دکتر عبدالحسین فرج‌پهلو، در گفتگو با خبرنگار لیزنا، پیرامون دلایل افزایش میزان تقاضا برای ورود به مقطع دکتری در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، بیان کرد: از نظر من، دلایل متعددی برای این هجوم گسترده برای شرکت در دوره های دکتری وجود دارد. یکی از این دلایل، افزایش بی رویه و خارج از تعادل دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد است. در سالهای اخیر، و به ویژه در چندسال آخر دولت دهم، آن دولت سیاستهای عنان گسیخته ای برای جذب دانشجو در وزارت علوم اختیار کرد و متاسفانه هر چه صاحبنظران انتقاد و راهنمایی کردند و به دولت در مورد تبعات این سیاستها هشدار دادند، گوش کسی بدهکار نبود. یکی از تبعات آن سیاستهای غلط همین افزایش سیل فارغ التحصیلانی است که بازار کار برایشان فراهم نیست و در جامعه سرگردان هستند؛ لذا یکی از راه چارههای خود را در این می بینند که به دوره های دکتری روی بیاورند تا شاید از این طریق هم چند سالی مشغول باشند و هم اینکه احتمالا با داشتن مدرک دکتری شانس بیشتری برای اشتغال داشته باشند.
با اتخاذ سیاستهای تعمدی نادرست پذیرش، زمینه را فراهم کردند تا افرادی که قابلیتهای علمی لازم را ندارند وارد دوره شوند
فرج‌پهلو ادامه داد: متاسفانه این روند در خود دوره های دکتری نیز وجود دارد. ورودی ها نه تنها سال به سال افزایش یافته، بلکه با اتخاذ سیاستهای تعمدی نادرست پذیرش، زمینه را فراهم کردند تا افرادی که قابلیتهای علمی لازم را ندارند وارد دوره شوند. اینجانب در طی سالیانی که در دوره دکتری تدریس داشته ام، به عینه شاهد روند نزولی این افت کیفی دانشجویان بودهام. بدیهی است که این افت کیفیت از طریق همین فارغ التحصیلان در کل کشور در همه شئون اعم از آموزشی و پژوهشی تسرّی پیدا میکند.
وی افزود: دلایل دیگر افزایش داوطلبان دوره های دکتری شامل مواردی مانند علاقه شخصی به ادامه تحصیل، ارتقاء و پیشرفت شخصی است که به طور معمول و عادی همیشه وجود دارد.
در دانشگاه شهید چمران اهواز 80 نفر به مصاحبه دعوت شدند
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، در خصوص تعداد مصاحبه شوندگان آزمون دکتری امسال این دانشگاه گفت :در این دانشگاه 80 نفر به مصاحبه دعوت شدند. این درحالی است که ظرفیت پذیرش را 5 نفر برای دوره روزانه، و 5 نفر برای پردیس دانشگاهی اعلام کرده بودیم.
به جرأت میتوانم بگویم مصاحبه شوندگان امسال قابل مقایسه نیستند
دکتر فرج‌پهلو در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه، به نظر شما مصاحبه شوندگان آزمون دکتری امسال چقدر آمادگی ورود به این مقطع را داشتند، بیان کرد: در قیاس با دوره های پیش از چهار سال قبل، به جرأت میتوانم بگویم مصاحبه شوندگان امسال قابل مقایسه نیستند. همین‌قدر اشاره کنم که بالاترین فرد فقط چیزی حدود 70درصد سقف امتیاز را کسب کرد، بدیهی است نفرات بعدی امتیازاتی به مراتب کمتر داشتند. این در حالی است که در دوره های گذشته امتیازات 90 و بالاتر از 90 درصد را نیز داشتیم.
