اگر زن امروزی باشد و مرد دیروزی در خانواده مشکل به وجود می آید/ زوج ها قبل از ازدواج به مشاور مراجعه کنند

به گزارش خبرنگار لیزنا کتاب روانشناختی«زن امروز مرد دیروز» نوشته اصغر کیهان نیا، مشاوره خانواده، حقوقدان و وکیل در کتابخانه علامه دهخدا با حضور سید مسعود راد نقد و بررسی شد.

کیهان نیا با کمک سی‌دی هایی که حاصل همین کتاب است مشاوراتی را ارائه می دهد که در ۸۵ درصد منجر به آشتی می شود.  ۱۵ درصد دیگر کسانی هستند که باید طلاق بگیرند چون در غیر این صورت وضعیت زندگی آنها بدتر می شد. این افراد معتادان ناعلاج، زنباره ها، بیکار ها، لاف زن ها و غیره عنوان هستند که مشاوره با آنان نمی‌توانند کاری پیش ببرد.

مردان ما هنوز مردسالار هستند

او در آغاز سخنان خود گفت: دو سال طول می کشد تا افراد حرف زدن بیاموزند و ۳۰ سال طول می کشد که آنان چگونه حرف زدن را یاد بگیرند؛ یعنی اینکه چگونه یک گفتگوی مخرب را تبدیل به گفتگوی سازنده بکنند.

به اعتقاد این مشاور در اختلافات باید آشتی زیربنایی و ریشه‌ای انجام گیرد نه آشتی با پادرمیانی و کدخدا منشی و به خاطر بچه ها و غیره؛ زیرا اینگونه آشتی ها شکننده است.

 طبق توضیحات او بیشتر کتاب هایی که در حوزه اختلاف زوج ها نوشته می شود یا اقتباس از کتاب های خارجی است یا جمع آوری مطالب، در حالی که این کتاب  با روش case study استفاده شدخ است یعنی تجربه افرادی را که در طول این سال‌ها جهت مشاوره به او مراجعه کرده اند را با تغییر نام در کتاب آورده است. ابن تجربیات مطابق با فرهنگ جامعه ماست.

این نویسنده در مورد نام این کتاب گفت: در جامعه ما مرد ها همچنان مردسالار هستند در حالی که زنان امروزی دکتر، پرستار، دبیر، وکیل، مهندس و غیره شده اند. آگاهی آنان بالاتر رفته است و حتی زنان خانه دار هم کتاب مطالعه می کنند، فیلم می بینند، برنامه های رادیویی را می شنوند. اگر زنان امروزی و  مردان دیروزی باشند اختلاف پیش می آید زیرا زنان می خواهند از حقوق خود استفاده کنند در حالی که مردان مخالف آن هستند.

کیهان نیا ادامه داد: زن در گذشته به دلیل زایمان مقدس بود مادر سالاری وجود داشت. مردان فقط شکار می‌کردند ولی زنان خانه را اداره می کردند. سپس مرد ها با این بهانه که شما ضعیف هستید و ما می توانیم از شما دفاع کنیم خودخواهانه قانون را به نفع خود نوشتند. البته خوشبختانه در سال‌های اخیر جمهوری اسلامی ایران امتیازات زیادی را به زنان داده است با این حال هنوز هم بسیاری از زن ها از حقوق خود ناآگاهند و برای مثال نمی‌دانند چگونه مهریه خود را بگیرند.

او به زنان توصیه کرد که  برای احقاق حقوق خود شایسته سالاری را در نظر بگیرند زیرا حق گرفتنی است. برای این کار باید سه کار انجام دهند: اول اینکه به مدرک تحصیلی مجهز شوند که پولساز باشد یا فن و هنری در خانه بیاموزند که بتواند برای آنان در آمد بیاورد. دوم اینکه میزان آگاهی خود را بالا ببرند، کتاب های روانشناسی بخوانند و به جای تماشای تلویزیون و فیلم های ترکی که جامعه ما را خراب میکند و فساد را افزایش می دهد، مطالعه کنند. سوم  اینکه اطلاعات حقوقی خود را افزایش دهند و برای مثال بدانند در زمان جدایی چه حقوقی را دارا هستند.

به اعتقاد این مشاور زنان اگر بتوانند به شایستگی برسد به حق خود نیز دست می‌یابد، چنانچه اخیراً در بررسی برخی ادارات وظایف بالادستی به زن ها داده می شود.

به گفته وی اختلافات میان زن و شوهرها در سال های اخیر افزایش یافته زیرا با بالارفتن دانش میزان انتظارات و توقعات هم بالا رفته است و میزان طلاق را هم افزایش داده است. این موضوع به کودکان آسیبی جدی وارد می‌کند.

او با انتقاد از عبارت «در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست» گفت: ازدواج باید با بلوغ فیزیکی، بلوغ فکری، بلوغ اجتماعی، مسئولیت پذیری، آمادگی برای پدر و مادر شدن و امکان ایجاد روابط فامیلی صورت بگیرد.

