کد خبر: 38843
تاریخ انتشار: شنبه, 04 اسفند 1397 - 11:24

داخلی

»

مطالب کتابداری

»

کتابخانه های عمومی

نشست نقد و بررسی «آفرت» در تهران برگزار شد

منبع : روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران
 نشست نقد و بررسی کتاب «آفرت» با حضور وجیهه سامانی، نویسنده و منتقد ادبی و زهرا زواریان، نویسنده و منتقد در کتابخانه شهید باهنر شمیرانات برگزار شد.
نشست نقد و بررسی «آفرت» در تهران برگزار شد

به گزارش لیزنا، نشست نقد و بررسی کتاب «آفرت» با حضور وجیهه سامانی، نویسنده و منتقد ادبی و زهرا زواریان، نویسنده و منتقد در کتابخانه شهید باهنر شمیرانات برگزار شد.

در ابتدای این نشست، سامانی ضمن ارائه توضیحاتی در مورد رمان گفت: این کتاب، کاندیدای سه جایزه بزرگ ادبی از جمله قلم زرین، پروین اعتصامی و شهید حبیب غنی پور شده که نشان دهنده قوت این اثر است. خانم ناهید قادری حاجی آبادی متولد ۱۳۶۰ است و کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دارد.

وی ادامه داد: نویسنده در این اثر به دنبال نشان دادن نقش زنان و فرهنگ فولکلور کرمانشاه در زمان انقلاب بوده است. «آفرت» نگاهی نو به دغدغه های مردمی دارد که به دنبال زندگی بهتر بودند، بدون آنکه سواد سیاسی داشته باشند. مردمی که در هر دورانی به دنبال حق خود می گردند. «آفرت» رمان دهه چهل و پنجاه کرمانشاه است و نام رمان برگرفته از فرهنگ ادبیات فولکلور کرمانشاه است.

سامانی، مجری و منتقد نشست، با اشاره به داستان «آفرت» گفت: این کتاب، داستان انقلاب است. ظرف زمانی آغاز مبارزات مردمی علیه رژیم شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی کوتاه بود و در ۶ ماه، روند و سرعت اتفاقات به نحوی پیش رفت که منجر به پیروزی انقلاب شد. این مدت کوتاه فرصت مناسبی برای خلق آثار ادبی نبود. پس از مدتی هم کشور زیر سایه جنگ رفت و همه چیز از جمله ادبیات داستانی را تحت الشعاع خود قرار داد و همین باعث شد آثار کمی درباره انقلاب خلق شود. این در حالی است که برای ماندگاری تاریخ سیاسی اجتماعی مان مجبوریم از قالب هنر و ادبیات و رمان بهره بگیریم. صرفا کتاب های مستند تاریخی برای این ماندگاری کافی نیست؛ چراکه مردم به ندرت سراغ این گونه کتاب ها می روند و برای تثبیت آن ها در ذهن مخاطب، باید آن ها را در قالب رمان و داستان ارائه داد. ارزش های انقلاب ما هم اگر از طریق هنر و داستان، روایت نشود، فراموش خواهند شد. ما در رمان های انقلاب باید بر روی مصادیق کار کنیم که داستان «آفرت» به خوبی از عهده آن برآمد است.

سامانی افزود: کار بزرگی که مرحوم امیرحسین فردی در حوزه هنری انجام دادند، پایه گذاری جشنواره داستان انقلاب بود که باعث ایجاد جنبش و جریانی در خلق آثار داستانی با موضوع انقلاب و توجه نویسندگان پیشکسوت و جوان به این حوزه شد. حتی اگر در این میان چند کار خوب و شاخص هم تولید شود، این جشنواره به اهداف خود رسیده است.

نویسنده کتاب «خواب باران» با اشاره به ویژگی های مثبت «آفرت» گفت: از نقاط قوت اثر نگاه نو و بدیع به چرایی جرقه های انقلاب، دوری از ورطه تکرار و کلیشه های رایج در داستان هایی از این دست، فضاسازی خوب و قوی و دوری از پایتخت، توجه به ادبیات فولکلور منطقه کرمانشاه و انتخاب نقش اول زن برای رمانی انقلابی است. در عین حال برجسته ترین نکته مثبت آفرت، روایت بی پرده از ظلم و ستم هایی است که شاید در لایه های پنهان جامعه از نظرها دور مانده بود، اما یکی از مهم ترین عوامل شکل گیری جریان های انقلابی، فساد اخلاقی و بی بند و باری طبقه مرفه و منتسب به حکومت بود که حتی تا دورترین نقاط را هم در بر گرفته بود و برای مردمان نجیب و غیور و شرافتمند طوایف مختلف ایرانی، قابل تحمل نبود.

زهرا زواریان در ادامه نشست با اشاره به روش های نقد داستان گفت: ترجیح من برای نقد داستان، استفاده از روش پدیدارشناسانه است. در این روش، رمان را بدون هیچ پیش فرضی مورد بررسی قرار می دهیم. مثلا درباره نقد این کتاب، به نگاه ویژه ناشرش به انقلاب اسلامی و سبک زندگی و ویژگی های نویسنده اش کاری نداریم و متن داستان را نقد می کنیم.

وی افزود: وقتی رمان نوشته می شود، هستی پیدا می کند و جایگاه ویژه ای دارد و تاثیر مشخصی بر روی مخاطبانش می گذارد. برای نقد رمان مدل های مختلفی وجود دارد که من یک مدل ۵ عنصری را انتخاب کرده ام. در این ۵ عنصر، هستی شناسی، روانشناسی، ویژگی های زبانی، ویژگی های فرهنگی و «بیولوژیک و زنانگی» مورد بررسی قرار می گیرد.

