تکنولوژی واقعیت افزوده برای اولین بار در ایران توسط موسسه سروش ارائه شد

به گزارش لیزنا، یکی از استراتژی‌های اصلی موسسه سروش بخصوص در سال‌های اخیر، بکار‌گیری تکنولوژی‌های نوین است. در همین راستا سروش در حوزه کودک و نوجوان نرم‌افزار واقعیت افزوده و قصه‌گوی صوتی را ارائه داده است.

خبرنگار لیزنا، در این زمینه با مجید بلالی مدیرعامل انتشارات سروش گفت و گو نموده است.

در ابتدا پیشینه‌ای از فعالیت‌های مجله سروش بیان کنید.

سروش یکی از قدیمی‌ترین نشریات فرهنگی کشور و شاید حتی قدیمی‌ترین آن است. از اواسط دهه 40 مجله تماشا به عنوان یک نشریه فرهنگی کار خود را آغاز کرد  و سال‌ها انتشار آن ادامه یافت تا اینکه در سال 1356 به عنوان سروش تغییر نام داد. لیکن تولد انتشارات سروش به عنوان یک واحد مستقل و انفکاک آن از سازمان صدا و سیما در اوایل دهه هفتاد اتفاق افتاد. سروش قبل از آن به عنوان یکی از واحدهای درون سازمانی صداو سیما فعالیت می‌کرد.

نشریه سروش هفتگی که قریب 1700 عنوان از آن منتشر شده است، قدیمی‌ترین نشریه فرهنگی کشور محسوب می‌شود.

در دوره‌هایی تعداد مجلات زیادی در این موسسه منتشر شده است. 10 مجله مختلف در سروش منتشر می‌شد؛ ولی به مرور زمان با توجه به اینکه دیگر دستگاه‌ها و موسسات خصوصی هم اقدام به نشر مجلات مشابه کردند، صدا و سیما لزومی بر ادامه انتشار آن نشریات ندید و انتشار برخی از آنان را متوقف کرد. اما دو مجله سروش کودک و خردسال در کنار مجله سروش هفتگی همچنان منتشر می‌شود.

با توجه به اینکه سروش فراز و فرودی را طی نموده است، پس از ورود شما به سروش ظاهرا جریان جدیدی ایجاد شده است و سروش خوشبختانه فراز جدیدی را آغاز نموده است. در این مورد چه توضیحی دارید؟

در ابتدا باید مقدمه‌ای در رابطه با شرایط حاکم بر صنعت نشر گفته شود تا عملکرد سروش در داخل این صنعت بررسی شود.

بر کسی پوشیده نیست که با ورود ابزارهای نوین ارتباطی و رسانه‌ای، رسانه‌های سنتی که با روش‌ها و تکنولوژی‌های قدیمی کار می‌کردند تا حد زیادی تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. در کنار توسعه ارتباطات و رسانه‌ها و  همینطور تعدد و تکثر رسانه‌ها، عرصه رقابت بر بسیاری از بزرگانی که در حوزه رسانه فعالیت می‌کردند تنگ شده است. یکی از این رسانه‌ها نیز موسسه سروش بوده است که شاید زمانی به عنوان پرچم‌دار و بزرگ عرصه نشر فعالیت می‌کرد ولی موسسات کوچک و بزرگ متعدد موجود جا را تا حدی تنگ کردند و با ورود خود بر پیشکسوتان این عرصه به نوعی تنه می‌زنند.

یکی از مشکلاتی که برای موسساتی مثل سروش در سال‌های گذشته وجود داشته است، عدم بهره‌برداری از تکنولوژی‌های نوین بوده است. مقوله‌ای که امروزه از آن به عنوان هم‌گرایی رسانه‌ها یاد می‌شود.  هم‌گرایی به این معنی است که رسانه تک بعدی به عنوان یک رسانه نوشتاری ممکن است که دیگر پاسخ‌گو نباشد. هم مخاطب حاضر نیست که از یک زاویه و یک روش پیام‌های ارتباطی و و اطلاعات و آموزش‌های لازم را دریافت کند و هم رقبا به شما این اجازه را نخواهند داد.

بسیاری از موسسات تولید محتوا، از جمله کتاب و مجلات تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته‌اند و این مسئله مشکلاتی را برای آنان، هم به لحاظ اقتصادی که نمی‌توانستند گردش اقتصادی لازم را برای خود مهیا کنند و هم از نظر ریزش مخاطب ایجاد کرد.

سروش با توجه به اتکایی که به قدرت زیاد رادیو و تلوزیون داشته تا حدی توانسته است که مخاطبین خود را حفظ نماید اما در هر صورت این موج تغییر تکنولوژی آن را هم با خطر مواجه کرده است.

از دوره ورود من به این موسسه و قبول مسئولیت اداره آن یکی از استراتژی‌های اصلی، بکار‌گیری تکنولوژی‌های نوین برای به مخاطب رساندن پیام‌ها و محتواهای تولید شده در سروش بوده است.

در رابطه با برنامه‌ها و طرح‌های جدید سروش و استفاده از این تکنولوژی‌های نوین توضیح دهید؟

چندین برنامه جدی وجود دارد و می‌توان گفت اولین پروژه‌ای که به نتیجه رسیده و اعلام شده است استفاده از تکنولوژی واقعیت افزوده برای دو مجله سروش کودک و نوجوان است. بدین معنا که کودک می‌تواند متن، نوشته‌ها و  تصاویر را ببیند و با توجه به علاقه خاصی که این گروه سنی به استفاده از موبایل و سرگرمی‌های آن وجود دارد، در سروش این دو مقوله را تلفیق کرده‌ایم و نرم‌افزاری را تولید کرده‌ایم که بر اساس آن وقتی کودک نرم‌افزار موبایل را بالای مجله نگه می‌دارد داستانی که تصویر آن هم در مجله وجود دارد به نوعی زنده می‌شود.

برای مثال قصه‌ای درباره روباه و کلاغ در مجله نوشته شده است، با استفاده از این نرم‌افزار، آن روباه زنده می‌شود و به صورت سه‌بعدی حرکت می‌کند و کودک می‌تواند با روباه ارتباط برقرار کند، آن را حرکت دهد و برایش دست تکان دهد. علاوه بر آن موسیقی و متن آن داستان برای کودک پخش می‌شود.

 اهمیت این موضوع در آن است که با توجه به سرعت زندگی و حتی اشتغال بسیاری از مادران، دیگر لزومی ندارد که خود این مادران داستان را برای کودکان خود بخوانند. داستان برای آن کودک در این برنامه خوانده می‌شود، موسیقی دارد و جذابیت خاصی ایجاد می‌کند؛ به‌طوری که کودکانی که برای اولین بار این را می‌بینند تا ساعت‌ها سرگرم آن می‌شوند.

پروژه دیگری که به زودی افتتاح خواهیم کرد پروژه قصه‌گوی صوتی است. بدیم معنا که بچه‌ها می‌توانند با شماره تلفن خاصی تماس بگیرند و نه تنها قصه‌های مختلفی را در ساعات مختلف روز یا شب گوش بکنند، بلکه می‌توانند آموزش هم ببینند. در قالب این برنامه مسابقه برگزار و جوایزی اهدا خواهد شد. همچنین می‌تواند تقلید صدا کنند و امکانات دیگری هم در اختیار آنان قرار خواهد گرفت.

بسیاری از مادران جوان تعداد محدودی از داستان و قصه برای تعریف‌کردن بلد هستند و حتی بسیاری به دلیل خستگی‌های زندگی روزمره، توان اینکه بخواهند با فرزند خود سرگرم شوند و در عین حال کارهای روزمره را انجام دهند، نخواهند داشت.

ما با این تکنولوژی سعی می‌کنیم داستان‌هایی را که در این مجموعه تولید شده است، در قالب گفتار صوتی مجددا از یک مکانیزم دیگری به دست مخاطبان و کودکان برسانیم.

آیا تصمیمی برای اجرایی کردن طرح قصه‌گوی صوتی برای گروه سنی بزرگسالان برای مثال نابینایان وجود دارد؟

در حال حاضر این امکان برای نابینایان وجود دارد با این تفاوت که قصه‌های کودکان معمولا در حد چند خط بین دو تا هفت دقیقه است. ولی کتاب‌های بزرگسالان چند صد صفحه است و این داستان یا رمان ممکن است چندین ساعت به طول بی‌انجامد. این امکان برای ما وجود دارد و اگر بدانیم که این نیاز هست، این طرح اجرا می‌شود.

