ما دولت بدون فرهنگ نمی‌خواهیم

به گزارش لیزنا، مراسم اختتامیه سی‌ و چهارمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست‌ و چهارمین دوره جایزه جهانی کتاب سال، با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی، ریاست جمهوری اسلامی ایران، سید رضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد، مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب، محمدعلی مهدوی راد، دبیر علمی جایزه کتاب سال، محسن جوادی، دبیر علمی جایزه جهانی کتاب سال و جمع کثیری از مدیران فرهنگی و اهالی قلم در تالار وحدت تهران برگزار شد.

کتاب همان فکر است

حسن روحانی در سخنان خود ضمن تبریک ایام دهه فجر گفت: در روزهای خاطره انگیز پیروزی منطق، بیان، استدلال، قلم، کتاب، علم و استدلال با راهبری امام در برابر قدرت، انواع ابزارهای نظامی و امنیتی، در برابر پشتیبانی همه ابر قدرت‌ها از رژیم استبداد و نشانه پیروزی حق بر باطل هستیم. انقلاب اسلامی ایران این واقعیت را برای همه ما آشکار کرد که تنها راه پیروزی حق بر باطل حرکت عدالتخواهانه همه انسان‌ها در طول تاریخ است.

رئیس جمهور با طرح این سوال که کتاب چیست؟ به سخنان خود ادامه داد و گفت: کتاب مظهر و آینه‌ای از اندیشه و فکر یک عالم، اندیشمند، هنرمند و صاحب قلم است. کتاب همان فکر است؛ فکری که خداوند بزرگ هنرمند خواسته است تا قدرتی را به ما عنایت کند که آنچه در فکر و مغز ما پرورش می‌یابد با اشاره قلم و با حرکت قلم به دیگران هم اعلام شود، هم تفهیم شود و هم ماندگار شود.

او با اشاره به نقش کتاب ادامه داد: اگر این قلم و سمع و ابصار نبود چگونه بین بشر اتصال ایجاد می‌شد و چگونه بین  قرن‌ها اتصال ایجاد می‌شد؟ اینکه در قرن‌ها پیش چگونه اندیشیده‌اند و نظرات آن ها چه بود؟ زمانی که تنها راه ارتباط نقل سینه به سینه بود که آن هم ناقص است.

وی به قرآن به عنوان معجزه پیامبر و ذکر از قرآن به عنوان کتاب اشاره کرد و با بیان اینکه  گفتن و خواندن معجزه‌ای بود که بر کفر و استبداد و بت پیروز شد افزود: گاهی بر بعد نوشتاری قرآن تاکید می‌شود و گاهی بر بعد تلاوت و بیان آن. همه معجزه پیامبر اسلام (ص) کتاب است و قرآن نوشتن، گفتن و تلاوت کردن بود که بر همه قدرت‌ها و کفر آن زمان پیروز شد و همین موضوع در انقلاب اسلامی ما نیز تجلی پیدا کرد.

او همچنین قرار دادن کتاب‌هایی مثل دیوان حافظ، سعدی و مولوی، نوشته‌های شیخ طوسی و شیخ مفید در کنار قرآن و نهج البلاغه در قفسه‌های کتاب خانواده‌ها را نشان دهنده ماندگاری و جاودانگی کتاب دانست و بیان کرد: هرچه در یک کتاب حرف نو و تعبیر نو وجود داشته باشد آن اثر جذابیت و ماندگاری بیشتری خواهد داشت.

وی افزود: شما تصور می‌کنید کتاب‌های بوعلی، فارابی، شیخ‌ مفید، شیخ طوسی و امثالهم را می‌توان حذف کرد و نادیده انگاشت؟ ما هر مقدار از فکر و اندیشه خود بهره ببریم به ایجاد آثار ماندگارتر کمک خواهیم کرد.

رئیس جمهور همچنین به سال‌های انقلاب و نقش کتاب و نوشتن در انتشار آرای امام خمینی در ایران اشاره کرد و عامل پیروزی را اندیشه و قلم و بیان دانست و گفت:  تصور می‌کنید چطور امام توانست انقلاب را رهبری و به پیروزی برساند و چطور جاذبه‌ای ایجاد کرد که حتی افسران نیروی هوایی شاه که در میان نیروهای سه‌گانه از عزیزترین و نزدیک‌ترین نیروهای او بودند به انقلاب پیوستند. او با قلم با اعلامیه و با کلام توانست جامعه را به حرکت درآورد و عامل پیروزی انقلاب ما چیزی جزء اندیشه، قلم و بیان نبود.