به نظر کیهان نیا ازدواج امری مهم است که باید آسان و بهنگام انجام شود. این بهنگام بودن بر اساس فرهنگ خانواده و عرف و عقاید جامعه تعیین می شود.

خانواده ها به دنبال سعادت باشند

در ادامه سید مسعود راد با انتقاد از خلاهای جامعه در امر مشاوره خانواده، در مورد کتاب گفت: این کتاب از نظر رویکرد زبانی ساده دارد و مطالب آن با لطافتی خواست و با رویه‌ای ایرانی نوشته شده است. مسایل آن هوشمندانه و زیرکانه بیان شده به طوری که به افراد بر نمیخورد. مشاور باید بتوانند مطالب خود را با لطافت منتقل کنند و این مطلب در این کتاب مشهور است.  مصاحبه های آخر کتاب بسیار خوب است که می تواند گسترش یابد و با افرادی که سعادتمند و خوشبخت هستند صحبت شود.

او با انتقاد از کلمه «موفق» در توصیف خانواده ها گفت موفقیت نشان دهنده رسیدن به یک هدف است. ممکن است خانواده موفق باشد ولی خوشبخت نباشد. سعادت به رابطه ما با خدا مربوط می‌شود و هم احساس خوشبختی و هم موفقیت را در بر دارد. اگر انسان سعادتمند باشد مسلماً موفق و خوشبخت هم هست. کسی که می خواهد ازدواج کند باید به دنبال سعادت باشد و مقدمه آن را فراهم آورد. در حین ازدواج و در ادامه زندگی مشترک هم می‌توان این نگرش ها و مهارت ها را همچنان یاد گرفت ولی آغاز زندگی باید با آگاهی و انتخاب درست باشد و هر لحظه باید بر میزان آگاهی و دانش افزوده شود.

راد نام کتاب چنین القا می کند که انگار ادامه داد: در نام کتاب چنین القا می شود که زن ها امروزی هستند و مرد ها نه! برای این ادعا باید دلایلی آماری وجود داشته باشد و حتی می‌تواند یک کتاب با تحقیق و دلایل آماری نوشت.

او اعتقاد داشت که در انتخاب نام کتاب جنبه بازاری و ژورنالیستی برای جذب مخاطب هم در نظر گرفته شده است که صحیح نیست. 

وی گفت: باید در کنار زن امروزی مرد امروزی نیز مطرح شود ولی اگر مردان دیروز را الگو قرار دهیم همان مردسالاری به وجود می آید.

این مشاور ادامه داد: در دنیا 3 انقلاب بزرگ اتفاق افتاده است؛ انقلاب کشاورزی، صنعتی و الکترونیک. در انقلاب کشاورزی که تمدن جدید با آن آغاز شد زنها و مردها همه کارگر بودند و بدون ارزش گذاری یکدیگر همکاری داشتند. در عصر صنعت مسئله سود به وجود آمد و جوامع خواستند درآمد بیشتر ایجاد کنند. به همین دلیل از کارگران زن ارزان قیمت استفاده شد. به خاطر رقابت اقتصادی نیز مجبور شدند تا اتاق هایی را به عنوان مهد کودک جهت نگهداری کودکان آنان ایجاد کنند. ارزش فرزند پروری هم تغییر یافت زیرا به زن ها القا کردند که کودکان خود را جهت آموزش به این مراکز به سپارند.

به اعتقاد او در عصر الکترونیک نگاه به زندگی مشترک باید متفاوت باشد ولی نگاه ما هنوز در عصر کشاورزی باقی مانده است. تفکر ما هم کمی کشاورزی، کمی صنعتی و کمی الکترونیک است. ما باید مقتضیات و مختصات زمان خود را بشناسیم و بر اساس آن رشد کنیم.

او گفت: هر خانواده‌ای باید دارای سه محور باشد: محور گفتگو که با حرف زدن فرق دارد. ایران محوری و اسلام محوری. ما در ایرانی با تفکر اسلامی زندگی می کنیم.  اگر همه ما مسلمانان خوبی باشیم ولی بلد نباشیم با یکدیگر گفتگو کنیم و به یک منطق برسیم درست عمل نکرده ایم. به همین دلیل محور گفتگو محور تر از همه موارد دیگر است.

