نگهداری دو هزار نسخه از آثار «فيض کاشانی» در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

به گزارش لیزنا، بر اساس اعلام روابط ‌عمومی کتابخانه‌ آستان ‌قدس ‌رضوی، مجموعه‌ای منحصر به فرد، شامل بيش از دو هزار نسخه خطی، چاپ سنگی و چاپی از آثار «ملا محسن فيض کاشانی» و شرح و حاشيه و ترجمه، در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. از این مجموع بيش از يک هزار و 180 نسخه خطی است که بيشتر آن‌ها در زمان حيات مؤلف کتابت شده است.

رئیس ادارۀ مخطوطات این سازمان اعلام کرد: «ملا محمد محسن بن مرتضی فيض کاشانی، مشهور به ملا محسن و تخلص‌اش «فيض» بوده (1007-1090 هجری قمری درکاشان)، حکيمِ فيلسوف، محدّث و عارف دوره صفوي و از دانشمندان شيعه است.

در فقه و اصول و فلسفه و کلام و حديث و تفسير و شعر و ادب، بيش از دويست اثر از خود به يادگار گذاشته که در حال حاضر به صورت نسخه‌هايي نفيس در گنجينه کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

حجت الاسلام نوری‌نیا، ابتدا به نسخه خطی نفيسی از کتاب «مفاتيح الشرايع» اشاره کرد که پنجاه سال پيش از فوت مؤلف و در همان سال تأليف، کتابت شده و اضافه کرد: اين کتاب، بهترين متن فقهي بر اساس مشرب اخباری بوده و از زمان تأليف پيوسته به دست مجتهدين شيعه شرح شده و تاکنون چهارده شرح و حاشيه بر آن نوشته‌اند که بهترين شرح آن، به قلم آقا محمد باقر بهبهاني مشهور به «وحيد بهبهاني» است و نسخه آستان قدس از مفاتيح الشرايع، به سال 1042 قمري کتابت شده است.

وی افزود: اثر ديگر وی «اصول الأصليه» نام دارد، در موضوع فقه و اخبار که نسخه‌اي از آن، به کتابت «ابوالعلي حسينی» در سال 1067 قمری، در آستان قدس موجود است و نسخه‌ای از «عين اليقين» که از کتب کلامی و عرفانی فيض است، به سال 1085 قمری کتابت و به دست «محمدعلي قائم‌مقام» وقف آستان قدس شده است.

وی به اثر مشهور فيض با عنوان «الوافي» در اخبار اشاره کرد که دو نسخه از نسخه‌هاي آستان قدس، به کتابت 1080 و 1087 قمری، در زمان حيات مؤلف کتابت شده و تصريح کرد: «محدث کاشاني براي نوشتن اين کتاب، چهار کتاب معتبر حديث شيعه («کافي»، «تهذيب»، «استبصار» و «من لايحضره الفقيه») را در سال 1068 قمری، تنقيح و با حذف احاديث مکرر،ذآن را يکجا در اجزای متعدد جمع و حل و تفسير کرده که بعدها فرزندش «علم الهدي» با نوشتن يک جزء ديگر شامل معرفی رجال حديث، کشف رموز و غیره، آن را تکميل کرده است».

رئیس ادارۀ مخطوطات کتابخانه مرکزي آستان قدس رضوي، با بيان اينکه از کتب معتبر فيض در تفسير قرآن، «تفسير صافی» است، خاطرنشان ساخت: وی اين تفسير را در سال 1075 قمري با مطالعه اکثر تفاسير قرآن (سنی و شيعه) نوشته و در ضمن بيان آيات، روايات معتبر و مستند شيعه را گرد آورده است؛ نسخه آستان قدس در سال 1088 قمري در مشهد کتابت شده است.

نوری‌نیا در پايان يادآور شد: از ديگر نسخه‌های خطي ارزشمند در اين گنجينه، «تفسير السبيل بالحجه» در اخلاق به کتابت 1075 قمری، «عين اليقين في اصول الدين» به کتابت 1085 قمری، «من لا يحضره الفقيه» در علم هيأت و نجوم به کتابت 1160 قمري و ديوان اشعار فيض است.

گفتنی است که ملامحمد محسن، شاگرد ملاصدرای شيرازی و داماد بزرگ او بوده است. فيض در طول زندگی خود، شاگردان بسياری تربيت کرده که از برجسته‌ترين شاگردان وی، علامه مجلسی صاحب بحارالأنوار و سيد نعمت‌الله جزائری است که از او اجازه روايت داشته‌اند.

از ديگر آثار او، «شهاب ثاقب»، «زاد السالک»، «منهاج النجاه»، «المحجه البيضاء» و «سراج ‌السالکين» که منتخب مثنوی معنوی است را می‌توان نام برد.