او همچنین به دو نظریه امام خمینی مبنی بر جدا نبودن دین از سیاست و پیروزی اتحاد مردم در برابر قدرت‌ها اشاره کرد و همین اتحاد مردم را عامل پیروزی ایران در مذاکرات هسته‌ای دانست و گفت: ما باید با نوشتن، سخن‌گفتن و بیان حقایق ذهن‌ها و فکرها را آماده کنیم. امروز اگر ما در مسایل مهم سیاسی در برابر دنیا ایستاده‌ایم، با همین قدرت بوده که توانسته‌ایم به توفیقاتی دست پیدا کنیم. امروز اگر ده‌ها مشکل پیش پای ما وجود دارد با فکر و اندیشه، قلم و کتاب می‌توانیم جامعه را به حرکت درآوریم و انقلاب اسلامی ما نمونه‌‌ بی‌نظیر این موضوع بوده است و مذاکرات هسته‌ای نمونه دیگر آن است. این مذاکرات می‌تواند الگویی برای مذاکرات بعدی با هدف ایجاد امنیت و ثبات منطقه‌ای باشد و این نظریه و اندیشه بود که در ایران این حرکت بزرگ را بوجود آورد.

اگر کتابی افراطی‌گری و خشونت را در جامعه ترویج کند خیانت است

رئیس جمهور در خصوص کم شدن علاقه و جذابیت مطالعه کتاب گفت: باید بررسی شود که مشکل کجاست؟ در دبستان است که کودکان کتاب‌خوان تربیت نمی‌شوند  یا در دبیرستان و دانشگاه و یا مشکل  در رسانه‌ها است. این مسائله وزارت ارشاد و دولت هم  هست که باید از طریق خود طراحان، ناشران، نویسندگان و صاحبان نطر بررسی شود.وزیر فرهنگ و ارشاد ما در خدمت شماست تا نظرات شما را در این زمینه بشنود. خوشبختانه در دولت یازدهم وزرای فرهنگ و ارشاد ما گوش شنوایی در برابر سخنان به‌حق صاحبان اندیشه داشته‌اند.

وی با اشاره به اینکه کتاب از بخش‌های مختلفی مثل ناشر، طرح جلد، مولف و نویسنده، و غیره تشکیل شده است با تاکید بر لزوم تقویت ناشران گفت: همانگونه که برخی مولفان ما عامل جذابیت برای مراجعه به یک کتاب هستند باید ناشرانی تقویت کنیم تا به یک برند تبدیل شوند و  همانگونه بتوانند عامل جذابیت باشند.

روحانی با تاکید بر حمایت دولت از خادمان فرهنگ گفت: البته چهارچوبی وجود دارد که برای حفظ امنیت ملی است. کتابی می‌تواند مفید باشد که اتحاد و وحدت ایجاد کند. نوشتن کتابی که بین اقوام و مذاهب اختلاف بیاندازد خیانت به کشور است. اگر کتابی افراطی گری و خشونت را در جامعه ترویج کند خیانت است. یک عده‌ای متخصص خشونت هستند که نمی‌دانم آن‌ها در کدام مدرسه تربیت شده‌اند. سخنان، افکار، شعر و نشر آنان خشونت است. در حالی که ما یک ملت هستیم که یک انقلاب، قانون اساسی، رهبری، دولت، فرهنگ و هویت داریم و ایرانی هستیم. پس چرا باید رو درروی هم باشیم؟

روحانی منافع و امنیت ملی کشور را خطوط‌ قرمز انتشار کتاب برشمرد و ادامه داد: کتاب باید باعث اتحاد در جامعه و مردم شود.

رئیس جمهور  با اشاره به اختلافات ایجاد شده برای انتخابات پیش رو  گفت: بگذاریم همه با آزادی به صحنه بیایند. اسلام برای ما جمهوریت، صندوق آرا و حاکمیت ملی آورده است و جمهوریت هم برای ما تقویت فرهنگ اسلامی را در برردارد. ما دولت بدون فرهنگ نمی‌خواهیم؛ دولت بدون فرهنگ بی‌ارزش است. فرهنگ هم باید در چارچوب قانون باشد تا ما به اهداف بلند انقلاب برسیم. رئیس‌جمهور در پایان سخنان خود گفت: امیدواریم کتاب بتواند میراث گذشتگان ما را به خوبی حفاظت نماید و اندیشه ما را برای حرکت به سوی تعالی فراهم کند و زمینه‌ای ایجاد کند تا آینده‌ای پرغرور برای کشور ما رقم بخورد.

