راه اندازی سامانه یکپارچه کتابخانه ای: استانداردها، زیر ساخت ها و ظرفیت ها

امروزه پراكندگي اطلاعات، يكي از دغدغه­ هاي اساسي كاربران جوامع اطلاعاتي، ازجمله جوامع علمي و دانشگاهي در دستيابي به اطلاعات است. تا كنون راهكارهاي متعددي جهت رفع اين مشكل از سوي متخصصين و صاحبنظران پيشنهاد شده است. يكي از موثرترين اين راهكارها، ارائه اطلاعات در قالبي يكپارچه و ساخت يافته است.

مهندس محمد آباقری، قائم مقام مدیر عامل شرکت پارس آذرخش، در گفتگو با لیزنا، در این خصوص در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه راه حل یکپارچه  کتابخانه ای پارس آذرخش با چه هدفی ایجاد شده است ؟ گفت: "راه حل یکپارچه کتابخانه ای ، مجموعه ابزارهایی هستند که در خدمت راه کار جامع کتابخانه ای است به این مفهوم که استقرار نرم افزار کتابخانه در مراکز با پراکندگی جغرافیایی بالا و تعداد بالای کاربر نیاز به مجموعه امکانات بسیار جامعی در حوزه کاربری و دسترسی دارد و تنها نرم افزاری می تواند در این مدل مورد استفاده قرار گیرد که تمامی عناصر آن جامع و در سطح کلان دیده شده باشد.

وی افزود: "این تعريف بيانگر اين موضوع است كه ERP  کتابخانه ای يك مجموعه يا يك Suite  نرم فزاري است. در ادبيات فناوري اطلاعات و ارتباطات، Suite  به مجموعه هاي نرم افزاري مستقل ولي مرتبط به يكديگري اطلاق مي شود كه براي دست يابي به مقاصد خاصي طراحي شده اند. امكان تبادل سريع اطلاعات بين اين نرم افزارها و همساني محيط كاري در آنها، از مهمترين ويژگيهاي اين مجموعه هاست.

همچنین اين مجموعه نرم افزارها هر كدام براي هدف خاصي طراحي شده اند. ولي در عين استقلال عملياتي، امكان تبادل اطلاعات در بين آنها به راحتي امكان پذير است و از سوي ديگر ساختار ظاهري و يا User interface در همه آنها بسيار به يكديگر شبيه است.  ERP کتابخانه ای دقيقا چنين ويژگي را دارند يعني خود مجموعه اي از چندين نرم افزار مستقل ولي مرتبط به يكديگر هستند كه امكان تبادل اطلاعات در بين آنها به راحتي وجود دارد. در این تعريف بر ساختار مستقل و در عین حال يكپارچه سيستم تاكيد فراوانی داریم ."

آباقری در پاسخ به سوال آیا در ایران  در حوزه اطلاع رسانی چنین سامانه ای طراحی و بهره برداری شده است؟ گفت: "به معنای واقع خیر ، اکثر سامانه های معرفی شده در کشور بجای حرکت به سوی راه کار جامع و یکپارچه (Enterprise Solution) اقدام به راه اندازی سامانه هایی با همان زیر ساخت قدیمی می کنند و فقط تئوری واژگان نوین حرفه در کلاس های نظری، زیبا ارائه می شود از این جمله می توان به برخی از قواعد و الگو های جدید مطرح شده در حوزه مدیریت اطلاعات از جمله آر دی ای و اف آر بی آر  اشاره نمود که البته اگر در عمل به پیاده سازی آنها بخواهیم فکر کنیم بدون زیرساخت استاندارد، تحقق نمی یابد."

وی افزود:" اکثر این طرح ها در عمل جامع و یکپارچه نیستند چرا که وقتی زیرساخت استاندارد را نداشته باشیم چگونه سخن از یکپارچگی می توان به میان آورد؟ وعده ما به جامعه کتابداری کشور، تحقق یکی دیگر از آرمان های اطلاع رسانی در سطح گسترده است که رونمایی آن در اول اسفند انجام خواهد شد. توجه جامعه کتابداری کشور را به این مهم جلب می کنم که امکانات نوین فقط روی بسترهای استاندارد به راحتی محقق می شود و لاغیر. "

آباقری درباره ویژگیهای اصلی این سامانه  اظهار داشت: "از ویژگیهای اصلی یک سامانه جامع یکپارچه و توسعه خدمات بازیابی اطلاعات در کتابخانه های با پراکندگی بالا در سطح کشور می توان به فن‌آوری جستجوی متحد و هم‌زمان (Federated Search) ، فن‌آوری پیوند بین منابع گوناگون کتابخانه (Link Technology) ، فن‌آوری مرور پیشرفته (Advance Browsing Technology)، فن‌آوری ورود یکسان و آسان به منابع (Single Sign On) و فن‌آوری ارسال اتوماتیک اطلاعات به سوی محققین (Push Technology) نام برد. همچنین این سامانه باید شامل بسته كاملي در زمينه اطلاع‌رساني، خدمات اعضاء و پشتيباني از اطلاعات باشد."

وی در جواب سوال آیا کاربران این سیستم به راحتی می توانند از خدمات جامع این سامانه استفاده نمایند؟ گفت: "بله ، این سامانه به نحوی طراحی شده  که کاربران براحتی در حوزه کشوری، منطقه ای و استانی و حتی واحدهای یک دانشگاه می توانند از وضعیت مدارک با خبر شده و انواع روشهای بازیابی اطلاعات در خدمت این کاربران قرار می گیرد. تا قبل از این اکثرا کاربران در تعداد بالای کتابخانه ها گم شده و امکان دریافت اطلاعات از مراکزی که مورد نظر آنها بود یا وجود نداشت یا به سختی امکان پذیر بود.

آباقری در پایان گفت: " امیدوارم که هر روز با تعامل و هم افزایی با جامعه کتابداری کشور شاهد شکوفایی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی کشور در عمل باشیم. "

گفتنی است همايش «استانداردها و پروتکل ها؛ بستر پیاده‌سازی شبکه‌های اطلاعاتی» روز دوشنبه اول اسفند ماه 1390 در محل سالن همايش سازمان مديريت صنعتي از ساعت 9 الی 13 برگزار خواهد شد.

علاقه مندان می توانند برای حضور در همایش فرم ثبت نام را تکمیل و جهت كسب اطلاعات بيشتر با دبيرخانه همايش به شماره 8-88747545 داخلي 107 تماس حاصل نمایند.