لزوم بررسی گرایش کودک و نوجوان در رشته علم اطلاعات

به گزارش لیزنا، دکتر مهدی محمدی، رئیس انجمن کتابداری استان قم در نامه ای خطاب به دکتر عبدالحسین فرج پهلو، رئیس کمیته تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی وزارت علوم در خواست کرد، ضمن بررسی ایجاد گرایش کودک و نوجوان رشته در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد با محوریت مباحث تخصصی ادبیات کودکان، کمیته از مراکز استانی دانشگاه های دارای رشته بازدید کند تا شناخت جامعی از وضعیت گروه ها و پتاسیل آنها و نیازسنجی دقیقی نیز از نیازهای استان ها بدست آید.

متن نامه دکتر مهدی محمدی، رئیس انجمن کتابداری استان قم به شرح زیر است:

"هوالعالم

استاد اندیشمند و فرزانه جناب آقای دکتر عبدالحسین فرج پهلو

ریاست محترم کمیته تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی

با سلام

خبر مسرت­بخش انتخاب بجا و شایسته شما به عنوان ریاست کمیته تخصصی رشته از سوی معاون آموزشی وزارت علوم،  نور امید را در دل علاقه مندان حرفه زنده نگه داشت؛ چرا که معتقدیم حضرتعالی جزء پیشکسوتان این حوزه بوده و چندین دهه است که در همه عرصه های حرفه حضور جدی دارید و به چالش ها و دستاوردهای رشته به خوبی آگاه هستید. از سوی دیگر، تعامل و همکاری شما با اساتید و دانشجویان و استفاده از خرد جمعی در کنار نیت پاک و خیرخواهانه ای که در وجود شما سراغ داریم ما را بر آن داشته که بیش از پیش بر آینده حرفه خود امیدوار باشیم.

استاد ارجمند، بسیار خوشحال شدیم از این که در اولین مصاحبه شما، روزآمدی و نگرش همه­جانبۀ رشته را پررنگ تر دیدیم. هرچند با وجود اینکه بیش از نیمی از مخاطبان کتابخانه ها را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند و امروزه در جوامع غربی شاخه های مختلفی از انجمن های حرفه ای در این عرصه فعال هستند، متاسفانه این مهم در کشور ما نادیده گرفته شده است. فعالیت در کتابخانه کودکان به روحیه و دانش خاص نیاز دارد؛ این مسأله در سرفصل های دوره کارشناسی فقط در دو واحد پیش بینی شده است. تحقیق صورت گرفته توسط پژوهشگران دانشگاه شهید چمران نشان داده که اکثر کتابداران بکار گرفته شده در بخش کودکان کتابخانه های عمومی، فاقد تخصص های لازم در این حوزه هستند.

آخرین تحقیق منتشر شده در زمینه بررسی «تحقیقات تحلیل محتوا در حوزه ادبیات کودک» نیز نشان داد که از سال ۱۳۵۳ تا سال ۱۳۹۰ رشته ما بیشترین تحقیقات را در این حوزه داشته و بیشترین دستاوردهای بین المللی این حوزه اعم از ریاست شورای کتاب کودک (به عنوان نماینده دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان ) استاد عزیزمان سرکار خانم نوش آفرین انصاری،  داور جایزه هانس­کریستین آندرسن، سرکار خانم ثریا قزل­ایاغ، حتی رئیس هیات داوران سرکار خانم زهره قائینی، از خانواده بزرگ جامعه کتابداری و اطلاع رسانی بودند. کسب جایزه جشنواره فارابی برای پایان نامه ادبیات کودکان و نوجوانان توسط پژوهشگر مبتکر این حوزه سرکار خانم دکتر رویا مکتبی و برگزیده شدن فرد دیگری از جامعه کتابداری به عنوان عضو هیات تحریریه تنها مجله علمی – پژوهشی حوزه ادبیات کودک، سرکار خانم دکتر مهری پریرخ و انتخاب پایان نامه های برتر این حوزه از سوی جامعه کتابداری و اطلاع رسانی همه و همه نشانه های اهمیت و جایگاه این حوزه در بین اهالی رشته می باشد.

 اما به نظر می رسد با پیشرفت های اخیر در حوزه ادبیات کودک و تخصصی شدن آن و حتی مطرح شدن آن به عنوان یک رشته دانشگاهی آن هم در سطح کارشناسی ارشد در چندین دانشگاه کشور از جمله دانشگاه شیراز، یزد، شهید بهشتی و امام رضا، شاید نتوان  با دو واحد درس، آن هم در مقطع کارشناسی آن جایگاه قبلی را در این حوزه حفظ کرد و به نیازهای آنها پاسخ داد. لذا جای آن است که گرایش کودک و نوجوان رشته در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد با محوریت مباحث تخصصی ادبیات کودکان دایر گردد. دایر کردن این گرایش در شرایط کنونی از دو حیث بسیار ضروری است و تاخیر انداختن آن جایز نیست: اول این که خوشبختانه با تحولات بوجود آمده در نهاد کتابخانه های عمومی، بخش کودک و نوجوان اهمیت ویژه ای یافته و نهاد، سیاست های ویژه ای برای این بخش تدارک دیده که اولین ضرورت این تغییر و تحول جذب کتابدار با این گرایش هست که متاسفانه چنین گرایشی نداریم. دوم این که با دایر کردن این گرایش می توانیم خودمان را برای تامین نیروی انسانی مورد نیاز وزارت آموزش و پرورش (که خوشبختانه اعلام کردند قصد دارند طرح کتابدار-معلم را احیاء کنند) آماده کنیم. علاوه بر آن، هر دوی این اقدامات، از عوامل پایه ای و اساسی در ترویج کتابخوانی و عادت دادن افراد به مطالعه گام بشمار می روند که با انجام این مهم می توانیم نقش مهمی در این بخش ایفا کنیم.

جناب آقای دکتر فرچ پهلو، پیشنهاد می کنم حضرتعالی بازدید از مراکز استانی دانشگاه های دارای رشته را در اولویت برنامه های خود قرار دهید. با این کار علاوه بر این که شناخت جامعی از وضعیت گروه ها و پتاسیل آنها بدست خواهید آورد، نیازسنجی دقیقی نیز از نیازهای استان ها بعمل می­آید تا در هنگام موافقت با تصویب رشته و یا دایر کردن گرایشی و یا مقطعی، متناسب با نیازهای آن استان عمل شده تا زمینه جذب فارغ الحصیلان را بیش از پیش فراهم سازد.

در پایان از طرف انجمن کتابداری استان قم و گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم ضمن تبریک مجدد، نهایت همکاری خود را با شما و کمسیون تخصصی اعلام کرده و خوشحال می شویم اگر اولین بازدید خود را از استان قم شروع کنید و افتخار اولین میزبانی، نصیب کتابداران قم شود.

دکتر مهدی محمدی

رئیس انجمن کتابداری استان قم

عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم"