دکتر فتاحی: براستی کتابداری دانش وسیعی است

دکتر رحمت الله فتاحی، عضو هیات علمی و  استاد گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد  در گفتگو با لیزنا  گفت: برخی از گرفتاری های ما آنست که اندیشه ها و گفته هایمان بدون توجه به زمینه، محیط و شرایط موجود بروز می کنند. در چنین حالتی، یک بعدی می اندیشیم و رای صادر می کنیم. این امر در مورد هر یک از ما می تواند صادق باشد.

آنچه در چند روز گذشته و در بازتاب گفته های دبیر کل ارجمند نهاد کتابخانه های عمومی که با توجه به دغدغه های ایشان مطرح شده است براستي جاي تامل دارد و ما آن را یک هشدار د رباره کم کاری اجتماعي حرفه خود از ديدگاه جامعه و نيز مديران تلقی می کنیم.

وی بیان داشت: به طور کلی دو نوع واکنش نسبت به این سخن که "دانش کتابداری دانش وسیعی نیست" مطرح شده است. برخی از کتابداران آن را کاملا مردود دانسته و حتی نوعی توهین به جامعه کتابداری و اطلاع رسانی ایران تلقی کرده اند. برخی، با رویکردی دیگر، مشکل را در درون حرفه دانسته اند.

فتاحی افزود: اکنون می توان نوع سومی از واکنش را مطرح ساخت و آن اینکه، سخن دبیر کل ارجمند می تواند درست باشد اما، به نظر مي رسد این سخن بدون توجه به ریشه و زمینه شکل گیری اندیشه "وسیع نبودن دانش کتابداری" و " ناتوانی کتابداران در ارائه خدمت به جامعه" مطرح شده است. بلی، درست است: "برخی" کتابداران کتابخانه های عمومی از دانش وسیعی برخوردار نیستند، اما باید گفته شود:

• آن کتابداران چه کسانی هستند؟
• از چه مدرک و تخصصی برخوردارند؟
• پیشینه کاری آنها چقدر است؟
• آیا هنگام آزمون استخدامی، بیشتر به دانش تخصصی آنها توجه شده یا معیارهای دیگر؟
• آیا شرایط کاری مطلوب و اختیارات کافی برای بروز خلاقیت در اختیار آنها قرار داشته است؟
• آیا مدیر آنها متخصص و علاقمند به کتابداری بوده است؟
• آیا فضای کتابخانه و منابع آن مطلوب بوده است که آنها را تشویق به فعالیت و ارائه خدمت کند؟
• آیا دوره های بازآموزی تخصصی برای آنها برگزار شده است؟

بلي ممكن است برخي باور داشته باشند "کتابداری دانش وسیعی نیست"، اگر:

• آگاهی کافی در این باره نداشته باشیم و ندانیم که معتبرترین دانشگاههای جهان دارای گروه های آموزش کتابداری تا مقاطع دکترا و فوق دکترا هستند،
• بررسی نکرده باشیم که دانش آموخته دوره کارشناسی کتابداری 132 واحد درسهای تخصصی و عمومی (دانش افزا) گذرانده است،
• آگاه نباشیم که کمیته کتابداری و اطلاع رسانی وزارت علوم برنامه های آموزشی مقاطع مختلف را بازنگری می کند تا دانش روزآمد و مرتبط به دانشجویان این رشته آموزش داده شود،
• اطلاع نداشته باشيم كه كتابداري علمي بين رشته اي و ميان رشته اي است و هر علمي كه از اين ويژگي برخوردار باشد، علم وسيعي تلقي مي شود،
• ندانیم که صدها همایش تخصصی در سراسر جهان در باره دانش نوین کتابداری برگزار می شود،
• متوجه نباشیم که چند صد عنوان مجله علمی و معتبر در سطح جهان در این علم منتشر می شود،
• نشنویم یا نبینیم که آثار کتابداران در جشنواره های گوناگون ملی برجسته شناخته می شوند و مورد تقدیر قرار می گیرند،
• ندانیم که کتابداران در سطح جهان و در ایران دارای چندین انجمن حرفه ای هستند و از اخلاق حرفه ای متعالی برخوردارند،
• آگاه نباشیم که کتابداران همچون سربازان پشت جبهه ها، شرایط و امکانات لازم را برای نبرد با ناآگاهی فراهم می کنند.
• و نهايتا اطلاع نداشته باشيم كه اين كتابداران هستند كه دانش بشري را براي دسترسي آسان جامعه سازماندهي مي كنند و بدون اين كار، استفاده از پيكرده عظيم دانش بشري ناممكن يا بسيار دشوار خواهد بود.

ایشان خاطر نشان شد: همانگونه که برخی از واکنشها اشاره داشته اند، ما کتابداران نیز به دلایل گوناگون نتوانسته ایم توانمندی های حرفه خود را در سطح جامعه مطرح کنیم. این در حالی است که نمونه های موفقي از کتابخانه های کارآمد و نیز کتابداران دانشمند و پرتوان داشته ايم که در سطح ملی مورد تقدیر قرار گرفته اند. اکنون این نوع اندیشه که "کتابداری دانش وسیعی نیست" می تواند به ما هشدار دهد که بیشتر تلاش کنیم تا جایگاه حرفه و دانش خود را در جامعه مشخص تر کنیم. این یک فرصت دوباره است.

دکتر فتاحی گفت:  از سوی دیگر، مدیران ما باید به این نکته توجه کنند که شرایط لازم را برای به کارگیری کتابداران توانمند فراهم کنند و دشواری های آزمون استخدامی را در گزینش افراد برجسته برطرف سازند.

وی  افزود: شواهد نشان مي دهد كه عدم به كارگيري كتابداران خبره در برخي مراكز ملي باعث شده كه آنها نتوانند در قلمرو رسالتها و وظايف خود كارآمد و تاثيرگذار باشند.

دکتر فتاحی در پایان گفت: این جانب اطمینان دارم که به دلیل استخدام تعدادي کتابدار متخصص در نهاد کتابخانه های عمومی در دو سه سال گذشته، و در صورت فراهم ساختن شرایط مطلوب کاری، وضعیت متفاوت خواهد شد و این اندیشه در مديران و در جامعه تجلي خواهد یافت که "براستی کتابداری دانش وسیعی است".