کودکان برای شنیدن این قصه‌ها با چه شماره‌ای می‌توانند تماس گیرند؟

شماره مشخص شده است و ما ماه آینده یعنی اسفند ماه رونمایی از این طرح جدید را خواهیم داشت و شماره اعلام خواهد شد.این شماره تماس هم در مجلات ما و هم در تبلیغات رادیو تلوزیونی که خواهیم داشت، اعلام خواهد شد و کودکان می‌توانند در هر ساعتی از شب و روز تماس گیرند و داستان ها را گوش کنند. و حتی داستان خاصی خواهیم داشت که ساعت 9 شب پخش خواهد شد. مشابه کاری که قبلا در رادیو برنامه قصه شب بخیر کوچولو پخش می‌شد. ما هم برای کودکان می‌خواهیم این فرهنگسازی را بکنیم که با این داستان وقت آن رسیده است که به رخت‌خواب بروید.

آیا این تماس تلفنی هزینه‌ای خواهد داشت؟

بالطبع هزینه اندکی را خواهد داشت. نگاه ما به این موضوع، نگاه انتفاعی نیست بلکه نیازی در جامعه هست و می‌خواهیم آن نیاز را مرتفع بکنیم. این هزینه اندک هم چون تماس تلفنی است دریافت خواهد شد که کمی بیشتر از هزینه دریافتی مخابرات خواهد بود.

طرح واقعیت افزوده قبل از شما توسط نشریه دیگری اجرا شده است؟

درمورد واقعیت افزوده یک تلقی نادرستی در کشور ما وجود دارد. درواقع واقیت افزوده دو تکنولوژی مختلف است و هر دو این تکنولوژی‌ها در ایران به عنوان واقعیت افزوده شمرده می‌شود.

واقعیت افزوده به عنوان چیزی که ما عرضه کرده‌ایم تلفیقی از هر دو آن‌ها است. یعنی علاوه بر اینکه کتاب صوتی است در کنار آن موسیقی وجود دارد و ماه به ماه هم به امکانات آن اضافه می‌شود. برای مثال اگر داستانی درمورد روباه و کلاغ وجود دارد آن کاراکتر سه بعدی دیده می‌شود، موسیقی پخش می‌شود و علاوه بر آن دکمه‌هایی هست که اگر کودک می‌خواهد عکس‌های واقعی کلاغ را ببیند، برای مادران امکاناتی تعبیر شده است که اطلاعات اضافه‌ای را در اختیار آنان قرار می‌دهد که در ظاهر داستان وجود ندارد؛ ولی زمانی که وارد منوها می‌شوند می‌توانند مطالعات بیشتری داشته باشند. برای مثال اطلاعاتی دریافت کنند در مورد اینکه کلاغ چه ویژگی‌هایی دارد و در صورت لزوم آن اطلاعات را برای کودک خود تعریف کنند. این نوعی انتقال دانش و آموزش است که به این نرم‌افزار اضافه خواهد شد.

همچنین در ابتدای سال آینده امکان بازی هم به این نرم افزار اضافه خواهد شد. برای مثال فرض کنید اگر داستان در مورد فردی است که سوار ماشین یا دوچرخه است با حرکت دادن گوشی توسط کودک، آن ماشین یا دوچرخه حرکت خواهد کرد و یا در صورت کج کردن گوشی ممکن است فرد از دوچرخه بیافتد و باید گوشی با احتیاط نگه داشته شود. این موضوع امکان تعاملی بودن را ایجاد می‌کند.

با ویژگی‌هایی که ذکر شد می‌توان گفت اینچنین امکاناتی در کشور وجود ندارد. اما مشابه این کار یا بخشی از این کار را گروه‌های دیگری برای کاربردهای دیگری انجام داده‌اند.

معرفی این طرح از چه طرقی انجام می‌شود؟

رونمایی طرح واقیت افزوده حدود 10 روز پیش انجام شده است و تبلیغات تلویزیونی برای معرفی این تکنولوژی پخش می‌شود.

بسیاری از خانواده هنوز با این تکنولوژی آشنا نشده‌اند. اگر یک بار آشنا شوند خود این طرح را پیگیری خواهند کرد. این تکنولوژی به نظر من آینده درخشانی دارد و مخاطبان زیادی را به خود جلب خواهد کرد.

