با راه اندازی هر کتابخانه، زندانی بسته خواهد شد

دکتر رحمت الله فتاحی، عضو کمیته علمی «همایش کتابخانه های عمومی: عوامل و موانع جذب و توسعه مخاطب" در گفتگو با خبرنگار لیزنا درباره این که «این همایش چه دستاوردهایی خواهد داشت؟» گفت: موضوعی که در برخی همایش ها به آن اشاره کردم ایناست که در وضعیت فعلی، کتابخانه ها با استقبال کمی رو به رو هستند؛ چرا که مردم به سایر پایگاهها و منابع همچون اینترنت و ماهواره و موبایل که قابلیت ها و جذابیت های خاص دارند؛ دسترسی دارند. ما باید راههای جذب و عوامل بازدارنده مخاطب را شناسایی کنیم و رویکرد عمل گرایانه در پیش بگیریم، از جمله می توانیم از ایده ها و تجارب کتابدارها و تجارب کشورهای پیشرفته ای که با وجود امکانات گسترده همچنان کتابخانه های عمومی آنها رونق دارد؛ استفاده کنیم.

استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، در پاسخ به این سوال که «کتابخانه های عمومی در زمینه جذب مخاطب با چه چالش هایی مواجه است؟» بیان کرد: وضعیت کتابخانه های عمومی  به لحاظ امکانات و نیروی انسانی و منابع و خدمات مطلوب نیست و از طرفی مردم به پایگاههای منعطف تر و سریعتر از کتابخانه ها دسترسی دارند، علیرغم تلاش هایی که برای آشتی کتابخانه با مردم صورت گرفته، این اقدامات کافی نیست. باید توجه داشت که کتابخانه ها به لحاظ معماری در مقایسه با دیگر مکانها از جمله مراکز فرهنگی و خرید و بانک ها جذابیتی ندارند، از طرفی کتابدار تعامل لازم با مراجعه کننده ای که دوست دارد؛ مورد استقبال واقع شود را برقرار نمی کند و در نتیجه اعتماد موردنیاز حاصل نمی شود و از طرفی عدم وجود مجموعه کتابهای مناسب و مورد نیاز در حوزه های مختلف  از جمله کودک ونوجوان و زنان و دیگر موضوعات، مانع جذب مخاطب به کتابخانه ها می شود.

وی افزود: از آنجا که جامعه با چالش های مختلفی از قبیل بحران محیط زیست و اعتیاد و طلاق روبروست منابع کتابخانه باید در راستای پیشگیری جرائم و کمک به جامعه پاسخ گو باشد، یکی دیگر ازعواملی که باید در نظر گرفته شود، خدمات متعارف و سنتی کتابخانه هاست که این خدمات باید گسترده تر و تخصصی شود و در نهایت، کمبود نیروی انسانی به دلایلی از قبیل استخدام ناکافی کتابدار و انگیزه نداشتن کتابداران بخاطر مشکلات شغلی،قسمتی از ماجراست.متاسفانه بین وضعیت موجود و مطلوب، شکاف بزرگی وجود دارد.توسعه و بازسازی کتابخانه های عمومی نیازمند طرح ملی است تا به برطرف شدن مشکلات فرهنگی، که ناشی از ناآگاهی است؛ کمک شود، با تکیه بر این شعار،که با راه اندازی هر کتابخانه، زندانی بسته خواهد شد.

سردبیر پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات،درباره نقش نهادهای دولتی و مردم، در جذب مخاطبان به کتابخانه های عمومی اظهار کرد:نهادهای دولتی در جذب مخاطب، تاثیر چندانی ندارند، اما نظام آموزش و پرورش با توجه به بحث کتاب درمانی می تواند بیشترین کمک را به جوانان و نوجوانان در خصوص مشکلات فکری و روانی داشته باشد واز آنجا که رابطه معناداری بین میزان مطالعه و برطرف کردن مشکلات، و میزان توسعه کتابخانه با میزان توسعه فرهنگی وجود دارد،خانواده ها هم باید این انس با کتاب را در فرزندانشان بوجود آورند و کتاب را در سبد بودجه خود قرار دهند تا آینده فرزندان خود را بیمه کنند، در اینجا تاکید بیشتر بر مردم است تا دولت.

فتاحی در پاسخ به این سوال که «با وجود دنیای گسترده اینترنت و دسترسی آسانتر به اطلاعات آیا ضرورتی برای مراجعه کردن به کتابخانه وجود دارد؟» بیان کرد: کتابخانه یک نهاد اجتماعی است که دارای منابع گزینش شده و خدمات کیفی و تعامل افراد با یکدیگر است،  در صورتی که مطالب اینترنت، بعضا اتلافی و خرافی است. کتابخانه های عمومی می توانند دارای وبلاگ و وب سایت و کتاب های دیجیتالی همراه با توصیف و نقد باشند.

  وی درباره اینکه «آیا وابستگی جوانان به اینترنت و دور شدن از کتاب، جای نگرانی دارد یا این وابستگی گذراست؟» گفت: این وابستگی مقطعی نیست و در درجه اول نباید جذابیت های اینترنت را فراموش کرد و با توجه به اینکه روز به روز این جذابیت های فریبنده بیشتر می شود، کتابخانه های عمومی  باید این واقعیت را درک کنند و با ارائه خدمات جذاب به رقابت با اینترنت بپردازند، در غیر این صورت، کتابخانه ها بازنده محسوب می شوند.

گفتنی است، اولین همایش ملی «کتابخانه های عمومی: عوامل و موانع جذب و توسعه مخاطب»، با مشارکت و همکاری اداره کل نهاد کتابخانه های عمومی استان خوزستان و انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی شاخه خوزستان در تاریخ اول اسفند ۱۳۹۴ در اهواز برگزار خواهد شد. مهلت ارسال مقاله ۱۵ آذر ۱۳۹۴ و اعلام نتیجه بررسی مقاله ها ۳۰ دی ۱۳۹۴ است.

علاقمندان می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت همایش مراجعه کنند.