زواریان ادامه داد: چون رمان «آفرت» به شدت زنانه است، می شود آن را از وجوه بیولوژیک مورد بررسی قرار داد و البته باید قبل از آن به این پرسش پاسخ بدهیم که آیا زبان زنانه داریم یا خیر. یکی از بحث ها این است که زنانگی، فرهنگی است یا ذاتی؛ برخی معتقدند که یک دختر در طول زمان و با تربیت، به یک زن تبدیل می شود. «آفرت» به معنای دختر ضعیف است. این ضعف کجاست و چگونه نشان داده می شود؛ در حالی که ضعفی در شخصیت این رمان دیده نمی شود. یکی از تعاریف زنانگی در «آفرت» جسمانیت فرنگیس است که در معرض خطر قرار دارد.

نویسنده کتاب «عروس آن خانه» تصریح کرد: اعتراف می کنم وقتی این رمان را دست گرفتم، دیگر نتوانستم آن را زمین بگذارم و کتاب را تا انتها خواندم. از این جهت باید به نویسنده کتاب، تبریک گفت.

زهرا زواریان ادامه داد: زنانگی در «آفرت» فوق العاده جذاب است و روی من به عنوان یک زن تاثیر می گذارد. نویسنده در این کتاب، وجه بیولوژیک زن را به خوبی بزرگ می کند و تقابل هایی با آن را به تصویر می کشد. مثلا زیبایی فرنگیس، بخشی از زنانگی او است. در مقابل او شیلا قرار دارد که به رغم وضعیت خانوادگی اش اما عفت لازم را ندارد. این حرف ممکن است شعاری باشد اما در «آفرت» احساس شعاری بودن به خواننده دست نمی دهد. جنبه های عاطفی و احساسی فرنگیس هم از موارد دیگری است که باید به آن اشاره کنیم. این داستان در زبان هم قوی است و از زبان شاعرانه که نزدیکی زیادی به زبان زنانه دارد، استفاده کرده است. یکی از ویژگی های زبان زنانه، دورانی بودن و چرخشی بودن آن است.

نویسنده کتاب «دامنی از جنس آب» افزود: در بررسی روانشناسانه کتاب باید گفت که از رؤیا در «آفرت» به خوبی استفاده شده است. از منظر فرهنگی هم می شود آزادی خواهی و استقلال فرنگیس را مد نظر قرار داد.

وجیهه سامانی در ادامه با اشاره به مرگ راوی در داستان «آفرت» گفت: مهم ترین اشکالی که به پیرنگ داستان وارد است، مرگ شخصیت اصلی اثر یا همان راوی در انتهای کار است. اگر راوی و شخصیت اصلی هر اثر را نماینده تام الاختیار نویسنده در داستان، و کسی که آگاه و عالم به همه وقایع و مشرف به همه چیز است بدانیم، این نقطه ضعف و ایراد بزرگی است که با مرگ از داستان حذف شود.

نویسنده «آن مرد با باران می آید» در ادامه و در بحث شخصیت پردازی افزود: در بحث شخصیت پردازی اثر، بیشتر افراد تیپ هستند و برای خلق شخصیت های منحصر به فرد، تلاش چندانی صورت نگرفته است. سرهنگ، زن سرهنگ، شیلا، فرهاد و خانواده اش، خانواده فرنگیس، همه افرادی هستند که کم و بیش پیش آن ها را دیده ایم و خوانده ایم. کشف و شهود و برتری خاصی ندارند و همه کنش ها و رفتارهای شان قابل پیش بینی و مشخص است. شاید در این بین فرنگیس کمی شخصیت پردازی قرص و محکم تری داشته باشد. دختری که علیرغم روستایی بودن و فقر خانواده، به شدت اهل درس و کتاب و مطالعه است و با بقیه دختران هم نسل و هم کیش خود متفاوت است. جرأت و جسارت و در عین حال مهربانی و گذشت فرنگیس، از او شخصیتی به یادماندنی در رمان آفرت ساخته است.

زواریان در بخش دیگری از نشست گفت: من با نقد کتاب در غیاب نویسنده موافق نیستم. ما باید اثر را درک کنیم. متاسفانه به خاطر کثرت کارگاه های داستان نویسی، داستان ها فرم گرا و شبیه به هم شده اند و در آن ها کمتر زندگی دیده می شود. این داستان به خاطر عدم توجه به فرم برای من جذاب بود. اگر چه ورود ناگهانی یک دختر به سیاست برای من هم عجیب بود. در داستان هایی که زنان می نویسند با فضای ایستایی روبه رو هستیم و در این کتاب هم این ویژگی دیده می شود.

وجیهه سامانی نیز گفت: ذهن منتقد زمان خواندن داستان ها ناخودآگاه به دنبال پیدا کردن حفره ها و نقاط ضعف است، اما این داستان آن قدر کشش داشت که صرف نظر از ایراداتی که به آن وارد است، خواننده را با خودش همراه می کرد. به نظرم مهم ترین اشکال در سرعت و شتابزدگی نویسنده در نگارش اثر بود. تا جایی که اطلاع دارم نویسنده این اثر را ظرف یک ماه نوشته که اگر فرصت بیشتری برای بازنویسی و اصلاح کار می گذاشت، قطعا بیشتر نقاط ضعف اثر، مثل دور تند نیمه دوم رمان و پردازش عجولانه شخصیت ها و... برطرف می شد.

در پایان این نشست، برخی حضار به بیان نظرات خود درباره داستان «آفرت» پرداختند.

خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: