برترین رشته های کشور در تولید علم برترمعرفی شد

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام اداره روابط عمومی و همکاری های علمی بين المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: بررسی پایگاه شاخص های اساسی علم آی.اس.آی (ESI-ISI) نشان می دهد که رشته های وابسته به حوزه های مهندسی، ریاضیات و کشاورزی بالاترین سهم از مقالات برتر دنیا را به خود اختصاص داده اند. در سال ۲۰۱۶ میلادی ایران ۲.۴٪ از مقالات برتر دنیا را تولید کرد، اما سهم رشته های موضوعی مختلف در این زمینه متفاوت است.

دهقانی اظهار داشت: یک درصد از مقالات دنیا 18% از استنادهای کل را دریافت می کنند که این مقالات در واقع تولید علم برتر دنیا را تشکیل می دهند. مقالات برتر در بازه 10 سال اخیر توسط پایگاه شاخص های اساسی علم آی.اس.آی به صورت دو ماه یکبار روزآمد و اعلام می شود، از همین رو تعداد این مقالات همیشه تغییر می نماید و ممکن است یک مقاله در یک دوره زمانی در دسته مقالات برتر قرار گیرد و در یک دوره دیگر از این فهرست حذف شود. اساسا مقالات پر استناد یا مقالات برتر به دلیل اهمیت آن به عنوان شاخصی برای کیفیت علم تلقی می شود.

وی افزود: مقالات برتر به جهت استنادهای بیشتری که دریافت می کنند مقالات برتر یا پراستناد نامیده
می شوند. استناد به مفهوم استفاده است و مهمترین شاخص سنجش میزان مرجعیت علمی همین استنادها هستند.

سرپرست ISC در ادامه گفت: بر اساس آخرین اطلاعات مستخرج از پایگاه شاخص اساسی علم (ESI-ISI) پژوهشگران کشور در تولید علم برتر در حوزه های وابسته به مهندسی ۵۰۲ مقاله برتر در 10 سال اخیر تولید کرده اند. بعد از این حوزه، پژوهشگران حوزه شیمی قرار دارند که با تولید ۱۹۲ مقاله برتر بیشترین تعداد مقالات برتر کشور را تولید کرده اند.  پژوهشگران حوزه های فیزیک و ریاضیات نیز هر کدام با تولید ۱۱۰ و ۱۰۳ مقاله برتر در جایگاه های سوم و چهارم کشور در این زمینه قرار گرفته اند. حوزه های علوم کشاورزی، علوم مواد، پزشکی بالینی، علوم رایانه، داروشناسی و سم شناسی، علوم گیاهی و دامی، زیست شناسی و زیست شیمی، زمین شناسی، محیط شناسی و بوم شناسی، علوم اجتماعی، کلیات، بیولوژی مولکولی و ژنتیک، ایمنی شناسی، روانشناسی و روانپزشکی، علوم اعصاب و رفتار، علوم اقتصاد، علوم هوا و فضا و میکروب شناسی به ترتیب بیشترین تعداد مقالات برتر کشور را تولید کرده اند.

دهقانی گفت: محاسبه سهم میزان تولید علم از کل تولید علم دنیا یک شاخص نسبی محسوب می شود که این شاخص نیز بسیار مهم است. پژوهشگران حوزه مهندسی کشور ۴.۷٪ از مقالات برتر حوزه مهندسی دنیا را در 10 سال اخیر تولید کرده اند. سهم حوزه ریاضیات، کشاورزی، علوم رایانه به ترتیب ۲.۷٪، ۲.۶٪ و ۲٪ است. حوزه های داروشناسی، شیمی، علوم مواد، فیزیک، زمین شناسی، محیط شناسی و بوم شناسی، علوم گیاهی و دامی، زیست شناسی و زیست شیمی، پزشکی بالینی، بیولوژی مولکولی و ژنتیک، ایمنی شناسی، علوم اجتماعی، کلیات، علوم اقتصاد، علوم هوا و فضا، روانشناسی و روانپزشکی، میکروب شناسی و علوم اعصاب و رفتار به  ترتیب در جایگاه های بعدی از لحاظ سهم از کل مقالات برتر دنیا قرار گرفته اند. در این حوزه ها سهم کشور بین ۱.۵٪ تا ۰.۱٪ بوده است.

وی افزود:  بررسی مقالات  منتشر شده کشور نشان می دهد که مقالات برتر با توجه به حوزه موضوعی  بین ۲ تا ۳۲ برابر مقالات دیگر استناد دریافت می کنند. مقالات برتر در حوزه بیولوژی مولکولی و ژنتیک به طور متوسط ۳۱۷ استناد دریافت کرده اند. در حالی که  سایر مقالات در همین حوزه به طور متوسط 9 استناد دریافت می کنند. در حوزه مهندسی هر مقاله برتر حدود ۶۰ استناد دریافت کرده است در حالیکه سایر مقالات در این حوزه  حدود ۶ استناد دریافت کرده اند.

در حوزه ریاضیات هر مقاله به طور متوسط ۴ استناد دریافت کرده است، در حالیکه این رقم برای مقالات برتر حدود ۴۸ استناد است. در فیزیک مقالات برتر ۱۳۶ استناد دریافت کرده اند در حالیکه متوسط تعداد استناد به کل مقالات ۷ است. این امر اثرگذاری مقالات برتر را در مرجعیت علمی نشان می­دهد. هر چند کمیت تولید علم در طی سال های گذشته بیش از هر چیز به عنوان سنجه ای برای توسعه علمی مورد استفاده قرار گرفته است، اما در کسب مرجعیت علمی کشورکه به روشنی در سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته است اهمیت بالاتری دارد.