کارگاه "آشنایی با ایجاد کتابخانه های دیجیتال "برگزار شد

به گزارش پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا) ، کارگاه "آشنایی با ایجاد کتابخانه های دیجیتال" در ساعت 10:30 دقیقه  آغاز شد.

در ابتدا دکتر مهدی علیپور حافظی به تعریف کتابخانه دیجیتال پرداخت. کتابخانه دیجیتال، یک مفهوم بین رشته ای است و پررنگ ترین حوزه ها در آن عبارتند از: فناوری اطلاعات، کامپیوتر و علوم کتابداری و اطلاع رسانی.

وی در ادامه گفت: كتابخانه هاي ديجيتال سازمان هايي هستند كه در آن كاركنان متخصصي به انتخاب و سازماندهي منابع اطلاعاتي ديجيتال بپردازند، اطلاعات تمام متن ديجيتال به جامعه كاربران آن كتابخانه ارائه شود

وابسته به يك كتابخانه سنتي باشد، اطلاعات ديجيتالي به مدت زمان طولاني به مثابه منابع اطلاعاتي پايدار قابل دسترس باشند. كتابخانه هايي كه همه این عناصر را دارا باشند، كتابخانه ديجيتال می شوند.

متخصص حوزه کتابخانه های دیجیتال گفت: فلسفه کتابخانه دیجیتال، دسترسی تمام وقت به اطلاعات است. یکی از ابهاماتی که در مبحث کتابخانه های دیجیتال مطرح است، وجود وب است که آیا کتابخانه دیجیتال نامیده می شود یا خیر؟ باید گفت که با توجه به اینکه در وب سازماندهی صورت نگرفته است و به مدت زمان طولانی در دسترس قرار نمی گیرد، پس کتابخانه دیجیتال به حساب نمی آید.

وی در ادامه به نمونه هایی از کتابخانه های دیجیتال موجود در سراسرجهان اشاره کرد و بر اساس چهار ویژگی مذکور در مورد کتابخانه های دیجیتالی به ارزیابی آنها پرداخت. از جمله کتابخانه های دیجیتالی مورد اشاره وی می توان از کتابخانه دیجیتالی کودکان که توسط یونسکو ایجاد و راه اندازی شده و کتابخانه دیجیتالی الکساندریا یا اسکندریه یاد کرد.

دکتر مهدی علیپور حافظی گفت: ایجاد کتابخانه دیجیتال یک فرایند است و لذا ایجاد آن هدف محسوب نمی شود بلکه فناوری است که این امکان را برای ما ایجاد می کند که به سمت اهداف و استراتژی مورد نظر خود حرکت کنیم پس برای ارائه خدمات بهینه، باید از فناوری های روز استفاده کنیم و کتاب را در اختیار کاربر قرار دهیم تا از هر جا بتواند به آن دسترسی داشته باشد.

وی در ادامه به عناوین متعددی که به کتابخانه دیجیتال تعلق گرفته است مانند کتابخانه دیجیتالی، کتابخانه مجازی، کتابخانه بدون دیوار و غیره اشاره کرد.

دکتر مهدی علیپور حافظی از منابع مالی و انسانی به عنوان مهمترین عوامل در ایجاد کتابخانه دیجیتال یاد کرد و عناصر مطرح در ایجاد کتابخانه دیجیتال را که عبارتند از خدمات، نرم افزار و محتوا و همچنین ارتباط میان آنها مورد بررسی قرار داد. وی گفت: در بحث محتوا دو مبحث عمده مطرح می شود: ابرداده و متن کامل.

محتوا در کتابخانه دیجیتال از طریق پنج روش اصلی قابل تهیه است: 1. اشتراک در پایگاه های اطلاعاتی 2. ایجاد امکان دسترسی به منابع پیوسته 3. خرید منابع دیجیتال 4. اسکن منابع (از طریق او سی آر( 5.ائتلاف کتابخانه ای

وی در ادامه به سوال یکی از شرکت کنندگان درباره امکان OCR در فایل های فارسی پاسخ داد و گفت: این امکان وجود دارد اما درصد خطا زیاد است و علت آن هم ویژگی های فونت های زبان فارسی است.

مبحث دیگری که در این کارگاه به آن پرداخته شد معیارهای خرید فایل های منابع دیجیتال بود. که این معیارها عبارتند از: حجم، کیفیت، صحت و نوع فرمت فایل های خریداری شده.

دکتر مهدی علیپور حافظی گفت: سه روش برای تهیه نرم افزار کتابخانه دیجیتال وجود دارد: خرید، تولید و استفاده از نرم افزارهای منبع باز (Open Source) که ازجمله آنها می توان به نرم افزارهای گرین استون، مای لایبرری، کوها.

وی در ادامه مراحل و فرآیند تولید نرم افزارکتابخانه دیجیتال را شرح داد و گفت کتابخانه های دیجیتال دو نوع خدمات سنتی و دیجیتال را ارئه می دهند.سپس به اصول تأثیرگذار در مجموعه سازی کتابخانه های دیجیتال از جمله داشتن خط مشی مدون؛ ارزشیابی مجموعه؛ توجه به فرمت، حجم، صحت فایل ها؛ حق مولف وغیره پرداخت.

مبحث پایانی این کارگاه به ویژگی های نرم افزارهای آماده کتابخانه دیجیتال اختصاص داشت.

دکتر مهدی علیپور حافظی گفت: برای خرید نرم افزارهای آماده کتابخانه دیجیتال باید به نکات: پشتیبانی از استانداردها، ماژولار بودن، امنیت زیاد، استفاده از فناوری روز، ذخیره و بازیابی اطلاعات کارآمد، قابلیت تعامل با سایر نرم افزارها، ایجاد کتابخانه های شخصی، رابط کاربری قوی و قیمت توجه کافی مبذول داشت.

این کارگاه در ساعت 12:30 به کار خود پایان داد و شرکت کنندگان گواهینامه های شرکت در کارگاه که با همکاری خانه کتاب، انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، و اتحادیه انجمن های علمی – دانشجویی کتابداری (ادکا) صادر شده بود؛ دریافت کردند.

شایان ذکر است هر روز از ساعت 10 تا 12:30 یک کارگاه تخصصی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی  با همکاری خانه کتاب، انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، و اتحادیه انجمن های علمی دانشجویی کتابداری (ادکا) در مصلی، زيرزمين شبستان، سالن فعاليت­هاي جنبي، سراي اهل قلم، كارنامه نشر برگزار می شود.

گزارشگر: رفعت باباجانی