کودکان برای استفاده مؤثر از اینترنت به سواد اینترنتی نیاز دارند

به گزارش لیزنا، همایشی با عنوان "کودک و اینترنت" به مناسبت هفته پژوهش از سوی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران (شاخه خراسان) با همکاری گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد در تاریخ 4 دی ماه 1389 در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار گردید.

در این همایش دکتر مهری پریرخ، عضو هیات علمی گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سخنرانی خود را با عنوان "اینترنت: مکمل ادبیات کودکان یا جایگزین آن" ایراد نمودند.

دکتر مهری پریرخ در تعریف ادبیات کودک بیان کرد: "هر نوع اثری که ارزش ادبی، هنری و علمی داشته و برای کودکان و نوجوانان پدید آید و هدف آن رشد تفکر و دانش با روش غیر رسمی باشد ادبیات کودکان خوانده می شود."

• لزوم فراگیری ادبیات کودکان و تاثیر آن بر کودکان اهمیت زیادی دارد و ادبيات كودكان ابزاري براي فراگيري و رشد محسوب می شود.

دانشیار گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد در رابطه با اهداف ادبیات کودکان  فرمود: "آموزش، پرورش و سرگرمي، انتقال تجربه، افزايش قدرت درك، افزايش مهارتها، رشد عاطفی، روانی و شناختی، زبانی، شخصیتی، اخلاقی، اجتماعی، هماهنگي بين تفكر  رفتار  از اهداف مهم ادبیات کودکان است و براین اساس  لزوم فراگیری ادبیات کودکان و تاثیر آن بر کودکان اهمیت زیادی دارد و ادبيات كودكان ابزاري براي فراگيري و رشد محسوب می شود."

• استفاده مؤثر از اینترنت نیازمند داشتن سواد اینترنتی و استفاده از روش های آموزش مستقیم و غیرمستقیم است.

دکتر مهری پریرخ ضمن معرفی برخی وب سایت های ایرانی مناسب برای کودکان و نوجوانان اهمیت بهره گیری و استفاده مؤثر از اینترنت را مورد تأکید قرار داده و تصریح کرد: "استفاده مؤثر از اینترنت نیازمند داشتن سواد اینترنتی و استفاده از روش های آموزش مستقیم و غیرمستقیم است. "

وی افزود: "مفهوم سواد اینترنتی را به بیانی ساده می توان در پنج عملکرد استفاده صحيح از كليدها و گزينه هاي صفحه هاي اينترنتي،جستجوي صحيح و انتخاب درست محتوا، تصميم گيري و انتخاب چه چيزي بايد آموخت و چگونه اطلاعات لازم را بايد بدست آورد،چگونه از آن اطلاعات براي نشان دادن آموخته هاي خود در كلاس و نزد ديگران(تعامل با ديگران)  استفاده كرد ،خلاصه کرد که مي تواند در انتقال مسؤوليت يادگيري از آموزش دهنده به دانش آموزان تأثيرگذار باشد. "

• فقدان توجه کافی به وب سایت های کمک آموزشی همگام با کتب درسی، کتابخانه و کتابداران در آموزش و پرورش کودکان مشکل با اهمیتی است.

در ادامه عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد لزوم بهره گیری از سواد اینترنتی و پایگاه های اطلاعاتی تحت وب را در ساختار آموزشی کودکان و در نظام آموزش و پرورش کشور مورد تأکید قرار داد و از فقدان توجه کافی به وب سایت های کمک آموزشی همگام با کتب درسی، کتابخانه و کتابداران در آموزش و پرورش کودکان انتقاد نمود.

وی در ادامه به برخی مشکلات استفاده بدون قید و شرط از اینترنت برای کودکان اشاره و راهکارهایی را نیز برای این مسئله ارائه نمودند:

دکتر پریرخ به برخی از مشکلات اینترنت این گونه اشاره کرد: "دسترسي به برخی اطلاعات و منابع اطلاعاتی نامناسب، تماس با افرادي كه شايسته نيستند، سرگرميهايي که ممكن است مخرب باشند،فنوني را فراگيرند كه ممکن است گمراه كننده باشند،وقت زيادي به استفاده از اينترنت اختصاص دهند و این ابزار مانع پيشرفت ذهني و رشد اجتماعي آنها باشد (اعتیاد به اینترنت)"

و در ادامه  راهکارهایی را پیشنهاد دادند:"والدين، خود به فراگيري اينترنت بپردازند،از وجود انواع ادبيات كودكان متناسب با سن فرزند خود مطلع باشند،رابطه مناسبي با فرزند خود داشته به طوري كه او تجربه هاي اينترنتي خود را با خانواده سهيم شود،آگاهي هاي لازم را در مورد اثرات مخرب اينترنت به فرزندان ارائه دهند،از مرورگرهاي ویژه کودکان (مانند Kidzui) که امکان فيلتر كردن اطلاعات نامناسب، كنترل استفاده آنها از اينترنت و ارائه گزارش عملکرد کودکان در اینترنت به والدین را دارند استفاده کنند."

• اینترنت به عنوان ابزار مکمل ادبیات کودکان و نوجوانان است واستفاده از آن با بهره گیری از رهنمودهای کتابداران همراه با نظارت و کنترل والدین و معلمان، ابزاری مناسب و مؤثر برای رشد و اعتلای کودکان و دانش آموزان به حساب می آید.

سپس محمدرامین نادری، دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی و عضو هیأت مدیره انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران (شاخه خراسان) به ارائه سخنرانی با عنوان "رشد شناختی کودکان را در بستر اینترنت تسهیل کنیم" پرداختند.

محمد رامین نادری در ابتدا به تعریف شناخت و پیوند آن با رشد شناختی پرداخت و به برخی نکته های مهم در پیوند با آن اشاره کرد:"شناخت به فرایند ادراک، تفکر، استدلال و تجزیه و تحلیل گفته مي‌شود که به صورت ذهنی انجام مي‌گیرد .بر اساس نظریه پیاژه، رشد شناختی [در حالت طبیعی] در پیوستاری از تولد تا 16 سالگی قابل بررسی است.می توان تحول شناختي را به تحول آن جنبه از ذهن مربوط دانست كه در شناسايي، گردآوري، استفاده و يكپارچه كردن ساختارهاي جديد با ساختارهاي پیشین و همچنين در توليد دانش جديد نقش دارد."

وی در ادامه افزود:" اجتماعی شدن، طبقه بندی، ردیف بندی، نگهداری ذهنی، بازگشت پذیری و علیت ، ویژگی های نیم دوره عملیات عینی در نظریه رشد شناختی ژان پیاژه  است ."

محمدرامین نادری بر اساس بررسی های انجام شده در پایان نامه خود، نمونه های پیاده سازی شده این مهارت ها را در وب سایت های فارسی و غیرفارسی ارائه نمود.

کارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پس از معرفی سیاهه های وارسی و رهنمودهای طراحی شده برای ارزیابی و انتخاب وب سایت ها به معرفی نظام رتبه بندی وب سایتهای کودکان بر پایه نظریه رشد شناختی پیاژه پرداخت و تأکید کرد این نظام رتبه بندی اصیل بورده و هیچ همتای داخلی و یا خارجی ندارد.

وی در پایان ضمن اشاره به لزوم بهره گیری از محیط اینترنت در رشد فکری کودکان و تاثیر آن بر رشد فردی و اجتماعی آنها، کتاب "وب‌سایت‌های خوب برای بچه‌های خوب" که توسط ایشان با همکاری مهدی زاهدی و زیر نظر  دکتر پریرخ تدوین گردیده است را معرفی نمود و بر تاثیر سودمند بهره گیری از آن توسط روانشناسان، معلمان، خانواده ها و کتابداران تأکید نمود.