به توافق رسیدیم تا با بودجه درنظر گرفته شده، بیشترین و بهترین برنامه‌ها را برگزار کنیم. در ایتالیا تغییر و تحولی در سطح روسای دولت صورت گرفت، وزیر فرهنگ در این روند تغییر نکرد. مسیری که توسط روحانی و نخست وزیر سابق در نظر گرفته شده بود، هنوز پابر‌جا است.

سفیر کشور ایتالیا درباره کتاب‌هایی که در نمایشگاه عرضه خواهد شد، با توجه به اینکه ایران معاهده حق مولف، مصنف و مترجم را امضا نکرده است، اظهار داشت: فعالیت‌هایی که تا کنون انجام شده است، نشان دهنده علاقه دو جانبه به همکاری است. زمانی که دو طرف یکدیگر را نمی‌شناسند، از راه بحث و گفتگو ارتباط برقرار می‌کنند. هنوز نشر ایران پایه و اساسی برای حق مولف در نظر نگرفته است. دو کشور می‌توانند مشکلات بزرگ را با خردکردن و تبدیل آن‌ها به مشکلات کوچک حل کنند.

او افزود: خود کنجکاوم تا ببینم در آخر نمایشگاه همکاری صنعت نشر ایران و ایتالیا به چه صورت خواهد بود. خواست دوجانبه زیادی برای همکاری وجود دارد و بی‌اعتمادی در کار نیست.