ضرورت بسترسازی مناسب برای ترویج کتاب و کتابخوانی

به گزارش لیزنا بر اساس روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «نشست معاونان فرهنگی استان‌ها با موضوع رویدادهای ترویج کتابخوانی» با حضور دکتر محسن جوادی؛ معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی اصغر سیدآبادی؛ مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی‌های فرهنگی و ابراهیم حیدری؛ دبیر رویدادهای ترویج کتابخوانی روز دوشنبه (15 آبان ماه) در سالن زنده‌ یاد علی عاشوری برگزار شد.

 محسن جوادی در ابتدای این جلسه ضمن عرض تسلیت به مناسبت فرا رسیدن اربعین حسینی درباره اهمیت کتاب در جامعه گفت: این جلسه با محور فعالیت‌های ترویج کتاب و کتابخوانی در کشور شکل گرفته است و باید توجه داشت که کتاب در شکل دادن به دانش و حتی مبنای دینداری و ایمان واقعی نقش بسیار مهمی دارد. از این رو بارها عنوان شده است که با نوشتن علم را زنده نگه داریم زیرا اگر آن را ننویسم علم و دانش نظام پیدا نمی‌کند و نظم و نسق نمی‌یابد.

 وی افزود: در ترویج کتاب و کتابخوانی باید توجه داشته باشیم که زمینه‌های آن فراهم باشد. در بسیاری از کتابخانه‌های شهرها و روستاها، کتاب مناسب نسل جدید وجود ندارد. باید کتابخوانی معطوف به نیازهای آن جامعه باشد واین نیازها می‌تواند از نسلی به نسل دیگر متفاوت باشد. اگر این بستر را فراهم نکنیم، کار فرهنگی و کتابخوانی انجام نخواهد شد. باید با پیدا کردن ساز و کارهای مناسب بستر مناسب را فراهم کنیم  تا جشنواره‌های کتابخوانی به امری تزئینی تقیلیل پیدا نکنند.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تمرکز زدایی از فعالیت‌های فرهنگی را دومین رویکرد مهم دانست و ادامه داد: بودجه‌های فرهنگی و پژوهشی متاسفانه محدود به چند شهر شده‌اند و در دیگر استان‌های کشور این فعالیت‌ها صورت نمی‌گیرد. این در حالی است که برخی از نیروهای استان‌ها استعداد بالایی در این حوزه دارند اما به آن‌ها توجه نشده است. یکی از سیاست‌هایی که باید مورد توجه قرار گیرند تمرکز زدایی از فعالیت‌های فرهنگی و توزیع مناسب آن در سطح کشور است.

 محسن جوادی نگاه آسیب‌شناسانه در حوزه فرهنگ را سومین رویکرد مهم دانست و عنوان کرد: تا نگاه آسیب‌شناسانه به مقوله فرهنگ نداشته باشیم، نمی‌توانیم نسبت به تدوین و اتخاذ سیاست‌های لازم اقدام کنیم. البته فرهنگ مقوله پیچیده‌ای است و صرفا محدود به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمی‌شود و دیگر دستگاه‌ها و نهادها نیز در این امر مشارکت دارند. اضلاع این پیچیدگی باید در بخش‌های مختلف پی‌گیری شود.

 او با اشاره به سهم کم بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از بودجه فرهنگی کشور گفت: اگر چه میزان میزان بودجه فرهنگی کشور بالاست اما سهمی که به این وزارتخانه تعلق می‌گیرد بسیار ناچیز است، اما این دلیل نمی‌شود تا کاری انجام ندهیم. با همین بودجه کم می‌شود اقداماتی را انجام داد و از طریق تعامل با نهادها و دستگاه‌های دیگر اقدامات فراوانی را به ثمر رساند.

 وی افزود: نکته قابل توجه آن است که در بسیاری از کشورها بودجه‌های فرهنگی از محل بخش خصوصی و خیریه فرهنگی تامین می‌شود. برای مثال دانشگاه استنفورد انگلستان از محل خیریه فرهنگی خانواده استنفورد تامین اعتبار می‌شود و نامگذاری این دانشگاه نیز بر این اساس صورت گرفته است.

 جوادی با تاکید بر خلاقیت و ایده پردازی در استان‎ها نیز گفت: استان‌های ما نیز می‌توانند با ابتکار در معرفی برنامه‌های جدید، میزان بودجه خود را افزایش دهند و از سوی دیگر در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی نقش پر رنگ‌تری داشته باشند.

 در ادامه این جلسه، علی اصغر سیدآبادی  با اشاره به فعالیت‌های صورت گرفته در دولت یازدهم برای افزایش سرانه کتابخوانی در کشور گفت: با توجه به پایین بودن سرانه مطالعه در کشور مطالعاتی انجام و مشخص شد که برخی از دلایل پایین بودن سرانه مطالعه ملی و برخی دیگر از دلایل آن محلی هستند.

 وی افزود: برای مثال در برخی استان‌ها میزان سرانه مطالعه چهار دقیقه و در برخی دیگر استان‌ها این مقدار به 24 دقیقه در روز افزایش پیدا می‌کند. با توجه به این نتایج متوجه شدیم که نمی‌توانیم با یک برنامه‌ریزی ملی میزان مطالعه در کشور را بالا ببریم و عملا چنین برنامه‌ای وجود ندارد. از این رو تلاش شد انعطاف لازم در نظر گرفته شود و مسیر نظام برنامه‌ریزی از شهرستان‌ها به استان‌ها باشد.

 مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به فعالیت‌های صورت گرفته گفت: «تقدیر از مروجان کتابخوانی» نخسیتن گام در این راه بود و در ادامه جشنواره‌های «روستاها و عشایر کتاب» و «پایتخت کتاب ایران» برای ایجاد پویش کتابخوانی در کشور اجرا شدند.

 وی افزود: از درون همین برنامه‌ها «باشگاه‌های کتابخوانی» متولد شد که با استقبال خوبی مواجه شد. در آخرین اقدام نیز «دوشنبه‌های کتابخوانی» با انعقاد قراردادی میان وزارت ارشاد و سازمان بهزیستی وارد فاز اجرایی شد.

 سیدآبادی با اشاره به ماهیت این برنامه‌ها گفت: تمامی این برنامه‌ها و جشنواره‌ها با مشارکت نهادها و گروه‌های مختلف برگزار شده و تلاش شده تا این برنامه‌ها به نهادهای وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محدود نشوند بلکه از ظرفیت فرهنگی دیگر نهادها برای برگزاری این برنامه‌ها استفاده شده است.

 وی افزود: همچنین به منظور جلوگیری از بین رفتن تجربیات به دست آمده تصمیم گرفته شد تا ستادی برای برنامه‌های شهر و روستاها ایجاد شود و اعضای آن نیز از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شده‌اند و نمایندگانی از سازمان‌ها و کارشناسان مختلف حضور دارند.

 وی در پایان خاطر نشان کرد: امیدواریم در این دوره از هفته کتاب فعالیت این ستاد رسما در تهران کار خود را آغاز کند و تا پایان سال شاهد تشکیل این ستاد در تمامی استان‌های کشور باشیم.

  بر اساس این گزارش، در ادامه نیز معاونان فرهنگی استان‌ها به بحث و تبادل نظر درباره برنامه‌ها و طرح‌های ترویج کتابخوانی پرداختند.