آیا دسترسی به این طرح برای مخاطبان هزینه در بر خواهد داشت؟

این طرح هیچ هزینه‌ای برای مخاطبان ندارد. نرم‌افزاری به نام سروش کودک یا سروش خردسال در پایگاه اطلاع‌رسانی سروش موجود است و مخاطبان آن را از این پایگاه دریافت و نصب می‌کنند. لینک آن جهت دریافت در سایت وجود دارد است.

برای گوشی‌های اپل می‌توانند از اپ استور استفاده کنند و برای گوشی‌های اندروید از تمام ارائه‌کنندگان اپلیکیشن امکان دانلود نرم افزار وجود دارد.

برای انجام این طرح بر روی کتاب‌های داستان کودک هم تصمیمی وجود دارد؟

ما در مورد کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان و خردسال یک طرح جامع و کلان داریم مبنی بر اینکه دنبال ایجاد یک بستر مناسب و بدون خطر بری این گروه سنی هستیم؛ جایی که هم سرگرمی به اندازه کافی داشته باشد و هم برای کودکان آموزش لازم را مهیا کند و هم برای پدر و مادر‌ها این نگرانی را که کودکان مدام به ابزاری مثل موبایل دسترسی دارند و ممکن است به محتواهای نامناسب سن خود دسترسی پیدا می‌کنند، برطرف کند.

در این طرح جامع بالطبع کتاب‌های ما حضور خواهند داشت. ما حتما نشر الکترونیک یعنی در واقع عرضه محتواهای تولید شده چند صد کتاب کودک و نوجوانی را که داریم، در قالب انیمیشن و داستان‌های مجازی با فرمت‌های مختلف خواهیم داشت. مذاکراتی با اپراتورها و گروه‌های دست‌اندرکار انجام دادیم که این بستر با مشارکت همه ما شکل بگیرد.

این برنامه برای حوزه کتاب‌های بزرگسالان بخصوص کتاب‌های تخصصی برای مثال کتاب‌های حوزه زیست‌شناسی و علمی هم اجرایی خواهد شد؟

اجرای این کار ایده خوبی است ولی در واقع نیاز به نیازسنجی حوزه بزرگسالان وجود دارد. چون نیازهای کودکان را مطالعه و شناسایی کرده‌ایم ولی در مورد بزرگسالان نیازها بسیار متنوع و گسترده است.

اینکه برای یک تخصص خاص یا برای یک فرد یا گروه خاصی بتوان این طرح را اجرا کرد به نظر من با توان موسسه سروش ممکن نیست و باید یک اقدام جمعی توسط گروه‌های متعددی و با حضور ده‌ها یا صدها موسسه دیگر شکل گیرد و هر کدام از آنان بخشی از این اطلاعات را ارائه نمایند.

برخلاف بسیاری از نشریات دیگر که تکنولوژی‌های نوین را به عنوان یک تحدید و ضربه بر پیکر نشریات می‌بینند، به نظر می‌رسد سروش و بخصوص شما سعی می‌کنید که از این تکنولوژی‌ها استفاده کنید.

 برخلاف بسیاری از مسئولان رسانه‌های سنتی که تکنولوژی جدید را به عنوان تحدید تلقی می‌کنند، از نظر من این یک فرصتی است که امکان می‌دهد تا به جای اینکه مخاطبین مجلات شما 10 هزار کودک باشد، مخاطب شما 10 میلیون و حتی فراتر از آن باشد. شما می‌توانید به صدها میلیون کودک در دنیا این محتوا را عرضه کنید. کاری که به وسیله نشریه کاغذی امکان‌پذیر نیست. زمانی که شما وارد عرصه مجازی می‌شوید می‌توانید با همان هزینه و بدون هزینه مازاد محتوا را در اختیار میلیون‌ها نفر قرار دهید. اینکه بتوانید پیامی که شما به آن اعتقاد دارید کار و حرفی را که درست می‌دانید یا نتیجه زحمات و پالایش‌های مفصل و پیچیده خود در یک موضوع را در اختیار عموم قرار دهید، افق جدیدی را برای شما باز می‌کند. مسلما این یک فرصت بزرگ است. البته آسیب‌هایی هم وجود دارد که باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از اینکه این آسیب‌ها متوجه شما یا مخاطبان شود اندیشید.