تاثیر کارآمدی نمایه‌ سازی و پیدانمایی نام‌های برچسب عناصر فراداده‌ای بر بازیابی‌اطلاعات در محیط وب

دکتر سید مهدی طاهری، دانش آموخته رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم – تحقیقات در گفتگو با لیزنا درخصوص رساله دکتری خود که به تازگی از آن دفاع و با درجه عالی مورد پذیرش داوران قرار گرفته است گفت: "موضوع پژوهشی که در قالب رساله دکترا با عنوان "بررسی امکان نمایه سازی و پیدانمایی نام های برچسب عناصر فراداده ای هسته دوبلین، مارک 21، و طرح فراداده ای توصیف شیء توسط موتورهای کاوش عمومی و ارائه الگوی مناسب" انجام شد، یکی از سه پیشنهاد پژوهشی ارائه شده در پایان نامه کارشناسی ارشد بنده بود که از همان زمان به عنوان موضوع رساله دکترا انتخاب کرده بودم. بنابراین از آغاز دوره دکترا، مطالعه بر روی آن را شروع نمودم. پژوهش دوره دکترا ادامه و بسط پژوهش دوره کارشناسی ارشد با دامنه ای وسیع تر، کاربردی تر، و فنی تر بود. به دلیل ارتباط و پیوستگی میان پژوهش های دوره دکترا و کارشناسی ارشد، توانستم در نیمسال ششم دوره دکترا، از رساله خود دفاع کنم. ارتباط و پیوستگی میان پژوهش های دوره کارشناسی ارشد و دکترا، علاوه بر تسریع فرایند پژوهش، دستیابی به سطح عمیق تری از دانش را در پی خواهد داشت. "

وی در تبیین ویژگی های پژوهش خود اظهار داشت: "پژوهش یاد شده، با هدف تبیین امکان نمایه‌سازی و پیدانمایی نام های برچسب عناصر فراداده‌ای هسته دوبلین، مارک 21، و طرح فراداده‌ای توصیف شیء (MODS) در قالب زبان نشانه گذاری گسترش‌پذیر (XML) با روش تجربی انجام شد. جامعه پژوهش را 900 پیشینه فراداده ای در قالب سه گروه، یک گروه گواه دارای 300 پیشینه، کاملاً مبتنی بر فرانماهای استاندارد طرح‌های فراداده ای مورد مطالعه، و دو گروه آزمون، مبتنی بر فرانماهای یاد شده اما دارای ویژگی‌های خاص، گروه اول دارای 300 پیشینه جاسازی شده در برچسب

زبان نشانه گذاری فرامتن (HTML) بر اساس شیوه "جزیره داده‌ها"، و گروه دوم نیز دارای 300 پیشینه بدون سطر اعلان ایکس. ام. ال. و با پسوند فایل همخوان با نام طرح فراداده‌ای مرتبط، تشکیل می‌دادند. "

وی افزود: "گروه‌های یاد شده بر روی سه وب سایت مستقل با شرایط کاملا یکسان منتشر، و با استفاده از کارآمدترین روش‌های ارائه شده، به موتورهای کاوش گوگل و یاهو معرفی شدند. سپس با استفاده از راهبردهای جستجوی پیشرفته (مبتنی بر عناصر)، چگونگی نمایه‌پذیری و پیدانمایی پیشینه‌های فراداده‌ای جامعه پژوهش در میان نتایج جستجوی موتورهای کاوش انتخابی، مورد بررسی قرار گرفت. "

دکتر طاهری در خصوص یافته های پژوهش گفت: "یافته‌ها حاکی از آن بود که نام های برچسب تمامی عناصر فراداده‌ای مربوط به پیشینه های عضو گروه های دوگانه آزمون توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو نمایه شده، و در نتایج جستجو پدیدار می‌شوند. بنابراین امکان بازیابی پیشینه های فراداده‌ای یاد شده از طریق نام های برچسب آنها در موتورهای کاوش وجود دارد. اما در گروه گواه، هیچ یک از نام‌های برچسب عناصر پیشینه‌های فراداده‌ای توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو نمایه نشدند، و موتورهای کاوش در هنگام نمایه‌سازی آن پیشینه‌ها، رویکرد حذف برچسب را برگزیدند. "

عضو هیأت علمی مرکز اطلاعات و مدارک علمی اسلامی افزود: "در پایان به طور کلی 18 الگو، 10 الگو برای تهیه و ایجاد پیشینه‌های فراداده‌ای با نام های برچسب نمایه‌پذیر و با قابلیت پیدانمایی در نتایج جستجو مبتنی بر زبان نشانه گذاری گسترش‌پذیر برای افزایش سطح قابلیت بازیابی آنها بر اساس جستجوهای مبتنی بر عنصر در موتورهای کاوش عمومی وب به تولید کنندگان این پیشینه‌ها، و 2 الگو برای طراحی راهبردهای جستجوی مبتنی بر عنصر به کاربران نهایی، و در پایان 6 الگو به طراحان موتورهای کاوش برای طراحی الگوریتم ها یا خط مشی های نمایه سازی هوشمند پیشینه‌های یاد شده، ارائه شد."

سید مهدی طاهری درخصوص اهمیت یافته های پژوهش خود تصریح کرد: "یافته های پژوهش از آن جنبه دارای اهمیت است که نمایه سازی و پیدانمایی نام های برچسب عناصر فراداده ای، امکان جستجوهای مبتنی بر عناصر را در موتورهای کاوش فراهم نموده، موجب افزایش دسترس­پذیری اشیای محتوایی سازمان یافته موجود در پایگاه­های اطلاعاتی تمام متن و پایگاه­های کتابشناختی بافت فرهنگی (کتابخانه ای، آرشیوی، و موزه ای)، و نیز افزایش دقت و جامعیت نتایج جستجو، آن هم در محیط رابط کاربری واحد (و مورد علاقه کاربران) خواهد شد. "

وی افزود: موتورهای کاوش همانند دروازه های اطلاعاتی برای پایگاه­ها و شبکه­های اطلاعاتی عمل خواهند نمود، و کاربران را از مراجعه جداگانه به هر یک از پایگاه­های اطلاعاتی بی نیاز خواهند ساخت. به عبارت دیگر، امکان جستجوی یکپارچه در پایگاه­ها و شبکه­های اطلاعاتی در محیط پراستفاده‌ترین ابزار کاوش وب، بدون محدودیت به پلت فرم نرم افزاری خاص فراهم خواهد شد."

دکتر سید مهدی طاهری در پایان اظهار داشت: "بر خود لازم می دانم، از اساتید ارجمندی که در انجام فرایند پژوهش و ارزیابی آن بنده را یاری و راهنمایی نمودند سپاسگزاری نمایم. همچنین از همکاران و دوستانی که مسیر را برایم هموارنمودند قدردانی می کنم."

لازم به ذکر است، جلسه پیش دفاع از رساله مذکور در تاریخ 02/03/1391 و جلسه دفاع در تاریخ 23/03/1391 راس ساعت 14:00 در دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران برگزار گردید.

گزارش: آزاده فتاحی