لیزنا، سید ابراهیم عمرانی، سردبیر: در یکی دو نوشتار اخیر و در یکی دو جلسه اخیر با کتابداران نوشته ام دولت نمی تواند کار زیادی برای ما بکند، شاید خودمان بایستی دستی بالا کنیم و کاری برای خودمان بکنیم. شاید این پاسخ، نتیجه دو سال کار در کمیته صنفی انجمن باشد. در همین یک هفته اخیر دو نامه با دو متن متفاوت و با مضمونی تقریبا مشابه دریافت کردم که پس چه شد این کارهایی که می گوئید انجام داده‌اید نه نهاد استخدام می‌کند و نه آموزش و پرورش و نه کتابخانه های دانشگاهها. ما باید چکار کنیم؟
و جالب است که به من نوشته اند، و شاید از چشم من می بیند. احتمال می دهم چون در کمیته مطالعات صنفی انجمن عضو هستم و گاه و بیگاه از تریبون سخن هفته صحبتهایی در این مورد کرده ام باعث شده که از من توضیح بخواهند، در جایی که من هم کتابداری هستم مثل بسیاری دیگر از دوستان کتابدار و مانند خیلی از هم قطاران خودم به مشکل بیکاری فارغ‌التحصیلان فکر می کنم. این بار هم پاسخ می نویسم و سعی می کنم کوتاه باشد ولی اگر همه یا بخشهایی از جوابم تکراری است ببخشید و امیدوارم دوستانی که نامه ها را نوشته بودند این مطلب را بخوانند.
سالها گفته می شد انجمن کار صنفی نمی کند و چندین یادداشت به قلمهای مختلف نوشته شد و خود من همیشه در برابر این دوستان این سوال را طرح می کردم که تعریف کار صنفی را بگوئید چیست؟ این که دوستان هر بار می فرمایند که ما بیکار هستیم و انجمن چرا کاری نمی کند، مشکل استخدام فارغ التحصیلان بیکار است که هنوز وارد شغلی نشده اند که بگوئیم مساله صنفی پیدا کرده اند و مساله بیکاری است که برای بسیاری از رشته ها در ایران این روزها هست. در نشستهای کنگره دوم، تلاش کردیم که کار صنفی را تعریف کنیم و آن را از معضل بیکاری جدا کنیم و در نشست مطالعات صنفی کنگره سوم و کنگره اخیر هم تاکید بر مشکلات صنفی شد.
مشکلات بیشتر کتابداران شاغل که هم شغل و همکار هستند و امکان اطلاق اسم صنف به آنها نا محتمل نیست، در محیطهای مختلف کاری در کمیته بررسی شده است، مشکلات قدیم مانند نا مشخص بودن یا کهنه بودن شرح شغلها، یا شرایط احراز پستهای بالاتر برای کتابداران. و در این دومی یعنی شرایط احراز به مساله بیکاری هم به نوعی وارد شده‌ایم و بحث شده بر سر اینکه چرا در آگهی هایی که برای استخدام از سوی سازمان امور اداری و استخدامی کشور منتشر می شود، به هیچوجه کاری برای کتابداران نیست که پیش از این گزراش داده بودیم که کمیته مطالعات صنفی انجمن در جلساتی با مدیران سازمان امور اداری و استخدامی کشور، این موافقت را گرفت که در دفترچه مشاغل سازمان امور اداری و استخدامی جستجو و مشاغلی که با سردرسهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی انطباق دارند را به سازمان معرفی کند تا در آزمونهای آینده در این مشاغل، و در شرایط احراز، فارغ التحصیلان ما را هم اضافه کنند. به فرض اداره ای دارد بایگان استخدام می کند در شرایط احراز شغل بایگان اگر نگاه کنید کارشناسی ادبیات فارسی و مدیریت و جامعه شناسی را گذاشته اند ولی علم اطلاعات و دانش شناسی جایی ندارد.
خُب این کارها دارد می شود، لیکن بیائید واقع بین باشیم. همه کارهای دولت نشان از کوچک کردن بدنه دولت دارد. این کار از زمان دولت سید محمد خاتمی آغاز شد ولی در زمان ریاست نفر بعدی استخدامهای اتوبوسی مشهور این کار را مدتی به تعویق انداخت تا در دولت فعلی دوباره این کار را مهار کنند و کوچک کردن بدنه دولت را از سر گیرند. حال فکر کنید که چه باید کرد. در بهترین حالت که موسسات کتابداری آگهی استخدام بدهند که حتما باید مجوز از دولت داشته باشند، که به سختی می توانند مجوز بگیرند، سالی 100 نفر استخدام کنند، بقیه چه می شوند؟ تعداد فارغ التحصیلان بیکار ما خیلی بیش از اینها است.
