فرآورده‌های نوشتاری بیشتر و کم‌عمق‌تر شده است

به گزارش خبرنگار لیزنا، همایش ویرایش روز دوشنبه 14 اسفندماه با حضور جمعی از ویراستاران، مترجمان و اهالی قلم برگزار شد.

نیک نام حسینی پور مدیرعامل خانه کتاب در ابتدای همایش ضمن خوشامدگویی به حاضرین عنوان کرد: ویراستاران گروهی هستند که در سازوکار صنعت نشر حق و حقوقشان بسیار نادیده گرفته شده است. ما در خانه کتاب سعی می‌کنیم تا برنامه‌هایی این چنین را بیشتر برگزار کنیم.

وی افزود: هم‌اکنون انجمن‌ها و تشکل‌هایی برای ویراستاران شکل گرفته است که به مسائل این گروه می‌پردازد. خانه کتاب سعی دارد از توانایی‌هایی ایشان و اساتید این رشته استفاده کند تا این همایش‌ها را بهتر و پررونق‌تر برگزار نماید.

احمد سمیعی گیلانی، از استادان شناخته‌ شده عرصه ویرایش درباره این حرفه گفت: برخلاف سال‌های پیش ویرایش اکنون شناخته‌شده‌تر است. در قدیم ویرایش را نمی‌شناختند.

وی ادامه داد: در گذشته قلم زدن و نوشتن تنها توسط عده کمی صورت می‌گرفت ولی امروز تعداد کثیری می‌نویسند. در گذشته بسیاری از شعرها و داستان‌ها هیچ وقت به چاپ نمی‌رسید ولی امروز بسیاری از پایان‌نامه‌ها به چاپ می‌رسند. از نظر کمیت فرآورده‌های نوشتاری رشد کرده‌اند ولی از نظر کیفیت عمقی ندارند.

سمیعی با بیان اینکه ویرایش به معنای کنونی در گذشته وجود نداشت، عنوان کرد: بسیاری از استادان ما ویرایش را قبول نداشتند چون آن را درک نمی‌کردند.

در پایان سمیعی گیلانی اظهار داشت: من در طول زندگی حرفه‌ای‌ام شاید بیش از 100 کتاب و هزار مقاله را ویرایش کرده‌ام. این کار باعث می‌شود که مجبور باشی بخوانی و این نعمت بزرگی است.

سپس بعد از سخنرانی سایه‌ اقتصادی‌نیا و با حضور احمد سمیعی و محمدرضا بهاری با اهدای هدایایی از علی صلح‌جو تقدیر به عمل آمد.

 محدود کردن نویسنده از سانسور بدتر است

در ادامه و در اولین نشست این همایش علی صلح‌جو؛ ویراستار، امید طبیب‌زاده؛ مترجم و ویراستار و سید عباس حسینی نیک؛ ناشر درباره مسائلی پیرامون موضوع ویرایش صحبت کردند.

صلح‌جو گفت: ما به ویراستار نیاز داریم، زیرا زمانی که مطلبی را خودمان می‌نویسیم به اشتباهات آن پی نمی‌بریم؛ به این دلیل که ما بیشتر به محتوا و اینکه چه می‌نویسیم فکر می‌کنیم و به اجرای آن توجه کمتری داریم.

حسینی نیک درباره مسائل حقوقی ویرایش و حق مولف صحبت کرد. وی گفت در ایران نظام حق مولفی که وجود دارد از حق پدیدآورنده دفاع می‌کند در حالی که در انگلستان و ایالات متحده نظام کپی‌رایت برقرار است که از تالیف حفاظت می‌کند که در نهایت به نفع ناشران و سرمایه‌داران است.

حسینی نیک گفت: از نظر حقوقی ویراستار صاحب هیچ حق معنوی اثر نیست. مترجم نیز تنها زمانی صاحب حق پدیدآورنده است که حقوق پدیدآورنده اصلی رعایت شود.

وی از سه نوع ویرایش فنی، ادبی و علمی نام برد و افزود: ویرایش فنی قابل حمایت نیست. دو نوع حق وجود دارد. یکی حق سرپرستی است که به درج نام برمی‌گردد. ویراستاران از این حق برخوردارند و دیگری حق تمامیت است که به محتوای اثر برمی‌گردد.

در پایان این ناشر کتب حقوقی عنوان کرد: در قانون کنونی و قانون جدیدی که در دست اصلاح است از ویرایش حتی نام هم برده نشده است.

طبیب‌زاده درباره شکسته‌نویسی برای حاضرین صحبت کرد. وی گفت: بعضی از استادان بر این باوراند که شکسته‌نویسی را باید حذف کرد یا آن را تغییر داد. ولی ما به عنوان ویراستار حق نداریم در سبک دست ببریم. یک نویسنده شاید با شکسته‌نویسی به سبک خاصی برسد. محدود کردن نویسنده از سانسور بدتر است.

ویرایش را می‌توان فراگرفت ولی نیاز به مطالعه و تلاش فراوان دارد

نشست دوم این همایش با حضور محمدمهدی مرزی، مرتضی فکوری؛ مترجم و ویراستار و ارسلان فصیحی؛ سرویراستار انتشارات ققنوس برگزار شد. مرزی درباره تدریس ویرایش گفت: ویرایش یک فن است پس می‌توان آن را آموزش داد، منتها یادگیری آن نیازمند شم ادبی، مطالعه و ممارست شاگردان است. تنها با کلاس رفتن کسی ویراستار نمی‌شود.

وی افزود: ویراستار همچنین باید کمی زبان‌شناسی بداند و کتاب‌خوان حرفه‌ای باشد.حوزه نشر مشکلات زیادی دارد که یکی از آنها اهمتی ندادن به ویرایش است. قبل از ویراستار ناشران به مشاوران کاربلد نیاز دارند.

فصیحی از کم بودن درآمد ویراستاران و مشکلات این عرصه گفت. وی دنیای نشر را دنیای سرخوردگی‌ها، تلخ‌کامی و نامردی‌ها توصیف کرد و گفت: ناشر به دنبال حذف واسطه‌ها و کم کردن هزینه است و اگر هم به ویرایش تن می‌دهد به دلیل رقابت در بازار است.

در پایان فکوری درباره ویرایش رایانه‌ای و مزیت‌های آن صحبت کرد. این نشست با پرسش و پاسخ به پایان رسید.