کد خبر: 38256
تاریخ انتشار: شنبه, 22 دی 1397 - 10:11

داخلی

»

اخبار کتاب

به مناسبت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی

كتاب «اصلاح یا انقلاب» بررسی شد

منبع : روابط عمومی موسسه خانه كتاب
 نشست معرفی و بررسی كتاب «اصلاح یا انقلاب؛ دعوت از خودكامه برای پذیرش حقوق سیاسی مردم ایران» (۱۳۵۷-۱۳۵۳) به مناسبت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی چهارشنبه، ۱۹ دی ماه با حضور مصطفی مهرآیین و محمدحسین خسروپناه در سرای اهل قلم موسسه خانه كتاب برگزار شد.
كتاب «اصلاح یا انقلاب» بررسی شد

به گزارش لیزنا، در ابتدای این نشست،خسرو پناه مولف كتاب با بیان اینكه این كتاب به یك بحث كلی برمی گردد، گفت: در آستانه چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی هستیم. روایتی كه تاكنون درباره انقلاب ایران مطرح شده یك روایت سر راست عموما رسمی است كه از سال ۱۳۴۲شروع و بعد از وقفه ای از تابستان ۱۳۵۷ به بعد ادامه پیدا می كند. به دنبال آن به قیام تبریز اشاره می كند تا به ۲۲ بهمن ماه می رسد. آیا انقلاب همین است؟ آیا انقلاب پیش زمینه ای دارد؟ شرایط چگونه است؟ متوجه شدم به این مباحث پرداخته نشده و ابعاد مختلف آن بیان نشده است. بنابراین به این مباحث در این كتاب پرداختم و ضرورت كاری كه از اسفند۵۳ شروع شده و از حكومت شاه خواسته شده كه شرایط را توضیح دهند و فعالان سیاسی و فعالان سیاسی اجتماعی دهه پنجاه بخشی كه در چهارچوب اصلاح و قانون اساسی فكر می كردند و عمل می كردند.

وی ادامه داد: در عین حال همزمان جریان ها، شخصیت ها و گروه هایی هم بودند كه به طرق مصالمت آمیز یا قهرآمیز برای سرنگونی حكومت شاه مبارزه می كردند. قسمتی كه ضرورت اصلاح را مطرح می كند و موضوعی است كه خود حكومت شاه متوجه آن شده بود. از حدود سال۵۲ به بعد كه به تدریج بحران در جامعه ایران شكل می گیرد اول از همه خود حكومت شاه متوجه آن می شود و بعد تلاشی كه انجام می دهند تا از طریق پاره ای تغییرات در نظام سیاسی كشور انقلاب و بحران كه به سمت عدم مشروعیت می رود، را برطرف كنند.

خسرو پناه بیان كرد: بنیان نظری كه حكومت شاه روی آن تكیه كرده بود همان گونه كه در كتاب هم اشاره شده نظرات هانگتینتن بود كه ضرورت پاره ای تغییرات در این نوع نظام ها و شكل گیری مشروعیتی كه در حال از بین رفتن است را از اول احیا كنند. تصور من از این ماجرا كه البته دلیلی برای آن پیدا نكردم این است كه استفاده از نظرات چارمز جانسون است. جانسون در تئوری انقلاب ها بحثی دارد كه چگونه می توان از بروز انقلاب جلوگیری كرد. با پاره ای از تغییرات، اصلاحات، بازكرده فضای سیاسی كشور و مشاركت دادن بخشی از اپوزیسیون می توان از بروز انقلاب جلوگیری كرد. این بحث برای اولین بار نیست كه جایی اجرا می شود و دفعه آخر هم نیست. در اینجا نیروی سیاسی كه در چهارچوب قانون اساسی برنامه ریزی شده بود و تلاش می كرد قانون اساسی را اجرا كند و نظام سیاسی را مطابق قانون اساسی مشروطه عمل كند فشارش را می گذارد.

این نویسنده در پایان گفت: نامه ها، تلگراف ها و بیانیه ها بر ضرورت پایبندی به قانون اساسی و انجام پاره ای از اصلاحات تاكید داشتند. در سال ۵۵ و ۵۶ در دایره نزدیكان شاه این بحث مطرح می شود و علم هم متذكر می شود كه باید اصلاحاتی انجام شود و باید به سمت مردم رفت و خواسته های آنها را درنظرگرفت. البته پیشنهادهایی كه می دهد در كتاب توضیح دادم كه همه چیز را بر سر هویدا خراب كنیم و بگوییم او مقصر بوده است. این بخشی از مقطع انقلاب است كه باید در مورد آن بحث كرد. اگر بپذیریم كه گذشته چراغ راه آینده است شاید ضرورت اصلاح و دگرگونی در دوره های بعد از سال ۵۷ مفید باشد.

در ادامه، مهرآیین عنوان كرد: این كتاب دو نكته دارد كه باعث شد درباره آنها جست و جو كنم؛ نخست، نامه نگاری كه برای من بسیار جذاب بود البته ایده كهنه ای است و جدید نیست و نمونه های دیگری هم دارد. به عنوان نمونه بین روشنفكران ما در ایران این گفت و گو باب است و یك طرف دكتر یوسف آباذری است كه منتقد جدی نظام سرمایه داری لیبرال است. نامه هایی به شاه و دستگاه حاكمه نوشته می شود و سعی كردن با این نامه ها دستگاه حاكمه را به اصلاح دعوت كنند.

وی ادامه داد: این موضوع حوزه پژوهشی جذابی است. در جست و جوی اولیه از مفهوم نامه نگاری به كتاب خوبی از آدرین گلی استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه ملبورن رسیدم. وی در كتاب " فرهنگ اسلامی نگاری در جوامع اسلامی پیشامدرن" بحث كرده كه مفهوم نامه نگاری در فرهنگ اسلامی بسیار بلند ارزش است؛ از خود قرآن تحت عنوان مجموعه ای از نامه های خداوند به انسان تا نامه نگاری پیامبر حرف زده است. مولف نشان داده كسانی كه نامه های آنها در كتاب آمده سعی داشتند پیام تازه ای به شاه منتقل كنند. همچنین از فرهنگ عریضه نویسی كه از گذشته در فرهنگ اسلام بوده حتی آخرین نامه ای كه انسان با عنوان وصیت می نویسد، حرف زده است.

این پژوهشگر به كتاب"نامه نگاری به مثابه كنش اجتماعی" اشاره كرد و گفت: در این كتاب درباره بنیان های آموزش نامه نگاری، تاریخ نامه نگاری در آمریكا، مادیات نامه نگاری، آموزش نامه نگاری در مدارس آمریكا در قرن۱۹، نامه های عاشقانه و نامه های رسمی صحبت شده است. منظور آنها از نامه نگاری به مثابه یك كنش اجتماعی به مثابه یك كنش ارتباطی بوده كه در آن فرستنده،گیرنده، متن، رسانه مطرح می شود. موضوع دیگر، فمنیست است؛ نامه نگاری به مثابه راهی برای ورود به فضای عمومی. درباره این موضوع كتاب "چگونه زن ها توانستند از طریق نامه نگاری وارد جامعه شوند" قابل رجوع است. موضوع دیگر، نامه نگاری به مثابه یك روش درمان است؛ درباره این موضوع می توان به كتاب "نامه هایی كه از كلینیك یك روانكاوی فرستاده شده" اشاره كرد. این نامه ها دو كاركرد داشتند از یك طرف تاریخ كلینیك را روایت می كردند و از طرف دیگر روایت درمانی می كردند.

وی ادامه داد: جامعه ای شروع به نامه نگاری می كند كه بیمار است و جامعه تبدیل به یك كلینیك شده است. در وضعیت نامه نگاری ما در وضعیت اردوگاه مانند قرار داریم و در این نامه نگاری ها دوری بین مردم و شاه كاملا قابل تصور است و یك رابطه نابرابر بین این نامه ها دیده می شود. بر همین اساس هیچ كدام از نامه نگاری ها انتظار جواب ندارند. مهرآیین بیان كرد: اصولا می توان در مورد فرم نامه نگاری بحث كرد كه در این صورت نباید به محتوا كاری داشته باشیم. به این معنا كه فرم نامه نگاری چه چیزی درباره جامعه به ما می گوید. فرم نامه نگاری بیانگر یك واقعیت است؛ واقعیتی كه یك جامعه استبدادی است و به سادگی نمی توان در مورد آن بحث كرد. نوشتن در متن سیاسی از دیگر موضوعاتی است كه مولف در كتاب به آن اشاره كرده است. "ارزش نامه هایی كه به سیاسیون و قانون گذاران نوشته می شود"از دیگر مباحثی است كه موضوع پژوهش قرار گرفته است.

وی با اشاره به محتوای كتاب گفت: این كتاب تركیبی از یك مقدمه بسیار طولانی و شرح سیاسی از چرایی وقوع انقلاب ایران است و درباره آن تحلیل های مختلف اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی ارایه می دهد. مولف در مقدمه یك تحلیل سیاسی ارایه كرده است كه مربوط به منازعه مخالفان و حكومت است. مابقی كتاب نامه ها و مقاله هایی هستند كه درباره تحلیل وضعیت سیاسی ایران آن زمان ارایه شده است. مولف سعی كرده با داده ها و اطلاعاتی كه وجود دارد یك كار تاریخی انجام دهد. محتوای نامه یك چیز مشترك دارند و آن اینكه شاه باید سلطنت كند و به قانون اساسی مشروطه برگردد

خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: