سنایی در نقد اجتماعی مصلحت‌اندیشی نمی‌کرد

به گزارش خبرنگار لیزنا، شانزدهمین درس‌گفتار سنایی در مرکز فرهنگی شهر کتاب روز چهارشنبه 18 بهمن با سخنرانی غلامرضا مستعلی پارسی با موضوع نقد اجتماعی سنایی برگزار شد. 

مستعلی پارسا در ابتدا گفت: از ویژگی‌های سنایی این است که از اول جوانی تا آخر عمر اشعاری مدح‌گو، عرفانی و هجویات دارد. داستانی به نادرستی نقل می‌شود که روزی فردی به سنایی از اشعارش بد گفت و او دیگر مدح ننوشت. 

وی افزود: اشعار عرفانی سنایی بر روی شاعرانی مانند عطار، مولانا و نظامی تاثیرگذار بود. سنایی در هجویاتش با دوست و دشمن به یک نسبت رکیک هجو می‌گفت. 

این استاد ادبیات ادامه داد: در شعر سنایی انتقاد اجتماعی بسیار دیده می‌شود. او شعرهای زیادی در باب مسائل اجتماعی، سوءرفتارهای طبقات اجتماعی و پند و موعظه دارد. در اشعار زهد و پند سنایی شیوه ایرانی پیش از اسلام به کار گرفته شده است. از دوران پیش از اسلام پند‌نامه‌هایی به جا مانده مانند پندنامه انوشیروان که علمای بعد از اسلام به همان شیوه پندنامه می‌نوشتند. حتی بعد از نهضت ترجمه که متون عربی ترجمه شدند، مترجمان اسلام چکیده متون را می‌نوشتند و به صورت تک‌گویی موعظه می‌کردند. قصیده‌هایی سنایی به همین صورت است. 

وی درباره بی‌نظیر بودن اشعار سنایی گفت: در اشعار ادیبان دیگر مانند فردوسی هم نقد هست ولی بی‌پروایی سنایی مثال‌زدنی است. سنایی نشان می‌دهد که هیچ تعلق خاطری به این دنیا و جاه و مقام دنیوی ندارد. بیشتر شعرا در حد من فردی باقی ماندند ولی سنایی من فردی ندارد. او به سود و زیان خودش، به ملاحظات شخصی نمی‌اندیشد. بی‌‍پروا انتقاد می‌کند. می‌گویند که بهرام غزنوی می‌خواست خواهرش به همسری سنایی درآورد ولی او قبول نکرد زیرا در بند تعلقات نبود. 

مستعلی پارسی یکی از مهم‌ترین علل فساد اجتماعی نسب افراد نالایق برای کارهای مختلف دانست و گفت: سنایی در انتقادهای اجتماعی‌اش از نفاق و دوگانگی حاکمان می‌گوید. سنایی همچنین در اشعارش از عناصر شاهنامه بسیار استفاده می‌کند. او همچنین با شکل حروف بسیار تصویر سازی می‌کند. همین کار را خاقانی در اشعارش به اوج رسانده است. 

وی در پایان افزود: اگر این نقدها و حوادث بدون شاعرانگی نقل شوند در طول زمان فراموش خواهند شد. در مجموع می‌توان گفت سنایی همه طبقات اجتماعی جامعه را به تازیانه نقد گرفته است. او می‌خواهد راه کمال را به اجتماع بیاموزد و در این راه بی‌رحم است. او ملاحظه هیچ فردی را که دچار فساد است نمی کند.