دوران سخت‌گیری به پایان رسیده است و دوران هم اندیشی آغاز شده است

سید رضا صالحی امیری در سخنرانی خود ضمن تبریک ایام دهه فجر انقلاب اسلامی، با اشاره به حضور رئیس جمهور در این مراسم گفت: امروز فرد بسیار گران‌قدری در میان اصحاب فرهنگ،  اندیشه و نشر حضور دارد که خود صاحب اندیشه و قلم است. از این حضور ایشان، که هر سال پذیرای دعوت اصحاب قم هستند تشکر می‌کنم. ما ایشان را صاحب قلم و اندیشه می دانیم. ایشان هم آشنای مبانی فقهی و هم اندیشه ایرانی و هم آگاه به اندیشه غرب هستند، و از این منظر قبل از اینکه ایشان رئیس جمهور باشند، یک صاحب قلم هستند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایجاد احساس منزلت، کرامت و عزت در این دولت را یکی از نکات اصلی آن عنوان کرد و گفت: اصحاب فکر و اندیشه و نشر با آقای روحانی احساس برادری و وحدت دارند و این یکی از افتخارات دولت است و ما به عنوان وزارت ارشاد به آن می‌بالیم. اصحاب قلم، فکر و هنر با دولت احساس یگانگی دارند.

وی در توضیح نکته بعدی افزود: من شهادت می‌دهم که دکتر روحانی این نکته کلی را به ما متذکر می شدند که به اصحاب قلم و اندیشه اعتماد کنید و سخت‌گیری بی مورد را رها کنید. امروز دوران سخت‌گیری به پایان رسیده است  و دوران هم اندیشی آغاز شده است.

صالحی امیری ادامه داد: مجموع 65 هزار اثری که امثال مجوز نشر گرفتند که از آن‌ها 14 هزار ترجمه و بیش از 50 هزار اثر داخلی و 45 هزار هم چاپ اول هستند، آنقدر ناچیز در مسیر ممیزی قرار گرفتند که قابل ذکر نیست و کلا 3 هزارم نیازمند ممیزی بود.

دیگر خط قرمز برای نشر نداریم

صالحی امیری با اعلام این خبر که دیگر خط قرمز برای نشر نداریم گفت: در مورد این 3 هزارم نیازمند ممیزی هم از طریق گفت و گو و مذاکره، صاحبان اثر به رعایت خط قرمز‌ها می‌پردازند تا بدون سخت گیری قلم بزنند.

وی ادامه داد: این سیاست کلی دولت است که به ما ابلاغ شده است و این نکته‌ای است که باید به آن به عنوان دست‌آورد نام برد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه فضای فعلی با ثبات‌ترین فضای بعد از انقلاب اسلامی به خاطر ایجاد فضای گفت و گو است، گفت: نکته سوم ایجاد فضای آرامش در محیط فرهنگی است. در محیط پر مناقشه امکان کار فرهنگی وجود ندارد. اصحاب قلم و فرهنگ نیاز به مناقشه ندارند.

در ادامه صالحی امیری ضمن بیان فعالیت‌های این وزارت و اشاره به حضور 100 شهر در طرح پایتخت کتاب ایران، بیش از هزار روستا در طرح روستاهای دوستدار کتاب، ایجاد 500 گروه کتاب‌خوانی و 2 هزار و 500 باشگاه کتاب‌خوانی و برپایی 85 هزار نمایشگاه کتاب در طول سه سال گذشته، از رسانه ملی درخواست کرد تا خدمات این دستگاه بزرگ فرهنگی را به مردم منتقل کند.

وی با اشاره به حضور مهمان خارجی در این مراسم گفت: ما به دنبال گفت و گو با اندیشه‌ورزان بین‌المللی هستیم. بیش از صد ناشر خارجی شرکت دارند. ایران در بیش از 40 نمایشگاه خارجی شرکت کرده است. آثار نویسندگان ایران در حال ترجمه است. در سال جدید 14 هزار ترجمه آثار خارجی داشتیم.

به گفته صالحی امیری این مساله یک پیام را می‌رساند و آن ایجاد یک تغییر نگاه در اندیشه در داخل کشور و تغییر سد میان دولت و اصحاب قلم به رویکرد خودی‌شدن است.

او در پایان سخنان خود گفت: همه کسانی که در این سرزمین با پذیرش اصول اساسی نظام فعالیت می کنند، تحت حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند.

کیفیت کتاب‌ها یا ایستا است و یا کاستی دارد

حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد در سخنرانی خود با تاکید بر اینکه امسال نیز کتاب‌ها را بر طبق سال‌های گذشته و به همان شیوه بررسی کردیم گفت: در سال 1394 حدود 45 هزار عنوان کتاب منتشر شده داریم. از این تعداد 882 مورد بررسی قرار گرفتند که 182 عنوان آن از طرف چهار داور  بازنگری  نهایی شدند و نتیجه این بررسی‌ها امروز اعلام می‌شود.

