منافع اقتصادی گاهی باعث ورود بی‌فرهنگ‌ها به حوزه فرهنگی نشر می‌شود

به گزارش لیزنا، برنامه «سکوت کتاب» از رادیو فرهنگ روز دوشنبه، 11 دی ماه با حضور مجید غلامی‌جلیسه، مولف و مدیرعامل موسسه خانه کتاب به بررسی معضلات حوزه نشر کشور از جمله پدیده قاچاق کتاب پرداخت.

غلامی‌جلیسه در این برنامه درباره تالیف کتاب‌هایش گفت: تاکنون حدود 15 عنوان کتاب را به تنهایی کار کردم که منتشر شده‌اند، تعدادی از آثار هم در قالب کارگروهی یا تحت نظر من انجام گرفته است.

وی ادامه داد: متاسفانه از زمانی که درگیر کار اجرایی شدم، کار تالیف من به حاشیه رفت و حال حاضر شاید 10 عنوان کتاب آماده چاپ و نشر دارم که گاها 10 یا 20 درصد آنها تا اتمام نهایی مانده است؛ اما به جهت کثرت کار اجرایی و عدم تمرکز (که لازمه کار تالیف است) تاسف می‌خورم که چرا نمی‌توانم آنها را به پایان برسانم.

 علاقه به کشف ندیده‌ها، دلیلی برای حرکت در ژانر میراث و کتاب‌های قدیمی

مدیرعامل موسسه خانه کتاب اظهار داشت: کارهای من عمدتا زمان‌بر است و اینگونه نیست که آنها در فاصله زمانی اندک انجام گیرند، برای برخی از آنها حدود 10 تا 15 سال وقت صرف کرده‌ام که هنوز منتشر نشده‌اند.

وی درپاسخ به این سوال که چگونه به کار کتاب علاقه‌مند شده است، بیان کرد: علاقه به کتاب، علاقه‌ای اکتسابی از دوران کودکی و نوجوانی برای من بود، اما ژانر میراث و حوزه کتاب‌های قدیمی که در آن حرکت کردم به خاطر علاقه‌مندیم بود به کشف ندیده‌ها و نشنیده‌ها، تورق تاریخ و انتقال تجربه‌هایی که در گذر زمان رخ داده و ما از آن اطلاعی نداشتیم.

غلامی‌جلیسه عنوان کرد: به دلیل علاقه به حوزه تاریخ چاپ و نشر، از سال 1382 تمرکز خود را به طور کامل روی دوره قاجار و پهلوی گذاشتم و وظیفه خود می‌دانستم که بتوانم این سابقه را حفظ کنم، لذا از سال 82 خانه به خانه در شهرها و کشورهای مختلف رفتم و کتاب‌های چاپ سنگی و چاپ سربی را فهرست‌نویسی و فیش‌برداری کردم و جهت تهیه آرشیوی از منابعی که در ایران و خارج از ایران به زبان فارسی، ترکی، اردو، عربی دربازه‌ای خاص منتشر شده بود، از آنها عکس گرفتم.

وی ادامه داد: هرکجا که بحث منافع و مباحث اقتصادی مطرح می‌شود، عده‌ای سعی می‌کنند از راه درست و عده‌ای دیگر از راه نادرست، برای خود منافع اقتصادی کسب کنند. حوزه نشر علیرغم آنکه حوزه فرهنگی است اما گاهی افراد بی‌فرهنگ هم به آن ورود پیدا می‌کنند و دنبال کسب منافع اقتصادی و معنوی خود هستند.

به گفته وی، کم نبودند افرادی که کتاب دیگران را به نام خود منتشر کردند تا نامی برای خود رقم زنند! درواقع هرچند به دنبال منافع اقتصادی نبودند اما به دنبال منافع معنوی و کسب جایگاه در اجتماع بوده‌اند؛ البته وقتی مقوله کتاب را از ابتدا بررسی می‌کنیم می‌بینیم که در جای جای تاریخ از این نوع انتفاعات غیرعادلانه و نابهنجار به اشکال مختلف بوده است.

برای استفاده درست از ابزار صحیح، نتوانستیم کار کنیم

مدیرعامل موسسه خانه کتاب اظهار داشت: از دوره محمدشاه قاجار تا احمدشاه قاجار (از ابتدا تا پایان دوره قاجار) تعداد کل عناوین کتاب به 10 هزار عنوان هم نمی‌رسید اما با این وجود در آن دوران هم قاچاق کتاب وجود داشته است.

وی بیان کرد: اینکه ما نتوانستیم تاکنون با این موضوع مقابله کنیم به این خاطر است که روی فرهنگ عمومی مردم در این موضوع کار نکردیم یعنی همیشه به شکایت و فریاد زدن پرداختیم و هیچوقت به مردم فرق سره و نسره را نگفتیم.

غلامی‌جلیسه با اشاره به لزوم افزایش آگاهی‌های فرهنگی تصریح کرد: قانون داریم اما در برخی موارد خلا قانونی وجود دارد و در برخی موارد دیگر هم قوانین وضع شده، به روز نیستند لذا این امر دست‌مایه‌ای شده تا سودجو به خود اجازه دهد به هرکاری دست زند.

وی با بیان اینکه متاسفانه در موضوع فرهنگسازی برای استفاده درست از ابزار صحیح نتوانستیم کار کنیم، گفت: به عنوان مثال در تمام شهرهای دنیا مردم برای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ملزم به تهیه بلیط هستند و دروازه منع ورود وجود ندارد اما اگر به صورت موردی کشف شود که فردی بدون بلیط از دروازه عبور کرده است، مشمول جریمه سنگینی خواهد شد یعنی مبنا بر اعتماد است و درصورت سوءاستفاده از اعتماد، باید تاوان سختی پرداخت شود بنابراین در عین فرهنگسازی، قانونی بازدارنده با چارچوبی مشخص ایجاد شده است.

وی ادامه داد: در کشور ما همراه با نهادهایی که کار فرهنگسازی را انجام می‌دهند، دولت باید قوانین و بازدارنده‌هایی را تعریف کند تا راهی برای سودجویی سودجویان وجود نداشته باشد.