کد خبر: 2182
تاریخ انتشار: دوشنبه, 14 تیر 1389 - 21:22

داخلی

»

مطالب کتابداری

»

کارگاه

RDA؛ رهايي از سنت دست و پاگير انگلوآمريكن

ورود فناوري هاي ارتباطي و اطلاعاتي، ورود قالب هاي تازه در منابع اطلاعاتي، رفتار اطلاع يابي كاربران و فهم و درك آن ها از منابع اطلاعاتي، روش دسترسي به اطلاعات را تغيير داده است و در نتيجه جهت همگام شدن با تحولات نوين و مرتفع نمودن نياز كاربران، لزوم بازنگري در استانداردهاي پيشينه هاي كتابشناختي بيش از گذشته خودنمايي مي كند. استاندارد مذكور، راه تازه اي ست كه ما را قادر مي سازد به رفع نيازهاي نوين كاربر بپردازيم و نتايج سودمند آن، ما را به التزام در استفاده از RDA تشويق و راهبري مي نمايد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)، جلسه ي دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه پيام نور مشهد، با عنوان "بررسی عناصر توصیفی به کار رفته در پیشینه های کتابشناختیکتابخانه های دیجیتالی ایران بر اساس استاندارد آر.دی.اِی. و ارائه الگوی پیشنهادی "، در روز دوشنبه مورخ  14/4/1389 ساعت 12 ظهر برگزار شد.

جلسه با خوشامدگويي دكتر هادي شريف مقدم – مديريت محترم گروه كتابداري دانشگاه پيام نور  مشهد – آغاز گرديد.

« سال 1386، اولين سال راه اندازي كارشناسي ارشد در پيام نور و شعبه ي دانشگاه مشهد است. از ابتداي تاسيس، اين يازدهمين جلسه اي ست كه در اين گروه برگزار مي شود. گروه، از سطح علمي قابل قبولي بهره مند است. تلاش داريم دكتراي كتابداري را نيز در پيام نور مشهد بنا نهيم. جامعه ي كتابداري با قلت متخصص رو به روست و اين امر ما را وا مي دارد به اين مهم دست يابيم.»

حال نوبت خدیجه مرادی بود تا در 20 دقيقه ي آينده، از پايان نامه اي با عنوان " بررسی عناصر توصیفی به کار رفته در پیشینه های کتابشناختیکتابخانه های دیجیتالی ایران بر اساس استاندارد آر.دی.اِی. و ارائه الگوی پیشنهادی " دفاع كند. به همراهي استاد راهنما: دكتر حميد دليلي، استاد مشاور: دكتر محسن حاجی زین العابدینی .

مرادي اينگونه آغاز مي كند: « فهرست هاي كتابخانه، ابزارهاي مهمي تلقي مي گردند كه مكان يابي، بازيابي اطلاعات و ... را به عهده دارند. 3 دهه از آن روزگاري كه قوانين فهرستنويسي انگلوآمريكن در كتابخانه ها حاكميت مي كند، مي گذرد. اما حضور فناوري، كه به پشتوانه ي آن، منابع اطلاعاتي به اشكال تازه اي به ظهور رسيده اند راه را براي بازتعريف استانداردها مي گشايد. در اين ميان، كتابخانه هاي ديجيتالي نيز متولد شده اند. اما فهرست هاي توصيفي ايشان، از قوانين فهرستنويسي انگلوامريكن تبعيت مي نمايد.

1997؛ تورنتوي كانادا. صداهايي به گوش مي رسد. در يك كنفرانس بين المللي، از استاندارهايي در توصيف و دسترسي به منابع، فارغ از گونه ي انگلوامريكني آن، صحبت به ميان آمده است: "RDA"

2005؛ پيش نويس اوليه ي اين استانداردها در حال تدوين است.

2008؛ پيش نويس نهايي روي ميز است.

و 23 ژوئن 2010؛ RDA Toolkit منتشر مي شود.

ساختار اين استاندارد، از يك مقدمه ي كلي، 10 بخش و 13 پيوست شكل گرفته است. يك واژه نامه نيز اين ساختار را همراهي مي كند.

استاندارد پيش رو، از چارچوبي انعطاف پذير براي توصيف منابع آنالوگ و ديجيتال برخوردار است. قوانيني ساده، شعاعي به وسعت جهان براي استفاده، و تكيه ي كامل بر كاربر و نيازهاي او، از ديگر ويژگي هاي اين ساختار است.

12 وب سايت كتابخانه هاي ديجيتالي، جامعه ي پژوهشي ما را تشكيل داده اند. يافته ها حكايت از آن دارند كه داده هاي توصيفي موجود در پيشينه هاي كتابشناختي كتابخانه هاي ديجيتالي ايران، كه برخي از آن ها در واقع فهرست هاي رايانه اي تكامل يافته مي باشند، با استانداردها و قوانين كنوني ( انگلوامريكن) همخواني كاملي نداشته اند.

با بررسي انواع روابط كتابشناختي به كار رفته در پيشينه هاي كتابخانه هاي ديجيتالي مشخص شد كه دو رابطه ي هم ارز و اشتقاقي، بيشترين كاربرد و رابطه ي همراهي و توالي، كمترين كاربرد را داشته اند.

هم چنين بررسي ها نشان داد كه بين ميزان روابط به كار رفته در كتابخانه هاي ديجيتالي در روابط هم ارز، اشتقاقي، توصيفي، كل و جزء و توالي، تفاوت معناداري وجود داشته است و بين ميزان كاربرد رابطه ي همراهي در پيشينه هاي كتابشناختي كتابخانه هاي ديجيتالي، تفاوت معناداري وجود ندارد.

اين پژوهش كاربردي، به روش پيمايشي – توصيفي صورت پذيرفته است. هدف آن است كه ضمن كامل تر كردن پيشينه ها، ذخيره و بازيابي اطلاعات در كتابخانه هاي ديجيتالي نيز سهل تر گردد.

داده هايي كه به صورت ميداني – كتابخانه اي گردآوري شده اند، در دو جامعه ي آماري، مورد تجزيه وتحليل واقع گرديده اند. جامعه ي اول؛ بهره گرفته از پژوهش نادي راوندي و جامعه ي دوم؛ به ياري پژوهش هاي عليپور و نوروزي.

انطباق ويژگي هاي موجوديت هاي اثر، برداشت، قالب و مدرك استاندارد RDA، با داده هاي توصيفي موجود در پيشينه هاي كتابشناختي كتابخانه هاي ديجيتال نشان داد كه اكثريت ويژگي هاي تعريف شده درموجوديت هاي اثر، برداشت و مورد در پيشينه ها وجود ندارد و در موجوديت قالب نيز، انطباق بسيار كمي وجود داشته است.

ورود فناوري هاي ارتباطي و اطلاعاتي، ورود قالب هاي تازه در منابع اطلاعاتي، رفتار اطلاع يابي كاربران و فهم و درك آن ها از منابع اطلاعاتي، روش دسترسي به اطلاعات را تغيير داده است و در نتيجه جهت همگام شدن با تحولات نوين و مرتفع نمودن نياز كاربران، لزوم بازنگري در استانداردهاي پيشينه هاي كتابشناختي بيش از گذشته خودنمايي مي كند. استاندارد مذكور، راه تازه اي ست كه ما را قادر مي سازد به رفع نيازهاي نوين كاربر بپردازيم و نتايج سودمند آن، ما را به التزام در استفاده از RDA تشويق و راهبري مي نمايد.»

پايان دفاع مرادي، سپاس از اهالي مهرباني بود كه تا اين لحظه ي شگون گرفته، او را ياري داده بودند. به نيكي از دكتر دليلي ياد كرد كه اخلاقانه او را ياري رسانيده بود، دكتر زين العابديني كه فرصت آشنايي با اين مبحث نو را در اختيارش گذاشته بود، و دكتر شريف مقدم كه فراتر از يك مدير گروه، پشتگرمي اش سبب اين اوقات ناشرح بود.

حال تريبون در اختيار داور جلسه، شريف مقدم است.

« ديرزماني بود كه علامه هاي دهر در عرصه ي كتابداري، آناني بودند كه در حوزه ي فهرستنويسي و رده بندي، تخصصي داشتند. اما اين روزها با هجوم فناوري هاي نوين، فهرستنويسان سنتي را ديگر وقت باليدني نيست، كه ايشان نيز وادار به حضور در اين عرصه هاي تازه مي شوند. »

به رسم بسياراني از دفاعيه ها، شريف مقدم نيز از كاستي هاي نگارشي و ادبي شكوه مي كند. سياهه ي بالابلندي ست از غلط هاي املايي، نقطه گذاري ها و اندازه ي حروف كه با الگوهاي تعريف شده در گروه كتابداري، همخواني نيافته است.

نگارنده به اقلام فوق، ضعف در اسلايدهاي جلسه را نيز مي افزايد. مثل بسياري از ارائه هايي كه در تمام اين سال ها ديده ام، انبوهي از داده ها، آن چارچوب كوچك را به ناخواني كشانيده است. فقدان نظم منطقي، ناآشنايي با اسلوب هاي زيبايي شناسي و چند درشت و كوچك ديگر.

و جاي خالي به چالش كشيدن محتوا، از نقاط سوال برانگيز دفاعيه ...

دكتر حميد دليلي، با پذيرش نكات ذكر شده توسط شريف مقدم، سيستم ناهماهنگ پيام نور را يكي از دلايل اين ضعف بر مي شمارد. تعجيل در بازه ي زماني دفاع، دانشجو و استاد راهنما را وا مي دارد بسياري از اصلاحيه ها را به بعد از جلسه موكول نمايند.

دكتر محسن حاجي زين العابديني كه سختي سفر را متحمل شده است، اينگونه سخن را آغاز می کند:

« آنچه مرا واداشت در اين پايان نامه همراه شوم، جذابيت و تازگي موضوع بود. البته اين دل نگراني با ما بود كه به موازات نا روشن بودن تكليف نهادهاي مربوطه با فحواي استاندارد، بايستي به تدوين و خلق اين اثر دست مي زديم. دنبال كردن جرياناتي كه متصل به اين حوزه بود و مطالعه ي وب سايت مربوطه، ما را از كم و كيف تغييرات و بازبيني ها، آگاه مي ساخت. به هر حال فراموش نكنيم پايان نامه ي فوق، اولين مورد در حوزه ي RDA در ايران تلقي مي شود. پس حضور بعضي از نقاط ضعف، غير قابل اجتناب مي نمايد.  به علاقمندان اين مبحث نيز پيشنهاد مي كنم به وب سايت مربوطه مراجعه نمايند و از فرصت 2 ماهه اي كه مي توان به رايگان از RDA TOOLKIT استفاده نمود، نهايت بهره را برند زيرا پس از آن بايد هزينه اي معادل 290 دلار براي اين امكان، متحمل گردند.»

خديجه مرادي، پايان نامه ي فوق را با كسب نمره ي 19.25 با موفقيت پشت سر گذاشت. جلسه در ساعت 14 به پايان رسيد .

 

گزارش از: سارا طباطبايي قمشه

برچسب ها :
خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: