ارتباط پول نفت با کتاب و مطالعه چیست؟

به گزارش لیزنا، این نویسنده و طنزپرداز که به تازگی مجموعه داستانی را با نام «یک غول، یک جن‌، یک پری» منتشر کرده است، درباره وضعیت انتشار و بازار کتاب گفت: کتاب اوضاع بدی ندارد و کتاب خوب در بازار زیاد است. بی‌رغبتی به کتاب و مطالعه از سوی مردم به خاطر اوضاع فرهنگی کل کشور است، چون در همین مملکت زمانی تیراژ کتاب پنج میلیون نسخه بوده؛ نمونه آن هم کتاب دکتر علی شریعتی.

این روزنامه‌نگار ادامه داد: حتی اگر سیستم دقیق آمارگیری از کتاب‌هایی که به صورت دست‌فروشی و غیرقانونی چاپ و منتشر می‌شوند داشته باشم، خواهیم دید که برخی از این کتاب‌ها تیراژ‌های میلیونی داشته‌اند. این نشان می‌دهد که در همین مملکت گاهی کتاب‌هایی منتشر می‌شوند که فروش فوق‌العاده‌ای دارند. این کتاب‌ها هم معمولا بدون توزیع بن کتاب و تبلیغ و یارانه‌های دولتی به فروش می‌رسد.

میرفتاح گفت: به عنوان کسی که سال‌هاست کار روزنامه‌نگاری می‌کنم به این درک رسیده‌ام که در حوزه کتاب معایب بزرگ و اشکالات جدی مدیریتی وجود دارد. گمان می‌کنم اگر مدیریت غلط دست از سر حوزه کتاب بردارد و این بخش‌های مدیریتی به مسائل مربوط به کتاب کاری نداشته باشند این حوزه مسیر طبیعی خود را طی خواهد کرد. منظورم هم اصلا وزارت ارشاد نیست، چون به هر حال با همه ایراداتی که به این وزارتخانه وجود دارد یک‌سری قواعد و قانون در آن‌جا هست که با رعایت آن‌ها می‌توان اوضاع را به حالت طبیعی درآورد. منظور من نهادهای فرهنگی دیگری مثل حوزه هنری، سازمان تبلیغات اسلامی‌ و... هستند که بدون این‌که مشکلات مالی داشته باشند‌، کتاب‌های بی‌معنی و پر از غلط چاپ می‌کنند.

این نویسنده اظهار کرد: به طور مثال یکی دیگر از این نهادها انتشارات امیرکبیر است که پیش از آن‌که به سازمان تبلیغات اسلامی سپرده شود، بهترین کتاب‌ها را منتشر می‌کرد؛ اما سال‌هاست هیچ کار خاصی انجام نداده است. زمانی هم که می‌خواهد فعالیت‌هایش را سروسامان ببخشد تنها کاری که می‌کند چاپ مجدد آثار قدیمی است. بنابراین امروز می‌توان از مدیران این انتشارات پرسید که در طول این مدت چه کتاب‌هایی چاپ کرده‌اند.

میرفتاح گفت: مشکل بازار کتاب دخالت نهادهایی است که به پول نفت وصل هستند و نگران بازده آن هم نیستند. قراردادهای میلیونی می‌بندند و کتاب‌هایی چاپ می‌کنند که به درد خمیر شدن می‌خورند. بعد غر هم می‌زنیم که چرا وضعیت کتاب و کتاب‌خوانی به این شکل درآمده است. مشکل از نوع کتاب‌هاست وگرنه مردم اگر کتابی را دوست داشته باشند، رغبت خرید و مطالعه در آن‌ها وجود دارد.

او همچنین به بی‌رغبتی خود داستان‌نویسان و اهل ادبیات اشاره کرد و در این‌باره گفت: مشکلاتی مانند طولانی شدن پروسه انتشار‌ و گرفتن مجوز نشر، اقتضائات چاپ و مشکلات مالی باعث شده که داستان‌نویس نتواند از کتاب پول دربیاورد. بنابراین نوشتن برای او به شکل پاره‌وقت درآمده و طبیعی است که وقتی زمان مناسب برای نوشتن یک کتاب صرف نشود و ناشر نیز از برگشت سرمایه‌اش مطمئن نباشد اثر خوبی نوشته و منتشر نخواهد شد و نوشتن کتاب برای نویسنده نوعی تفنن می‌شود نه اصل. در صورتی که اگر شغل اصلی نویسنده نوشتن باشد و شغل اصلی ناشر انتشار کتاب و آن‌ها از برخوردهای سلیقه‌یی ممیزی ترس و واهمه‌ای نداشته باشند وضعیت به گونه‌ای دیگر می‌شود.

او افزود: این‌که هنوز قوانین مشخصی برای بررسی کتاب وجود ندارد خود معضلی است که وجود دارد و به این حوزه ضربه زده است.

میرفتاح با بیان این‌که یکی از مشکلات اصلی حوزه کتاب خود نهادهای دولتی و شبه دولتی و به اصطلاح حمایت‌کننده است، اظهار کرد: مگر بقیه کشورها چه کار می‌کنند که اوضاع فرهنگی و مطالعه‌شان به نسبت ما خوب است؟ آیا در این کشورها از صبح تا شب فساد و تباهی رواج پیدا می‌کند؟ نه این‌گونه نیست. آدم‌ها عقل و شعور دارند و اگر بعد از 35 سال که از انقلاب اسلامی می‌گذرد هنوز فکر می‌کنیم مردم ما میل به فساد و تباهی دارند که وای به حال‌مان.

او با بیان این‌که خود مردم عقل دارند و می‌توانند مسائل را مدیریت کنند ادامه داد: البته می‌توان با متخلفان هم برخورد کرد به شرط آن‌که قوانین سلیقه‌یی و جناحی نباشد. می‌توان با قانون از انتشار کتاب‌های ضاله جلوگیری کرد، اما تحمیل سلیقه گروهی و فردی به دیگران حکایت دیگری است.

او اظهار کرد: چه کسی گفته است منابع نفتی در دست عده‌ای قرار بگیرد و با پول آن جایزه برگزار کنند؟ این پول متعلق به همه افراد این کشور با قومیت‌ها و مذاهب مختلف است. ما حق نداریم پول آن‌ها را در راستای هدایت و حمایت گروهی هزینه کنیم. در زمینه هدایت و جهت‌دهی فرهنگی از سوی نهادهای مختلف، هیچ چیز بهتر از تجربه دهه‌های اخیر نیست؛ کارهایی که ما را در حوزه فرهنگی به بن‌بست رسانده است. در صورتی که اگر در حوزه فرهنگی برخی از نهادها و افراد کنار بایستند کارها روال عادی خود را طی می‌کند.

میرفتاح در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره کتاب تازه منتشرشده خود با نام «یک غول، یک جن‌، یک پری» که در نشر علمی منتشر شده است گفت: این کتاب مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که برخی از آن‌ها طی این سال‌ها در مطبوعات به چاپ رسیده است. بیش‌تر داستان‌ها طنز نیست، اما دو سه داستان آن طنز است، ولی چون در نوشته‌های مطبوعاتی‌ام به طنز گرایش دارم این گرایش خود به خود در این داستان‌ها نیز وجود دارد.

او افزود: این مجموعه 10 داستان دارد و روایت روزنامه‌نگارانه در آن‌ها پیداست. سعی نکرده‌ام قصه‌نویس باشم اما چون روزنامه‌نگارم به مناسبت‌های مختلف چیزهایی نوشته‌ام که می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. حتی برای برخی از آن‌ها عنوان «نوشته» را در نظر گرفته‌ام، زیرا ممکن است با قصه فاصله داشته باشند. داستان‌ها هم متنوع هستند. برخی از آن‌ها به طنز نزدیک‌اند و برخی جدی‌اند و به همین خاطر شاید تلخی بیش‌تری داشته باشند. داستان‌ها تاریخ دارند و کاملا معلوم است در چه دوره زمانی نوشته شده‌ و بازتاب چه مسائل بیرونی هستند.