مقالات کشور از نظر کیفی در حال رشد هستند

به گزارش لیزنا، دکتر محمدجواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: کمیت تولید علم به عنوان یک شاخص به تنهایی بازگو کننده وضعیت علمی یک کشور، دانشگاه یا پژوهشگر نیست. کمیت تولید علم کشور در طی سال های گذشته رشد قابل ملاحظه ای داشته است که خود بیانگر ظرفیت بالای پژوهشگران کشور است، زیرا این کمیت در برترین مجلات دنیا منتشر شده است، مجلاتی که در مجموع از بالاترین استانداردهای نشر علم برخوردار هستند.

دهقانی گفت: اما این نشریات همه در یک سطح نیستند بلکه از درجات علمی مختلفی برخوردار هستند. به طور متوسط مجلاتی که از درجه علمی بالاتری برخوردارند مقالاتی با کیفیت بالاتر را منتشر می کنند و در نتیجه اثرگذاری این مقالات در دنیای علم بیشتر است.

وی بیان داشت: علاوه بر مجلات، مقالات علمی نیز به درجات مختلفی از لحاظ اثرگذاری تقسیم می شوند. مقالات یک درصد برتر به عنوان اثرگذارترین مقالات بین المللی شناخته می شوند. مجلات در پایگاه های استنادی در چارک های مختلف قرار می گیرند و مجلات چارک اول (Q1) معتبرترین مجلات بین المللی را تشکیل می دهند.

سرپرست ISC گفت: اطلاعات سال ۲۰۱۵ در پایگاه آی.اس.آی هنوز کامل نشده است، اما چیزی به تکمیل آن نمانده است. بررسی کیفیت تولید علم کشور در این پایگاه در فاصله سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ نشان می دهد که تعداد مقالاتی که در مجلات چارک اول بین المللی توسط پژوهشگران کشور انتشار یافته دو برابر شده است.

دهقانی افزود: در سال ۲۰۱۰ تعداد ۳۳۷۴ مدرک در مجلات چارک اول یعنی همان معتبرترین نشریات بین المللی توسط پژوهشگران کشور چاپ شده و این شامل ۰.۶٪ (شش دهم درصد) از کل تولید علم دنیا در نشریات چارک اول است. این رقم در سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ به ترتیب به ۵۰۹۲، ۵۵۶۶ و ۵۸۲۴ مورد رسید که تقریبا برابر با ۰۷٪ (هفت دهم درصد) از کل مقالات نشریات چارک اول است. در سال ۲۰۱۴ تعداد این مقالات به ۶۶۲۵ مورد رسید که ۰.۸٪ ( هشتم دهم درصد) از کل مقالات چارک اول دنیا را تشکیل می دهد. بنابراین مقالات کشور در حال کیفی تر شدن هستند.

وی اظهار داشت: در سال ۲۰۱۰ میزان ۱۵٪ (پانزده درصد) از کل تولید علم کشور در مجلات چارک اول (Q1)  منتشر می شد. این مقدار برای سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به ۱۸٪ ( هجده درصد) رسید. در سال ۲۰۱۳ این مقدار دوباره افزایش یافته به ۱۹٪ (نوزده درصد) رسید. در سال ۲۰۱۴ از کل تولید علم کشور ۲۱٪( بیست و یک درصد) آن در مجلات چارک اول منتشر شده اند، بنابراین  در پنج سال گذشته  نیز سهم مقالات منتشر شده در مجلات چارک اول به میزان  ۶٪  ( شش درصد) افزایش یافته است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: بررسی پایگاه آی.اس.آی در تاریخ ۳۰/۱/۱۳۹۵ نشان می دهد که تعداد مقالات کشور در مجموع مقالات یک درصد برتر نیز در فاصله سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ دو برابر شده است. در سال ۲۰۱۰ تعداد ۹۳ مقاله در مجموع مقالات یک درصد برتر دنیا داشته ایم که شامل ۰.۸٪ ( هشت دهم درصد) از کل تولید علم دنیا در این زمینه بود. در سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ به ترتیب ۷۳، ۱۱۴، ۱۵۷ و ۲۰۸ مقاله پراستناد داشته ایم که به ترتیب شامل ۰.۶٪ (شش دهم درصد)، ۰.۸٪( هشت دهم درصد) ، ۱.۱٪ ( یک و یک درصد) و ۱.۴٪ ( یک ممیز چهار درصد) از کل مقالات یک درصد دنیا می شده است. بنابراین سهم کشور از مقالات یک درصد برتر دنیا در حال افزایش است.

دهقانی عنوان کرد: سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری بر مرجعیت علمی در سطح بین المللی تاکید ویژه ای دارد و آن را در صدر این سند قرار داده است. یکی از راهبردهای مناسب برای کسب مرجعیت علمی انتشار مدارک در مجلات با اثرگذاری بالا و تشویق مقالات یک درصد برتر بین المللی است. مرجعیت علمی بر دپیلماسی علمی نیز تاثیر می گذارد، زیرا امروزه پژوهشگران در سرتاسر جهان ترجیح می دهند که با همتایانی همکاری کنند که مرجع باشند. هر چند مقالات کشور از بعد کیفی در حال رشد هستند، اما برای رسید به یک نقطه شایسته نیازمند تلاش جدی تر هستیم، امری که باید بیش از پیش مد نظر سیاستگذاران علمی کشور قرار گیرد.