در طول یک سال اخیر کمیته مطالعات صنفی در جلسات مختلفی که داشت همانطور که در کنگره هم گزارش شد، روی سه محور کار کرد که دو محور اول مسایل شغلی بود ولی در محور سوم که فکر می کنم از این پس بیشر باید به آن بپردازیم، به فارغ التحصیلانی که تا کنون موفق نشده اند کار پیدا کنند برمی‌گشت. موضوع مشاغل جدید.
فکر می کنم عنوان گزارش یعنی مشاغل جدید خود خیلی گویا است، و اگر در کنگره بودید و کارهایی که به عنوان تجربه مشاغل جدید ارائه شد را می شنیدید و می دیدید، متوجه می شدید که دیگر نمی توانید در خانه به امید آگهی استخدام نهاد و یا موسسه ای دیگر بنشینید. باید از جای خودتان بلند شوید و کمر همت ببنیدید و با چیزهایی که یاد گرفته اید کاری جدید بسازید. خیلی دوست داشتم همه عزیزان در نشست مطالعات صنفی حضور داشتند.
یکی از ارائه ها مربوط به یکی از فارغ‌التحصیالن رشته ما بود که توانسته است با مطب‌های دامپزشکی ارتباط برقرار کند و چنانکه گزارش همراه با عکس و اسلاید نشان می داد، در این مطبها میزی برای ایشان هم وجود دارد و پزشک بعد از معاینه حیوان و احتمالا تجویزهایی برای درمان، صاحب حیوان را نزد مسئول میز اطلاعات علمی می فرستد و مشاوره اطلاعاتی در مورد بیماریی که حیوان مبتلا شده می گیرد. اطلاع رسان ما کم کم خودش یک دامپزشک است و صاحبان حیوانات را بری نگهداری بهتر و همزیستی بهتر با حیوان راهنمایی می کند و منابعی را در اختیار او قرار می دهد.
همینطور در نشست ایده ها و تجربه‌های کتابداران (تاک) هم نمونه‌ای از کسب و کارهای جدید ارائه شده بود. و از همه مهمتر نشستهای کمیته فناوریهای نوین انجمن است که در سه کنگره توسط مسئول پرتلاش کمیته جناب آقای امینی برگزار می شود و همه اینها جهتش کسب و کارهای داده محور است. در سال اول برگزاری نشستهای کمیته فناوریهای نوین، تعداد زیادی از استارت‌آپ‌هایی شرکت کردند که کسب و کارشان با گردآوری، تبدیل یا پردازش و فروش اطلاعات بود و کسانی بودند که روی داده ها سرمایه گذاری کرده بودند و شرکتی تاسیس کرده بودند و شغلی تازه ایجاد کرده بودند. به علاوه در نشست مطالعات صنفی هم گزارشی از مشاغل جدید با استفاده از آگهی های کتابخانه های امریکایی در Library Journal و در لیست مشاغل مورد نیاز ALA یا همان انجمن کتابداران امریکا ارائه شد که اطلاعات آن در دسترس است.
دوستان قرار شد زیاد صحبت نکنم و با اینکه می دانم بخشهایی از صحبتم تکرار صحبتهای قبلی بود، باز در پاسخ به دوستانی که از بیکاری در رنج و عذاب هستند، عرض می کنم، خودمان باید به فکر چاره باشیم. من هم هشت سال است در لیزنا می نویسم و همینطور مسئولان انجمن سالها است که با سازمانهای کتابداری محور ایران در تماس و گفتگو هستند، لیکن جمعیت فارغ‌التحصیل بسیار و استخدام کمتر و کمتر شده و به نظرم اگر منتظر بنشینید که کسی بیاید شما را استخدام کند، وقت زیادی از دست می دهید. پیشنهاد می کنم نشستهای کسب و کارهای داده محور را شرکت کنید. مطالب منتشر شده این سه ساله را مطالعه کنید، با دوستان نزدیک و اهل کار خود، کسب و کاری داده محور راه بیندازید و از همکلاسیهایتان هم در کارهایتان استفاده کنید. بیش از این نمی توانید منتظر آگهی های استخدام بمانید.
عمرانی، سید ابراهیم. «مطالعات صنفی و مطالبات صنفی/ منتظر آگهی‌های استخدام نمانید». سخن هفته لیزنا، شماره ۴۱6، 5 آذر ۱۳۹۷.