از جستجوی معنایی تا دسترسی فیزیکی به منابع‌اطلاعاتی با فناوری‌های نوین

به گزارش خبرنگار لیزنا، روز چهارشنبه مورخ 20 بهمن 1389 سمینار «جستجوی معنایی و کارگاه عملی RFID» توسط شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران (نوسا) و با همکاری فرهنگستان هنر برگزار شد.

در ابتدای این همایش و از ساعت 8 تا 9:30 در کارگاه عملی RFID، به شرکت کنندگان در گروههای 15 نفره، توضیحاتی درباره کاربردهای مختلف این فناوری در میز امانت ، ایستگاه خودکار دریافت و بازگشت امانت، کنترل هوشمند ورود و خروج اسناد، قفسه خوانی و کنترل موجودی ارائه شد.

در این توضیحات خاطر نشان شد: "میز امانت شامل داده خوان RFID جهت اسناد، داده خوان کارت عضویت RFID و نرم افزار میز امانت مسئول کتابخانه مجهز به RFID است. ایستگاه خودکار دریافت و بازگشت امانت شامل ایستگاه خودکار امانت و نرم افزار ایستگاه خودکار امانت است و کنترل هوشمند ورود و خروج اسناد شامل گیت های حفاظتی و نرم افزار مدیریت  آن می باشد. قفسه خوانی و کنترل موجودی نیز شامل شلف خوان، کامپیوتر جیبی، نرم افزار کنترل موجودی و اتصال آن به رایانه جهت مقایسه با سیستم است."

در ادامه این همایش که در سالن ایران فرهنگستان هنر برگزار شد، پس از پخش قرآن کریم و سرود ملی، دکتر هادی ربیعی، ریاست کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر، ضمن خیر مقدم و تشکر از متخصصان شرکت نوسا با اعلام رضایت از کاربرد فناوری RFID در کتابخانه فرهنگستان  در 18 ماه گذشته، بیان کرد: " افزایش تعداد کاربران و تعداد کم کتابخانه های کشور، استفاده از چنین فناوری هایی را برای ارتقای رضایت کاربران می طلبد. توجه به چیستی فلسفه کتابداری می تواند در تک تک بخش های کتابخانه تأثیر گذار باشد و باعث ارائه خدمات بهتر کتابخانه ای شود."

در ادامه دکتر سعید اسدی، عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد، درباره «جستجوی معنایی در وب: رویکردی نوین در بازیابی اطلاعات» به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی بیان داشت: "سطوح بازیابی اطلاعات به بازیابی منابع، اطلاعات مندرج در منابع و فراداده هایی در مورد منابع مربوط است. مزایای فهرست نویسی و رده بندی این است که ساختار یافته و یکدست و استاندارد است و از معایب آن هزینه زیاد، سرعت کم، محدودیت نقاط بازیابی و تمرکز بر جستجوی منابع است نه جستجوی محتوا . از این رو هدف اصلی بازیابی اطلاعات به عنوان یک علم از نیمه دوم قرن بیستم یافتن مدارک مرتبط با یک پرسش در یک مجموعه بزرگ از منابع است."

نمایه سازی اصل بازیابی اطلاعات است

دکتر اسدی اظهار داشت: "نمایش هر مدرک در قالب مجموعه ای از واژه های دارای وزن مشخص و فایل مقلوب از واژگان کل مجموعه برای بازیابی و پاسخ به پرسش محصول نمایه سازی است و ارزیابی نتایج جستجو با جامعیت و مانعیت تعیین می شود."

امتیاز بازیابی و رتبه بندی یک مدرک برای یک پرسش بر اساس میزان مشابهت بین آن مدرک و پرسش تعیین می شود

عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد درباره « ویژگی های بازیابی اطلاعات در شبکه جهانی وب» افزود: " حجم انبوه مدارک و اطلاعات، وجود منابع غیر متنی (چند رسانه ای)، تنوع زیاد زبان، پدید آور و کاربر، ناهمگونی مدارک در وب، بی ثبات بودن مجموعه منابع وب، وجود وب عمیق و ساختار نیافتگی وب از ویژگی های بازیابی اطلاعات در شبکه جهانی وب است."

دکتر اسدی درباره «معیارهای اصلی بازیابی و رتبه بندی در موتورهای جستجو» اذعان داشت: " ربط (Relevance) و  اهمیت (Importance) به معنای پرطرفدار بودن یک سند از طریق تعداد پیوندهایی که به آن داده شده است، از معیارهای اصلی رتبه بندی در موتورهای جستجو است."

عدم پوشش تمام منابع وب و دقت (مانعیت) پایین از معایب عملکردهای موتورهای جستجو است

وی در ادامه افزود: " عدم یا ضعف شناخت واژه های هم معنی و بازیابی آن ها، ابهام در معنای کلمات، ضعف در بازیابی تصاویر، ضعف در تشخیص مقصود کاربر و ضعف در بازیابی چند رسانه ای ها از معایب دیگر عملکرد های موتورهای جستجو است. به دلیل همین ضعف های مذکور است که ضرورت جستجوی معنایی حس می شود."

برای غلبه بر ضعف موتورهای جستجو در تشخیص خواسته کاربر و معنادار بودن ارتباطات منطقی و نحوی اطلاعات مندرج در صفحات وب، اصطلاح «وب معنایی» رایج شده است.

دکتر اسدی اذعان داشت: " زبان نشانه گذاری فرامتن (XML)، چارچوب توصیف منبع (RDF) و زبان هستی شناسی وب (OWL) از عناصر کلیدی در وب معنایی هستند که برای تگ گذاری و توصیف منابع در اینترنت به کار می روند."

وب معنایی  کنترل کردن محتوای وب است در حالی که جستجوی (وبی) معنایی به این مفهوم است که یک موتور جستجو بتواند هدف ونیاز احتمالی کاربر را نیز در نظر بگیرد.

وی در پایان به چند موتور جستجوی معنایی اشاره کرد: "موتور جستجوهایی مانند waston , kngine, hakia, yippy, vivisimo و wolframalpha از نمونه های موتور جستجوهای وب معنایی هستند."

در ادامه مهندس احمد محمدزاده، مدیر عامل شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران (نوسا)، به ایراد سخنرانی پرداخت: "تکنولوژی RFID برای اولین بار درسال 1990 میلادی به کار گرفته شد و در ایران کتابخانه فرهنگستان هنر نمونه موفق پیاده سازی این تکنولوژی است. اجزای این سیستم از سخت افزارها و نرم افزار هایی تشکیل شده است. سخت افزار های آن دارای تگ های بدون حافظه و حافظه دار است که با توجه به آینده نگری و مسائل کاربردی استفاده از تگ های حافظه دار توصیه می شود و نرم افزار آن مربوط به داده خوان ها (Readers) هستند. "

نرم افزارها از ارکان اساسی سیستم RFID می باشند.

وی در ادامه به  دو دستگاه برگشت خارج محوطه (Book Drop) و دستگاه جداسازی و مرتب سازی اسناد برگشتی در تکنولوژی RFID اشاره کرد و افزود: " در ایران برای استفاده از این دو دستگاه به فرهنگ سازی بیشتر نیاز داریم."

مدیر عامل شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران در ادامه درباره « دو روش پیاده سازی سیستم RFID» گفت: "  استفاده از تگ های حافظه دار  و تگ های بدون حافظه  دو روش پیاده ساری این فناوری هستند. در واقع تگ های حافظه دار بدون پایگاه های اطلاعاتی ماهیت RFID ندارند و مانند بارکد عمل می کنند، در حالی که مفهوم اصلی این تکنولوژی در تگ های حافظه دار جلوه می کند که به صورت مستقل و بدون نیاز به پایگاه اطلاعاتی قابل خواندن و پردازش می باشند."

سمینار «جستجوی معنایی و کارگاه عملی RFID» در ساعت 11 با ارائه گواهی به شرکت کنندگان پایان یافت.

خبرنگار: الهه حسینی