ایران باید بیش از پیش به دیپلماسی فعال فرهنگی به ویژه در حوزۀ کتاب اهتمام بورزد

به گزارش خبرنگار لیرنا در این مراسم سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی رئیس نمایشگاه کتاب، گوان مینگ نمایندۀ مهمان ویژه (چین) و مهدی اسماعیلی مدیر عامل تعاونی ناشران و معاون اجرایی نمایشگاه حضور داشتند.

کتاب را باید به عنوان سفیر و سفارتخانه دید

در این مراسم عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص اهمیت کتاب گفت: کتاب پدیدۀ بشری خارق العاده‌ای شبیه خود انسان است. همانطور که انسان پدیده‌ای است با لایه‌های بسیار متنوع و کارکردهای گوناگون، کتاب نیز همانند مخلوق خود کارکردهای متنوعی دارد و شاید هیچ پدیدۀ بشری دیگری به اندازۀ کتاب آینه خود انسان نباشد. کارکردهایی از قبیل تولید علم و حرکت دانش بشری بر مرکب کتاب، همچنین پالایش و پرورش زبان بر اساس کتاب از مهمترین کارکردهای کتاب محسوب می‌شوند. اگر کتاب‌هایی چون تاریخ بیهقی، شاهنامۀ فردوسی، بوستان و گلستان و مثنوی نبود زبان فارسی ما به این نقطه نمی‌رسید. در هر ملتی کتاب است که مسیر پرورش زبان را آماده می‌کند. انسان دارای دو ساحت وجودی و مهم تفکر و عواطف است که کتاب با تقویت قدرت تفکر و تخیل مانند دو بال انسان را به سوی این دو پیش می‌برد.

وزیر فرهنگ با اشاره به دو نقش مؤثر کتاب بیان کرد: امروز در تأثیر کتاب و نقشی که برای ما داشته است به دو نکتۀ مهم اشاره می‌کنم. اولین نکته مربوط به نقشی است که کتاب در حوزۀ اقتصاد و صنعت دارد. مقام معظم رهبری امسال را سال رونق تولید نامگذاری کرده‌اند، در همین رابطه نقش اساسی صنعت نشر را نباید نادیده گرفت. این صنعت در اقتصاد کشورها هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم جایگاه بسیار مهمی داشته و درآمدی را برای اقتصاد ملی ایجاد می‌کند. این صنعت همچنین در ناحیۀ اشتغال به طور مستقیم و غیرمستقیم سهم قابل توجهی دارد.

وی دربارۀ تأثیر غیر مستقیم اقتصادی صنعت نشر ماجرای کلیسای نوتردام را یادآور شد و گفت: این کلیسا تا سال 1813 کلیسایی فرسوده و کم توجهی بود، نوشتن رمان «گوژپشت نتردام» توسط ویکتور هوگو باعث شد که این کلیسا مورد توجه قرار گرفت و پس از بازسازی در سال 1844 به کلیسایی پررونق و مؤثر در گردشگری فرانسه شد. این ماجرا نشان می‌دهد که یک کتاب خوب چگونه می‌تواند فرصت‌های وسیعی برای اقتصاد ملی ایجاد کند. بنابراین کتاب و صنعت نشر علاوه بر کارکردهای مهم در تولید علم،  پالایش زبان  و در تقویت قدرت تفکر و تخیل یک رسانه قدیمی، پایا و مانا نیز محسوب می‌شود. کتاب و صنعت نشر باید در حوزۀ اقتصاد جدی گرفته شود. اگر از رونق تولید سخن می‌گوییم نباید کتاب را فراموش کنیم.

صالحی در خصوص نکتۀ دوم در اهمیت کتاب اظهار داشت: کتاب را باید به عنوان سفیر و سفارتخانه دید. از دیپلماسی عمومی که مهمتر از دیپلماسی رسمی است زیاد سخن می‌گویند. این دیپلماسی پایدارتر، مستمرتر و فراگیتر بوده و دیپلماسی فرهنگی مهمترین گونه این دیپلماسی است و کتاب مهمترین نوع دیپلماسی فرهنگی را در اختیار دارد. تصویری که از ایران در جهان وجود دارد مربوط به کتاب است. شاهنمامه، مثنوی، قانون بوعلی و کتابهای بسیاری دیگر وجود دارد که جهانیان ما را با آن کتاب‌ها می‌شناسند. همچنین ما نیز ملل تمدنی دیگر را با کتاب‌هایشان می‌شناسیم، بنابراین خط ارتباطی ما با ملل دیگر از طریق کتاب است. پس کتاب سفیر سیار و فعال است و باید با این نگاه به مسئلۀ کتاب توجه شود.

وی ادامه داد: اگر بدخواهان می‌کوشند دیوارهای بلندی میان ما و کشورهای دیگر بسازند، با کتاب می‌توان آجرهای این دیوار را برداشت و آن را ویران کرد. اگر کسانی می‌خواهند ما را منزوی کنند این کتاب است که این تخیل و توهم را از بین می‌برد. سابقۀ تاریخی بشر نشان می‌دهد که دیوار بی اعتمادی و تحریم با کتاب فرومی‌ریزد. امروز در این دورۀ سخت که بدخواهان در تلاشند کمربند تحریم را محکم‌تر کنند، می‌توان با تفکر و کتاب این کمربند را باز کرد. امسال ایران باید بیش از پیش به دیپلماسی فعال فرهنگی به ویژه در حوزۀ کتاب اهتمام بورزد.

وزیر فرهنگ در پایان سخنان خود گفت: خوشحالیم که در نمایشگاه امسال چون سال‌های گذشته فرصتی فراهم آمده تا بتوانیم در جهت کارکردهای مختلف کتاب بکوشیم. امیدواریم با حضور ناشران خارجی به ویژه کشور چین که با رابطه‌ای دیرینه و با کاغذ جاده‌های خود را ساخته‌ایم، مسیر پیشرو را با شناب بیشتری پیش ببریم. امیدواریم نمایشگاه امسال نقطۀ عطفی در تاریخ درخشان ایران باشد.

حضور پررنگ و فعال چین نشانی از احیای جاده ابریشم است

محسن جوادی رئیس نمایشگاه ضمن خیر مقدم به وزیر فرهنگ و ارشاد، نمایندگان هیأت چین و نمایندگان فرهنگی سایر کشورها گفت: با شعار این دوره نمایشگاه «خواندن توانستن است»، به استقبال بزرگترین رویداد فرهنگی کشور و یکی از بزرگترین رویدادهای فرهنگی جهان با محوریت کتاب می‌رویم. در این دوره علاوه بر 2هزار و 400 ناشر داخلی 800 ناشر خارجی نیز آثار خود را ارائه می‌دهند. علاوه بر ارائۀ 400هزارعنوان کتاب، ده‌ها و صدها رویداد فرهنگی دیگر اعم از رونمایی، گفتگو و نشست نیز اجرا می‌شود.

وی در ادامه افزود: ایران در تاریخ بلند و پرآوازۀ خود با نام آثار چهره‌ها، حکیمان و دانشمندان بزرگ خود شناخته شده است. امیدواریم دوباره نام ایران با کتاب و کتابخوانی و دانشمندان شناخته شود و این نمایشگاه کتاب گام بلندی به سوی این هدف است. خوشحالیم که با کتاب بتوانیم پیوند عمیقی بین کشورها برقرار کنیم. حضور پررنگ و فعال چین شاید نشانی از احیای جاده ابریشم از طریق کتاب و کتابخوانی باشد.

جوادی با بیان اینکه اگر برای زندگی خوب تلاش می‌کنیم نباید از کتاب غفلت کنیم، اظهار داشت: خوشحالیم که امروز دستاورد فعالیت‌های گسترده نهادهای مختلف به خصوص فعالیت‌های نویسندگان و ناشران بسیاری در معرض دید شما قرار می‌گیرد. آنچه که در این نمایشگاه عرضه می‌شود،  حاصل تلاش فعالان حوزۀ نشر است.

رئیس نمایشگاه کتاب در پایان سخنان خود از کمک‌های نهادهای مختلف از جمله شهرداری تهران، نیروی انتظامی  و مجموعۀ مصلی تشکر و قدردانی کرد.

چین و ایران کشورهایی با تمدن دیرینه و دوستی ریشه‌داری

در بخش بعدی این برنامه گوان مینگ، نمایندۀ کشور چین بیان کرد: امروز مایۀ افتخار است که به دعوت وزارت فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی ایران در رأس هیأتی از ناشران و نویسندگان چینی به ایران آمده‌ایم و به همراه هیأت‌های سایر کشورها در این مراسم حضور داریم.

وی ضمن قدردانی از سازماندهی و برنامه‌ریزی دقیق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در سال 2016 شی جین پینگ، رئیس جمهور خلق چین در سفر به ایران ضمن دیدار با حسن روحانی رئیس جمهور ایران، دو طرف به طور مشترک مسیر توسعه چین و ایران را  به منظور تبادلات در زمینه‌های فرهنگی، آموزشی، چاچ ونشر برنامه‌ریزی کردند. در سال 2017 دو کشور تفاهم نامه حضور به عنوان مهمان ویژه در نمایشگاه‌های کتاب یکدیگر را امضا کردند.  در آن سال ایران به عنوان مهمان ویژه در نمایشگاه پکن حضور داشت که نمایندگان ایرانی با انجام مجموعه‌ای از برنامه‌های فرهنگی گوناگون علاقه‌مندان به فرهنگ ایرانی را از نزدیک با تمدن بزرگ و منحصر به فرد ایران آشنا ساختند.

نمایندۀ چین ادامه داد: امسال چین با پیام دوستی مردم چین برای مردم ایران مهمان ویژه نمایشگاه تهران است. چین و ایران کشورهای با تمدن دیرینه‌اند و دوستی ریشه‌داری میان دو کشور برقرار است. بیش از 2هزار سال پیش جاده ابریشم از چین آغاز و تا هزاران کیلومتر ادامه پیدا کرد. این جاده علاوه بر کمک در شهرت ابریشم چینی و صنایع دستی ایرانی باعث ارتقای روابط بین دو کشور شده است. با گذشت 48 سال از برقراری روابط دیپلماتیک چین و ایران اکنون روابط انسانی و مردمی دو کشور نزدیک و صمیمانه است.  به ویژه در زمینۀ چاپ و نشر، دو کشور به دستاوردهای فراوانی رسیده‌اند؛ با ترجمه و چاپ بسیاری از آثار کلاسیک ایران و از طرف دیگر ترجمۀ  تعداد زیادی از آثار ادبیات چین معاصر در ایران، با ایجاد پل ارتباطی فرهنگی راه برای توسعۀ روابط دو کشور هموارتر شده است.

وی افزود: ما به برنامه‌های خود در این نمایشگاه توجه خاصی داشته‌ایم، با بیش از 4هزار عنوان و 15هزار جلد کتاب به نمایشگاه آمده‌ایم. هیأت ناشران و نویسندگان چین اجرای بیش از 50 برنامه را با حضور بیش از 200 نفر از نویسندگان، تصویرگران و دانشمندان مشهور خود در نظر گرفته‌اند. معتقدم برگزاری موفقیت آمیز برنامه‌های چین نقش مثبت و مهمی در تعیین مبادلات فرهنگی دو کشور ایفا کند. امسال هفتاد و دومین سال تأسیس جمهموری خلق چین است، در این 70 سال حزب کمونیست چین همواره برای پیشرفت چین و توسعۀ نظام سوسیالیستی در آن تلاش کرده  و به دستاوردهای چشمگیری در زمینه‌های مختلف رسیده است. ملت ایران و چین با یکدیگر متحد هستند و باید همکاری‌ها بیش از پیش توسعه یابد. در این جهان رنگارنگ و زیبا، فرهنگ‌های فراوان و گوناگونی وجود داشته که صنعت چاپ و نشر مسئولیت مهم تبادل این فرهنگ‌ها را در میان کشورهای مختلف بر عهده دارد. ما امیدواریم با همکاران خود در ایران و سایر کشورها با پایبندی به روحیۀ جاده ابریشم به همکاری و  استفاده از تجربیات یکدیگر بپردازیم. دو کشور ایران و چین باید داستان‌های تاریخ درخشان خود را به جهان معرفی کرده و صدای توسعه دو ملت را به گوش جهان برسانند.

گوان مینگ در پایان اظهار داشت: با وجود فاصلۀ دور پکن و تهران مردم دو کشور دوستی و ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. برگزار نمایشگاه کتاب امسال و حضور چین در آن فاصلۀ بین ناشران دو کشور را کوتاه‌تر کرده است. امیدواریم زمینۀ همکاری فرهنگی دو کشور را توسعه داده و فصل جدیدی از روابط را آغاز کنیم. از صمیم قلب آغاز سی و دومین نمایشگاه کتاب را تبریک گفته و دوستی روزافزون دو کشور را آرزومندم. 

شاخص مهم در این دوره از نمایشگاه بحث هدفمندی و شفاف سازی یارانه‌ها است

مهدی اسماعیلی معاون اجرایی نمایشگاه در سخنانی آماری از میزان مشارکت ناشران مختلف و غرفه‌های نمایشگاه ارائه داد و گفت: کار سی و دومین نمایشگاه کتاب از اسفند ماه سال گذشته در حوزه‌های مختلف شروع شد. بخش اجرایی ما با همکاری مدیریت مصلی  کار خود را آغاز کرد. کل متراژ تخصیص یافته برای نمایشگاه 110هزار متر بوده  که 55هزار و 500 متر از آن غرفه بندی شده است. در حوزۀ ناشران داخلی هزار و 500 ناشر عمومی، 355 ناشر در بخش کودک، 500 ناشر دانشگاهی،  109 ناشر آموزشی  و 100 ناشر دیجیتال حضور دارند. متراژ تخصیص یافته به این بخش‌ها به ترتیب متراژ 14هزار و 200 متر بخش عمومی، 5هزار و 500 متر بخش کودک، 6هزار و 200 متر ناشران دانشگاهی، 3هزار و 230متر در بخش آموزشی و هزار و 200 متر برای ناشران دیجیتال در نظر گرفته شده است. برای اولین بار تنها غرفه‌های دانشگاهی در محوطه بیرونی و در زیر چادر مستقر بوده و سایر غرفه‌ها در بخش مسقف مصلی گنجانده شده‌اند.

وی افزود: 800 ناشر خارجی  در نمایشگاه شرکت می‌کنند که از این بین  150 ناشر عربی و 650 ناشر لاتینی حضور دارند. از 138هزار عنوان کتاب عرضه شده در این بخش 35 هزار عنوان در بخش عربی و 103هزار عنوان در بخش لاتین بوده و تعداد کل غرفه‌های 110 غرفه به 30 کشور خارجی تعلق دارد. از این 138هزار عنوان 41هزار عنوان مربوط به سال‌های 2016 به بعد است. شاخص مهم در این دوره از نمایشگاه بحث هدفمندی و شفاف سازی یارانه‌ها است و امسال با همکاری  بخش بین‌الملل و دانشگاهی این بحث در راستای سیاست‌های کلان وزارت فرهنگ انجام شده است. امسال با کمک بانک شهر به عنوان بانک عامل  50درصد بن کارت‌ها به صورت کارت هوشمند ارائه شد. امیدواریم با انجام اقداماتی که تدارک دیده‌ایم میزبان خوبی برای بازدیدکنندگان باشیم.

سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از 4 تا 14 اردیبهشت در مصلی امام خمینی برگزار می‌شود.