دبیر علمی جایزه کتاب سال ادامه داد: در بخش جهانی 2 هزار و 500 عنوان کتاب بررسی شده است و در مرحله نهایی 183 عنوان انتخاب شد و برگزیده نهایی نیز امروز اعلام می‌شود.

محمدعلی مهدوی‌راد در خصوص کیفیت کتاب‌ها، ضمن بیان اینکه کتاب مفید هم منتشر می‌شود، بیان کرد: در سالی هم که گذشت، به لحاظ کمیت کتاب کما بیش رشد داریم ولی کیفیت یا ایستا است و یا کاستی دارد.

مهدوی‌راد در ادامه به مشکلات حوزه نشر پرداخت و گفت: در نشر مشکلاتی داریم؛ در حقیقت ناشران ما آثار فاخر و ارجمندی در حوزه‌های گوناگون به وجود می‌آورند ولی یکی از اساس‌ترین مشکلات این حوزه، سرقت الکترونیکی است. اثری را که یک نویسنده با تلاش قلم می‌زند و ناشر به پیشخوان کتاب فروشی‌ها می‌رساند، در اینترنت منتشر می‌شود. ایران نیازمند قانونی است کارآمد برای نشر و فروش الکترونیکی و و وزارت ارشاد باید این مشکل را حل کند.

او افزود: ناشران دغدغه‌های بسیار زیادی دارند ولی مسیر رشد فرهنگ کشور را پیش می‌برند و ادعای خاصی هم ندارند.

مهدوی‌راد انتشار کتاب به صورت گسترده و در حدود 45 هزار عنوان در چندین مجلد علاوه بر کتاب‌های آموزشی را نشانه اهمینت کتاب و فرهنگ دانست و از تمام تلاشگران عرصه فرهنگ، وزیران فرهنگ این دولت، مدیر عامل خانه کتاب و شش گروه اصلی و 73 گروه زیر مجموعه آن، داوران و مدیران نشر تشکر کرد.

وی در پایان درخواست کرد که اهمیت کتاب آنچنان که باید و شاید دانسته شود و به‌دور از خودخواهی‌ها فرهنگ و فرهنگیان، آنچنان که در شان آنان است، دیده شوند و فرهنک و مسیر آن باز و بازتر شود .

آثار برگزیده جایزه کتاب سال در مراسم پایانی این جایزه به شرح زیر معرفی شدند:

الف) دین

حدیث:

۱-فقه الحدیث مباحث نقل به معناء تالیف احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع) ۱۳۹۴، ۶۱۶ ص.

عرفان و تصوف:

۲-تحریر رساله الولایه شمس الوحی تبریزی سیدمحمدحسین طباطبایی، تالیف آیت اله عبدالله جوادی آملی، تحقیق حجت الاسلام حمیدرضا ابراهیمی، قم: اسراء ۱۳۹۳، ۲ ج.

سیره معصومین:

۳-موسوعه عبدالله بن  عباس حبر الامه و ترجمان القرآن، تالیف سیدمحمد مهدی موسوی خرسان، قم: مرکز الابحاث العقائدیه، ۱۳۹۴، ۲۱ ج.

ب) زبان

زبان‌های باستانی:

۴-زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبان شناختی (تحقیقی میدانی-اطلس زبانی)، تالیف فردوس آقا گل زاده، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، مرکز نشر آثار علمی، ۱۳۹۴، ۳۵۰ ص: جدول، نمودار.

ج) علوم خاص

فیزیک:

۵-فرهنگ فیزیک، تالیف لطیف کاشیگر، ویراستاری عبدالحسن بصیره، تهران: فرهنگ معاصر، ۱۳۹۴، ۳ ج.

ه) علوم کاربردی

پزشکی:

۶-درسنامه طب خواب، تالیف میرفرهاد قلعه بندی، تهران: ارجمند، ۱۳۹۴، ۶۶۴ ص، وزیری.

و) هنر

موسیقی:

۷-تحلیل ردیف: بر اساس نت نویسی ردیف میرزاعبدالله با نمودارهای تشریحی، تالیف داریوش طلایی، تهران: نشر نی، ۱۳۹۴، ۵۴۴ ص: مصور، پارتیسون

ح) ادبیات

رمان و داستان بلند:

۸-لم یزرع، تالیف محمدرضا بایرامی، تهران: کتاب نیستان، ۱۳۹۴، ۳۲۵ ص.

داستان کوتاه:

۹-بازار خوبان، تالیف آرش صادق بیگی، تهران: موسسه انتشارات نگاه،   ۱۳۹۴، ۹۶ ص.

۱۰-روباه شنی، تالیف محمد کشاورز، تهران: نشر چشمه، ۱۳۹۴، ۱۱۲ ص.

بخش سپاس

۱۱-دانشنامه داروسازی و داروخانه داری در اصفهانه، تالیف حسین یقینی، اصفهان: کنکاش، ۱۳۹۴، ۴ ج، مصور، عکس.

هیات داوران گروه «پزشکی» سی و چهارمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفتند از کتاب «دانشنامه داروسازی و داروخانه داری در اصفهان» به دلیل تلاش ارزشمند مولف آن به پاس کوشش و جمع آوری در زمینه داروسازی تجلیل به عمل آورد.

هیئت داوران جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ضمن سپاس از تمامی اندیشمندان حوزه مطالعات اسلامی و ایرانی که آثار خود را به این دبیرخانه ارسال کرده اند، برگزیدگان بیست و چهارمین دوره این جایزه را بدین شرح اعلام کرد:

۱ـ «راه میانه اعتدال در اسلام: اصل قرآنی وسطیه» از انتشارات دانشگاه آکسفورد؛ تالیف آقای پروفسور محمد هاشم کمالی (Mohammad Hashim Kamali) افغانی تبار و از کشور مالزی.

پروفسور محمد هاشمی کمالی، استاد فقه و حقوق اسلامی دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی و مدیر موسسه بین المللی مطالعات عالی اسلامی در مالزی، همچنین رئیس موسسه اندیشه و تمدن اسلامی است.

۲ـ «ترجمه شاهنامه فردوسی به زبان ترکی استانبولی» از انتشارات کابالجی؛ اثر آقای پروفسور نعمت پلدرم (Nimet Yildirim) در کشور ترکیه.

پروفسور نعمت یلدرم، استاد و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آتاترک ترکیه است.

۳ـ «منابع سانسکریت، سریانی و فارسی کتاب رازی (الحاوی فی الطب)» از انتشارات بریل؛ اثر آقای دکتر الیور کال (Oliver Kahl) از آلمان.

دکتر الیور کال از سال ۲۰۱۲ به عنوان پژوهشگر در مرکز مطالعات خاور نزدیک وئ میانه دانشگاه ماربورگ آلمان مشغول فعالیت است.

۴ـ «خودآگاهی در فلسفه اسلامی» از انتشارات دانشگاه کمبریج؛ اثر آقای پروفسور یاری کائوکوا Jari Kaukua از کشور فنلاند.

پروفسور یاری کائوکوا رساله دکترای خود را به فلسفه ابن سینا اختصاص داد و از آن پس اغلب فعالیت های پژوهشی او در رابطه با فلسفه اسلامی به خصوص فلسفه ابن سینا ادامه یافته است.

۵ـ «فرجام شناسی و کیهان شناسی: پیوندگان مفهومی نظام دینی زرتشتیان» از انتشارات انجمن توسعه مطالعات ایران؛ تالیف خانم دکتر میهائیلا تیموش (Mihaela Timus) از کشور رومانی.

دکتر میهائیلا تیموش عضو مرکز تاریخ ادیان فرهنگستان رومانی و نیز همکار مرکز ایران شناسی دانشگاه آزاد برلین و فرهنگستان علوم برلین است.

۶ـ «ترجمه اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید ابی الخیر به زبان اسپانیایی» از انتشارات ماندالا؛ اثر آقای پروفسور خواکین رودریگز بارگاس (Joaquin Rodrigues Vargae) از کشور اسپانیا.

پروفسور خواکین رودریگز بارگاس، استاد زبان فارسی دانشگاه سویلا و دانشگاه بارسلونا بوده و مترجمن بسیاری از آثار ادبیات فارسی به اسپانیایی است.

۷ـبرگزیده بخش ویژه گفتگوی ادیان: اسلامو مسیحیت؛ جناب آقای دکتر آبوت تیموتی رایت (Abbot Timothy Wright) از کشور انگلستان.

دکتر ابوت تیموتی رایت، مدرس دانشگاه سنت مارتین بوده و نیز پدر روحانی در «کالج پاپی بدا» در رم است.

۸ـ برگزیده بخش ویژه گفتگوی ادیان: اسلام و مسیحیت؛ جناب آقای دکتر محمدعلی شمالی از ایران.

دکتر محمدعلی شمالی، مدیر مرکز اسلامی لندن و نیز مدیر موسسه بین المللی مطالعات اسلامی در قم است.