او همه خانواده ها را دارای ۳ عضو دانست و گفت: ما خانواده دو نفره نداریم زیرا اگر زن و مردی تازه ازدواج کرده باشند و فرزندی نداشته باشند، فرزندی مجازی را برای خود انتخاب می کنند؛ مانند مادر یا پدر یکی از زوجین یا برادرزاده ها و خواهرزاده ها. پس از تولد فرزند او جای فرزند مجازی را می گیرد. باید در خانواده بتوانیم همه ما یعنی این سه ضلع در جلساتی خانوادگی با همدیگر گفتگو کنیم. در این گفتگوها باید طرز تفکر غلط انتقادی ایجاد نشود. باید این طرز تفکر را که همیشه عیب‌ها را بازگو کنیم، مانند غلط کشیدن زیر کلمات غلط و نادیده گرفتن کلمات درست در مدارس را کنار بگذاریم. نباید این جلسات برای یافتن عیوب یکدیگر باشد، بلکه در جلسه راجع به خانواده صحبت کنید، شعر یا آوازی را بخوانید، احساساتتان را منتقل کنید، دانسته های خود را ارائه دهید. این بخشی از جلسه است که ما در آن می‌توانیم یکدیگر را ببینیم و به هم نگاه کنیم. در این دیدارها به فرزندانتان هم توجه کنید زیرا ارزش گفتگو اینجاست که عقده ها را باز می کنند. نوجوانانی عقده ای می شوند که نتوانند در فضای گفتگو قرار گیرند و انتقادات و صحبت های خود را مطرح کنند. همچنین اگر خانواده ماهواره محور باشد از ایرانی بودن فاصله می‌گیرد. ما فرهنگ و زبان آنان را نمی فهمیم ولی به تدریج فرهنگ آنان وارد زندگی ما می شود. در گذشته کودکان و نوجوانان کتاب های گلستان سعدی، پروین اعتصامی و حافظ را می خواندند ولی امروز کودکان ما از آنان اطلاعی ندارند و ناآگاه هستند زیرا خود ما نیز ناآگاهیم. ما با تبلیغات ماهواره ای و تاثیر گرفتن از فیلم های آنان فرهنگ ایرانی را کنار می گذاریم.

هنر نویسندگی در انتخاب نام خوب است

کیهان نیا در پاسخ به انتقاد راد به نام کتاب گفت: هنر ژورنالیستی در انتخاب نام خوب است به طوری که هر کس آن را دید حداقل ورق بزنند. هنر نویسنده این است که کتاب را به طریقی بنویسد که مردم آن را بخرند چنانچه این کتاب شانزده بار به چاپ رسیده است.

اوهرا،  با اشاره بر حضرت فاطمه، ایندرا گاندی، بی نظیر بوتو، مارگارت تاچر، مرکل و غیره گفت: اگر به زن میدان داده شود می تواند بسیاری از کارها را انجام دهد. 

این مشاور گفتگو را به دو گفتگویی که منجر به آشتی می شود و گفتگویی که منجر به دعوا می شود تقسیم کرد و ادامه داد: من در این کتاب با روان شناسی کاربردی نشان داده ام که در یک گفتگو کلمات غلط موجب دعوا و کلمات درست موجب تفاهم می شود. یعنی برای مثال نشان داده ام که اگر مردی در منزل صحبت نمی کنند به این دلیل است که زن میان حرف او را قطع می کنند، از صحبت‌های او ایراد می گیرد و یا با حرف‌های او دچار نگرانی و استرس می‌شود. همچنین اگر زنی مورد خشونت لفظی و فیزیکی قرار می‌گیرد هم به این دلیل است که خط قرمزها را رعایت نمی کند. برای مثال اگر مردی به زن گفت «احمق» چندین پاسخ از زن دریافت می کنند. یا پاسخ برون فکریست یعنی جواب دادن با کلمات «خودت هستی» و یا «چراغ گفتی»؛ یا پاسخ درون فکری است یعنی خودخوری که غم را در درون می ریزد و موجب میگرن و زخم معده می شود؛ چنانکه بسیاری از زنان ما دچار بیماری میگرن هستند و یا پاسخ مذاکره است؛ یعنی با کلماتی مناسب از فرد بخواهیم که توضیح بدهد دلیل او برای این تفکر چیست؟  اگر دلیل درست بود معذرت خواهی می کنیم و اگر درست نبود با صحبت آن را نشان می‌دهیم.

راد توضیح داد هر چند ممکن است رفتار «احمقانه» باشد ولی فرد «احمق» نیست. ما صفات را گاه به جای اسم به کار می‌گیریم ولی باید از این کار خودداری کنیم زیرا باعث می‌شود یک نفر همیشه سیاه و یک نفر همیشه سفید باشد. در تربیت فرزندان هم باید تلاش کنیم که رفتار آنان را با شخصیت جدا کنیم زیرا برای مثال یک کودک تنبل نیست بلکه در جاهایی تنبلی می کند.

او گفت اگر زنان از شوهر های خود به دلیل عصبانیت و داد و فریاد شکایت دارند باید به او فرصت بدهند تا حرفش را بزند. اگر اشتباهی کرده اند عذرخواهی کنند و اگر اشتباهی نکرده اند توضیح دهند. به او به امکان دهند تا تخلیه روانی و هیجانی شود.

کیهان نیز بر لزوم استفاده از کلماتی مانند معذرت می خواهم، حق با توست، تکرار نمی‌شود، و غیره در زندگی تاکید کرد و گفت: خانم اپرا در آمریکا ۴ ساعت برنامه داشت که در مورد کلمه «ببخشید بود» در حالی که ما در جامعه خود حاضر هستیم 30 دلیل غلط را بیاوریم تا یک کار غلط را توجیه کنیم. این کلمات بسیاری از مشکلات در خانواده را حل می کنند.

در ادامه برنامه حاضران در جلسه سوالات خود را مطرح کردند و مشاورین به سوالات آنان پاسخ گفتند. همچنین از آنان با اهدای لوحی تقدیر شد.