به گزارش لیزنا، معرفی اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران برای سال 1394، آغاز حرکتی است که می‌تواند به تحولی بزرگ در عرصه ترویج کتابخوانی و توسعه اقتصادی نشر ایران منجر شود، اگرچه این عنوان به یک شهر تعلق می‌گیرد، از این پس این عنوان به طور منظم به شهری تعلق خواهد گرفت که برنامه‌های مؤثر، منسجم، مردمی با بهره‌گیری از منابع متنوع، تشکل‌های صنفی فرهنگی و چهره‌های بانفوذ در میان مردم برای سال آینده داشته باشد. با این همه این طرح محدود به یک شهر نخواهد بود و از تمام شهرهایی که برنامه ارائه کرده بودند، خواسته شده است برنامه‌های خود را در سال آینده اجرا کنند.

علی اصغر سید آبادی،  نویسنده و فعال فرهنگی در این خصوص اظهار داشت: اجرای برنامه‌های ارائه شده امسال در انتخاب شهر بعدی به عنوان پایتخت نیز مؤثر خواهد بود. امسال در انتخاب پایتخت فقط برنامه‌هایی که برای سال آینده ارائه کرده بودند تضمین‌های اجرایی آن مؤثر بود، اما از دوره بعد فعالیت‌های انجام شده نیز مؤثر خواهد بود.

سیدآبادی: نمی خواستیم فقط شهرهای برخوردار در طرح پایتخت کتاب، شرکت کنند

وی افزود: روزی که فراخوان اعلام شده بود، در هر نشستی بلافاصله این سؤال پیش می‌آمد که از بین اصفهان و تبریز و قم و مشهد کدام شهر پایتخت خواهد شد؟ این سؤال دست اندرکاران طرح را نگران می‌کرد. ما نمی‌خواستیم فقط شهرهای برخوردار‌تر در این طرح شرکت کنند.

سید آبادی ادامه داد: تصمیم گرفته بودیم ضمن احترام به فعالیت ‌های گذشته شهر‌ها، آینده را ببینیم و ملاک و معیار، برنامه‌هایی با ضمانت و قابلیت اجرایی باشد. فکر می‌کردیم در فراخوان و دستورالعمل اجرایی این نکات روشن است. بنابراین باید کاری می‌کردیم که اهل فرهنگ و مدیران شهرهای کوچک‌تر نیز خود را رقیب شهرهای بزرگ بدانند، اما قبل از ما برخی اهل فرهنگ و مدیران برخی از شهرهای کوچک ‌تر کار را شروع کرده بودند و با اعتماد به نفس مثال زدنی در گفت‌و‌گو‌ها و خبرهایی که اعلام می‌کردند، می‌گفتند آنچه در این طرح اهمیت دارد، ابتکار و خلاقیت است.

انتخاب اهواز به عنوان پایتخت کتاب، نشان داد که نوآوری و تلاش شهرهای غیر برخوردار بی نتیجه نیست

این نویسنده و فعال فرهنگی اضافه کرد: در انتخاب نهایی نیز وقتی نیشابور و گنبد کاووس بالاتر از بسیاری شهرهای برخوردار و صاحب نام ایستادند و در کنار اهواز به عنوان پایتخت کتاب شایسته تقدیر شناخته شدند، نشان داده شد که نوآوری و تلاش شهرهای غیربرخوردار نیز بی ‌نتیجه نیست. این شهرها نه تنها خود فعال شده بودند که فعالیت‌ها و خبر‌رسانی شان باعث فعال‌تر شدن شهرهای دیگر نیز شد.

گاهی ناچار می شدیم بر اساس خبرهای رسانه های محلی، خبررسانی کنیم

او در ادامه سخنان خود عنوان کرد: این طرح با اینکه در آغاز در رسانه‌ هایی با گستره ملی کمتر مورد توجه قرار گرفت، در مطبوعات و رسانه‌های محلی به خوبی مورد توجه قرار گرفت که این رسانه‌ها را نیز به تکاپو واداشت. ما گاهی ناچار می‌شدیم بر اساس خبرهای رسانه‌های محلی، خبررسانی را کامل کنیم. ابتکارات برخی از شهرها در اطلاع رسانی، برگزاری نشست‌های رونمایی از برنامه‌های شهر و... باعث رونق این طرح شده بود.

سید آبادی ادامه داد: برخی از دست اندرکاران این طرح نگران بودند که تعداد شهرهای شرکت‌ کننده، خیلی پایین باشد. با اینکه مدیران فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداران و برخی دیگر از مقامات چند شهر از نخستین روزهای انتشار فراخوان از آن استقبال کرده بودند، اما این نگرانی کماکان ادامه داشت. به فرض حضور آن چند شهر، آیا برنامه هایشان قابلیت حضور در این رقابت را دارد؟

وی افزود: 10 روز مانده به پایان مهلت ارائه برنامه‌ها برای یک جشنواره زمان نگران‌کننده ‌ای نیست، اما 10 روز مانده بود و هنوز هیچ شهری برنامه نفرستاده بود و کم‌کم نگرانی به بقیه همکاران سرایت می‌کرد که یک بسته پستی رسید.

نخستین چراغ را گنبد کاووس روشن کرد

سید آبادی اضافه کرد: نخستین چراغ را برنامه‌های گنبد کاووس روشن کرد. بلافاصله پاکت را گشودیم و برنامه‌ها را دیدیم. چند فعالیت درخشان در برنامه‌های آن شهر بود. حتی همکاران ناامید ما هم امیدوار شده بودند. برای انتخاب پایتخت اما زمان زیادی نداشتیم و هر روز برنامه‌های یک یا چند شهر با پست به دست ما می‌رسید. وقت نداشتیم صبر کنیم تا همه برنامه‌ها برسد. قرار شد داوری مقدماتی را شروع کنیم و تا پایان داوری، برنامه‌های هر شهر رسید در رقابت‌ها شرکت کند. جلسه اول داوران مقدماتی به تدوین ملاک‌ها و معیارها گذشت.

در داوری  نهائی، به مسئله امکانات هر شهر نیز توجه شد

این نویسنده در ادامه بیان کرد: ملاک‌ها و معیارها قبلاً در فراخوان اعلام شده بود، اما اینکه هر کدام چه سهمی داشته باشند و چگونه لحاظ شوند، در این جلسه به بحث گذاشته شد. نکته مهم این بود که این شهرها از نظر برخورداری از امکانات و بودجه و نیروی کارشناسی یکسان نبودند.

بنابراین در داوری شهرها به این موضوعات نیز توجه شد. برخی از شهرها که برنامه‌های‌شان از حداقل‌های لازم برخوردار نبود یا منابع مالی برنامه هایشان مشخص نبود یا برای بخش غیردولتی جایی در برنامه هایشان نداشتند یا در برنامه‌های‌شان از ابتکار و خلاقیت نشانی نبود، کنار گذاشته شدند.

وی افزود: اگر به فهرست 10 نامزد انتخاب پایتخت کتاب ایران نگاه کنید، جای برخی از شهرها خالی است. اول اینکه انتخاب از بین شهرهایی صورت گرفته است که برنامه‌های خود را با امضای شهردار و رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرشان به دبیرخانه فرستاده بودند. برخی از شهرها به هر دلیلی علاقه‌ ای به شرکت در این طرح نداشتند.

سید آبادی  گفت:  برخی دیگر با اینکه ابراز علاقه کرده بودند که در این طرح شرکت کنند، موفق به تدوین برنامه نشدند، زیرا گام اول در تدوین چنین برنامه‌ ای، همدلی و همراهی مقامات مختلف شهر بود و در برخی از شهرها چنین همدلی و همراهی وجود نداشت و باوجود تلاش، موفق به تدوین برنامه نشدند. برنامه برخی از شهرها باوجود اینکه شهرهای مهم و برخورداری بودند، به دلیل ضعف در برنامه‌ریزی یا به یکی از دلایلی که قبلاً گفته شد، از گردونه رقابت کنار گذاشته شد.

شیرازی ها هم ظرفیت فرهنگی مناسبی داشتند، اما برنامه هایشان بعد از داوری ارسال شد

او در خصوص ظرفیت برنامه ها و طرح های ارسال شده اظهار داشت: برخی از شهرها نیز برنامه هایشان دیرتر از موعد رسید. شیرازی‌ ها هم ظرفیت فرهنگی مناسبی برای این کار داشتند و هم برنامه‌های خوبی ارائه کرده بودند، اما برنامه‌هایشان یکی دو روز بعد از داوری رسید. چه بسا اگر زودتر می‌رسید، ترکیب نامزدها تغییر می‌کرد. برای ارزیابی هر فعالیتی راه‌های متفاوتی وجود دارد. این دو طرح نیز از همین فردا نیازمند ارزیابی است تا بررسی شود نسبت به هزینه‌هایی که صرف آن شده است، چقدر توانسته به اهداف اولیه‌اش برسد.

مدیر یکی از شهرها معتقد بود که حتی اگر برگزیده نشود، باز هم جایزه را بُرده است

او ادامه داد: چند روز پیش از اختتامیه نشستی با مدیران شهرهای نامزد پایتخت کتاب ایران برگزار شده بود. در حاشیه نشست، با مدیر یکی از شهرها گپ می‌زدیم. در لابه ‌لای حرف‌های او چند نکته بود که گفتنش برای این بحث ضرورت دارد. او معتقد بود که حتی اگر برگزیده نشود، جایزه را برده است.

سید آبادی گفت: بودجه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آن شهر 14 میلیون تومان در سال است. او پیش از این، فعالیت هایش در فعالیت‌هایی خلاصه می‌شد که باوجود رضایت بخش بودن برخی از آنها بدون توجه به ظرفیت‌ها و امکانات شهرشان تدوین شده بود. او و همکارانش توانسته بودند با انرژی این طرح با 22 نهاد بخش خصوصی، دولتی و عمومی تفاهمنامه‌هایی را امضا کنند و بیش از 4 میلیارد ریال برای فعالیت‌های کتابخوانی در شهرشان جذب کنند.

وی افزود: بگذارید این یادداشت را با خبر خوب دیگری به پایان ببرم. همین الان که این نامه را می‌نویسم، نامه‌ ای را خوانده‌ام از شهرکرد که با تشکر از برگزاری این طرح اعلام کرده‌اند نخستین روز اردیبهشت 94 اجرای برنامه‌هایی را که برای طرح پایتخت کتاب ارسال کرده بودند، با برگزاری مراسمی شروع خواهند کرد.

بنابراین از امروز می‌توان به این پرسش فکر کرد که پایتخت بعدی کتاب ایران کجاست؟