دردناکترین قسمت آن رواج فرهنگ درآمدزایی بیش از حد از طریق تدریس است
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «اگر دانشجویان ما، به لحاظ علمی و مهارتی برای ورود به مقطع دکتری و یا بازار کار، با آنچه باید باشند، فاصله دارند، مشکل کجاست» اظهار داشت: مشکل از سیاستهای نادرست است که همه ریشه در افزایش بی رویه تعداد دانشجویان از مقطع کارشناسی به بعد است. این تعداد ورودی نه با قدرت جذب بازار کار هماهنگی دارد، و نه در قدرت جذب واقعی گروههای آموزشی. متاسفانه در این چند سال گذشته بلائی به سر آموزش عالی کشور آوردند که اثرات واقعی آن هنوز مانده است تا آشکار شود. من دانشگاه ها و اساتید را در این رابطه مقصر نمی دانم. دانشگاه ها و گروههای آموزشی به یکباره با خیل عظیمی از دانشجوی ورودی روبرو شدند که می بایستی برای آنها برنامه ریزی شود و کلاسهایشان ارائه و اداره شود و فقط مدیران گروهها می دانند که برنامه ریزی کلاسها و دروس برای این جمعیت با چه گرفتاریها و مصیبتهایی مواجه است. از سوی دیگر مشکلات اقتصادی و مالی کشور که بر خانوارها اثرگذار است، افراد را به درآمد بیشتر تشویق می کند و اساتید هم که کارشان همین است و از قبل همین کلاسها و پایان نامه های دانشجویی است که درآمد دارند. هرچه تدریس بیشتر باشد، درآمد بیشتر است و اساتید از نظر مالی راضی تر و در مقابل خانواده شان آسوده تر و سرافرازتر. این مجموعه شرایطی را به وجود آورده است که اگر خوب نگاه کنیم می بینیم که بسیار دردناک است.
وی تصریح کرد: دردناکترین قسمت آن رواج فرهنگ درآمدزایی بیش از حد از طریق تدریس است؛ چیزی که یک فرد هیأت علمی اصولا باید از آن احتراز کند و شأنیت علمی خودش را نباید با آن آلوده سازد اما به ویژه می بینیم که در میان دوستان جوانتری که پا به میدان گذاشته اند، رواج بیشتری دارد. این شرایط پدیده ای را رواج داده است که یادم می آید مرحوم دکتر حرّی به آن می گفت «مسافرکشی علمی». به عینه دیده ام که عضو هیأت علمی در طول هفته حتی اگر یک دو ساعت وقت خالی داشته باشد، به هر ترتیب آن را با تدریس پر می کند تا آن دو ساعت هدر نرود و درآمد بیشتری داشته باشد. با این شرایط آیا می توان انتظار داشت فرد مجالی هم برای مطالعه و به روز کردن دانسته هایش داشته باشد؟! این شرایط نتیجه همان سیاست نادرست و بسیار غلط افزایش بی رویه دانشجویان و آمار سازی است برای اینکه نشان دهند که به اهداف برنامه توسعه کشور رسیده اند! اما سؤال این است که آیا این افت کیفی همان توسعه ای است که آقایان به دنبال آن بودند؟!
عضو هیأت علمی دانشگاه چمران، تصریح کرد: در شرایط کنونی، پیشنهاد من، تنها یک جمله است: هرکسی کار خودش را درست انجام بدهد. اگر اساتید گرانمایه وظیفه ای را که به عهده دارند، یعنی تدریس و وقت گذاشتن برای کلاس و دانشجو کار خودشان را به نحو خوبی انجام دهند، و دانشجویان عزیز نیز حالا که وارد دوره شده اند، تکالیف و وظایف خودشان را به بهترین نحو ممکن انجام دهند، کیفیت بر آموزش عالی حاکم خواهد شد. بدیهی است با افزایش کیفیت، زیانهای ناشی از افزایش بی رویه کمیت تا حدود زیادی جبران خواهد شد. چون در اینصورت، هر آنچه که فراگرفته می شود و مهارتهایی که کسب می شود، سرانجام در راه حل مشکلی از مشکلات جامعه به کار خواهد آمد.