لزوم توجه به نگاه نو و جهانی همراه با نگاه بومی در سازماندهی اطلاعات

به گزارش خبرنگار لیزنا، نشست سومین کنگره سالانه متخصصان علوم اطلاعات تحت عنوان «سازماندهی اطلاعات و دانش: ارتقا دانش و مهارت متخصصان سازماندهی منابع» با حضور ملیحه درخوش سرپرست بخش فهرست نویسی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، فریبا افکاری رییس کتابخانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، طاهره یعقوب پور مدیرکل پردازش و سازماندهی منابع کتابخانه ملی ایران و ابراهیم عمرانی متخصص سازماندهی اطلاعات و رییس پیشین کتابخانه علوم دانشگاه تهران دوشنبه 15 آبان ماه در تالار قلم کتابخانه ملی برگزار شد.

سازماندهی دانش یکی از مباحث زیربنایی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی است و متخصصان سازماندهی منابع نیز به عنوان عاملان اصلی انجام و مدیریت این امر، یکی از اضلاع سه ضلعی منبع، قاعده و عامل سازمان دهنده محسوب می‌شوند. روند پویای قواعد و مباحث سازماندهی دانش، که در نشست سال گذشته بررسی شد، علاوه بر تغییر در موضوعات پژوهشی در این زمینه بر وظایف و نوع فعالیت متخصصان سازماندهی دانش در کتابخانه‌ها تاثیر می‌گذارد.

ضرورت توجه و یکپارچه سازی سازماندهی

در ابتدای این نشست رحمت‌الله فتاحی استاد دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان سخنران ویژه به ایراد مباحث خود پرداخت و با اشاره به رویکرد نو به مدرک در فضای جدید گفت: نگاشت‌های گوناگونی از یک مدرک وجود دارد و مدرک پویا در برابر مدرک ایستا است.

وی ادامه داد: درحال حاضر تمام رویکردها به این سمت است که یک رویکرد جهانی برای مدرک به وجود آید لذا به ناچار باید تعریف جدید و نگاه جامعی به مدرک داشته باشیم.

فتاحی ضمن ذکر مثالی از جستجوی عبارات مختلف در سرویس گوگل، بیان کرد: تحلیل مشارکتی محتوا یکی از کارهایی است که باید در سازماندهی مورد توجه قرار دهیم درواقع باید نگاهی نو و جهانی را در عین توجه به نگاهی بومی سازماندهی کنیم و بالعکس.

وی با بیان اینکه کاربران مختلف می‌توانند برچسب‌گذاری‌های مارکتی محتوای متفاوتی از هم داشته باشند، گفت: باید سازماندهی را یکپارچه کنیم و در این راستا باید توجه به مدرک به منزله یک کل پویا؛ توجه به ارتباط های مدرک؛ توجه به متن، ساختار، محتوا، پیوندها، استنادها، شبکه‌های مجازی را مد نظر قرار داد.

بسیاری از آموزش‌ها کارکرد لازم را نداشته است

در ادامه فریبا افکاری به عنوان یکی از اعضای نشست سخنرانی کرد و گفت: وظیفه هرکدام از ما در هر سطح از تحصیل در رشته کتابداری پاسخگویی مناسب به نیاز مخاطب است. شاهد هستیم که گویا آموزش‌ها و واحدهای گذرانده حین تحصیل در کار کتابخانه‌های دانشگاهی، عمومی و آموزشگاهی پاسخگوی ویژگی‌های یک کتابدار متخصصی به باید به رفع نیاز مخاطب بپردازد، نیست.

او با بیان اینکه بسیاری از آموزش‌ها کارکرد لازم را نداشته است، ادامه داد: اساتید ما دارای تخصص‌های ویژه هستند اما همکاری نزدیک آنها با کتابداران و کارشناسان کتابداری در هر سطحی ضروری است و درواقع بی نیاز از تجربه یک کتابدار متخصص در یک کتابخانه نیستند.

به گفته وی، استفاده از تجربه مثلث استاد، دانشجو، کتابخانه و کتابدار ضرورتی است و مهارت‌های فردی را باید به گونه‌ای در خود تقویت کنیم، درحقیقت اینکه بتوانیم آموزش‌های خاص را برای افراد خاص در دانشگاه‌ها دسته بندی کنیم یک ضرورت است.

مشکلات اصلی به مهارت‌های ما برمی‌گردد

ابراهیم عمرانی دبیر اجرایی سومین کنگره متخصصان علوم اطلاعات و یکی از اعضای این نشست نیز در ادامه با اشاره به سابقه فعالیت خود در فهرست‌نویسی تاکید کرد: بدون نیروی انسانی ماهر هیچ کاری را نمی‌توانیم انجام دهیم.

وی با بیان اینکه کتابداران ما نمی‌توانند به ایزوی کتابخانه ملی و کتابخانه‌های دنیا مراجعه کنند، ادامه داد: در دوره‌ای برای امرار معاش کسانی پیدا شدند که نسبت به جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌های مختلف در یک بانک جامع اقدام کردند، درواقع این اطلاعات درهم و ملغمه شده، فهرست نویسی نیست.

عمرانی در این نشست تاکید کرد که مشکلات اصلی ما به مهارت‌های خودمان برمی‌گردد و برای رفع این مشکلات در ابتدا باید مهارت‌ها و آموزش‌های خودمان را تقویت کنیم.

دوره‌های آموزشی برای اشتراک تجربیات در کتابخانه ملی

طاهره یعقوب پور در این نشست بیان کرد: کتابخانه ملی برای آموزش علمی به کتابداران برنامه‌هایی را دارد و این آموزش‌های متنوع دی‌نفعان مختلفی را هم دارد.

وی با اشاره به برنامه‌های مختلف کتابخانه ملی اظهار داشت: یکی از برنامه‌ها برگزاری دوره‌های آموزشی حضوری و مجازی است که درآنها صرفا مطالب کلاسیک ارائه نمی‌شود و تجربیات هم به اشتراک گذاشته می‌شود. در ماه‌های اخیر اداره کل پردازش کتابخانه ملی در وب سایت اصلی کتابخانه صفحه‌ای را به خود اختصاص داده و هر تصمیمی که اخذ شود برای اطلاع فهرست نویسان و کتابداران در آنجا قرار می‌دهد.

یعقوب پور ضمن تاکید بر همکاری بیشتر با دانشگاه‌ها و سازمان‌ها مربوط به این حوزه، گفت: کتابخانه ملی بستری برای آموزش و یادگیری است و تصویب شده که کارآموزان به ما مراجعه کنند اما شاید بی انگیزگی در عدم استقبال دانشجویان از شرایط موجود در کتابخانه ملی دخیل است.

وی ادامه داد: متقاضیان ضمن خدمت که در گذشته بسیار به کتابخانه ملی مراجعه می کردند امروزه تعداد آنها بسیار ناچیز شده و گاهی تک تک مراجعه می‌کنند و درخواستی دارند که شاید افزایش کارگاه‌ها و دانشگاه‌های کتابداری دلیلی برای این امر باشد.

درخوش، دبیر این نشست بیان کرد که برای آشنایی با کار سازماندهی در خارج از ایران برای این نشست با افرادی که در کشورهای دیگر در بطن کار سازماندهی هستند، صحبت شده است. در این راستا کلیپی از ابوالفضل گردشی فهرست نویس موسسه خدمات کتابداری در سیدنی استرالیا پخش شد و از این طیق سخنرانی و توضیحات خود را ارائه کرد.

 در انتهای پنل، حاضران به تعامل با اعضای نشست پرداختند و نظرات خود را درباره سخنرانی‌ها ضمن تشکر از مطالب مفید ارائه شده بیان کردند. ملیحه درخوش نیز در پایان نشست گفت: در پی آن هستیم تا کمیته سازماندهی اطلاعات را در انجمن تشکیل دهیم و بتوانیم کارگروههایی را برای این منظور ایجاد کنیم.