از حالِ خوشِ خواندن تا با حالِ خوش، خواندن

(لیزنا: گاهی دور گاهی نزدیک ۲۳2): عطیه باغستانی تجلی، دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‎شناسی گرایش مدیریت اطلاعات دانشگاه فردوسی مشهد و کتابدار کتابخانه عمومی قلم؛  زهره منجمی، کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‎شناسی دانشگاه بین‎المللی امام رضا علیه‌السلام و کتابدار کتابخانه عمومی قلم: با آغاز هفته کتاب و کتابخوانی و روز کتابدار، نوای گشایش نمایشگاه‌های کتاب استانی طنین‌انداز می‎شود. عموم افراد، کتابفروشی‌ها، ناشران، کتابداران وکتابخانه‌ها هم‌آواز این طنین هستند. سمفونی زیبای فرهنگی به راه می‌افتد که رهبری آن را اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هر استان بر عهده دارد و بی‌تردید بدون یاری این مدیران فرهنگی و تیم اجرایی همیار آ‌ن‌ها، به عرصه ظهور رسیدن این اتفاق غیرممکن می‌بود. ایجاد امنیت، برپایی غرفه‌ها، هماهنگی‌های فنی و تأسیساتی، نورآرایی، طراحی و ... از جمله برخی از بنیان‌های این اتفاق فرهنگی است. چه بسا فعالیت‎های دیگری هم باشد اما به چشم بینای ما که برگزار‎کننده و متولی نیستیم نیاید اما بدون آن‌ها این اتفاق مهم که یکی از بسترهای مهم فرهنگی جامعه است، رخ ندهد. هر ساله که نمایشگاه‎های استانی و یا کشوری برگزار می‎شود نکاتی، هر چند کوچک،  به ذهن می‌آمد که قلم یاری نمی‎کرد آن‌ها را بنگاریم، اما اینک که شور حال خواندن است حال نوشتن ما نیز خوش گشته و اینک ما قلم را جهت نوشتن یاری می‌کنیم.

 

و قلم مثل درفشی که پر از مفهوم است

و ورق اسب نجیبی است که رسالت بکشد*

 

بایسته یادآوری است مواردی که در زیر بیان شده است تنها پیشنهادهایی جهت بهبود و بهتر شدن شرایط برگزاری نمایشگاه چه در سطح استانی و یا حتی کشوری است. امید است که مفید واقع شود:

1.     دریافت بن: یکی از بحث‌های خوب و دلنشین نمایشگاه دریافت بن خرید کتاب است، که سطوح و  دسته‏بندی خاص خود را دارد. هر فرد یا سازمانی قبل از شروع خرید کتاب سری به قسمت دریافت بن می‎زند و جویای میزان بن دریافتی می‎شود. دو نکته در این قسمت حائز اهمیت است: نکته اول: با توجه به گسترده بودن جمعیت عاشقان کتاب، افرادی که در قسمت ارائه بن خدمت می‎کنند به تناسب بیش‎تر باشند و یا شعبه‏های گوناگونی در مکان نمایشگاه وجود داشته باشد تا ضمن جلوگیری از معطلی افراد باعث رضایت آن‎ها نیز شود. نکته دوم: قبل از دریافت بن لازم است افرادی که مسئول نوشتن نامۀ مجوز دریافت بن هستند، بیشتر باشند تا این حجم از جمعیت با دو یا نهایت سه مسئول روبه‎رو نشوند.

2.     کارت‎های بانک شهر: برای توضیح این پیشنهاد در ذیل مثالی مطرح می‎شود؛ یک نفر به نمایندگی از سازمان یا کتابخانه‎ای جهت دریافت بن اقدام می‌کند، کارهای مربوط به دریافت بن را هم انجام داده است و دو میلیون بن دریافت می‎کند، به باجه دریافت کارت بانک شهر می‎رود و ضمن ارائه مدرک شناسایی معتبر برای 2 میلیون بن 20 عدد کارت 100 هزار تومانی داده می‏شود؟؟؟! برای افرادی که درگیر خرید هستند آگاهی از موجودی هر کارت، استفادۀ جدا از هر کارت و شناسایی رمز کارت جهت پرداخت هزینه زمان بر است و بعضاً سوال افراد این است که چرا چند کارت تعریف شده است. بنابراین بهتر است که برای این مبلغ بن نهایت دو کارت یک میلیونی تعریف شود.

3.     فهرست عنوانی کتاب‎ها: افرادی که قصد خرید عناوین خاصی را دارند و قبلاً در خصوص خرید کتاب، انتخاب‌هایی داشته‌اند وقتی به طور مثال به دنبال کتابی با عنوان «دنیای سوفی» می‎شوند آن کتاب را حتی در آثار ناشرش پیدا نمی‎کنند زیرا به دلیل مخلوط شدن عناوین، در صورت وجود آن کتاب هم شاید نتوانیم آن را پیدا کنیم. بنابراین وجود فهرستی از عناوین الفبایی کتاب در کنار چیدمان زیبای کتاب‎ها ضروری است و به یاری کسانی می‎آید که هدف‏دار به دنبال خرید کتاب هستند.

4.  چرخ کتاب: صرف نظر از خرید یک تا ده کتاب ممکن است کتابخانه‎ها به فراخور اعضایشان کتاب‎های بیش‌تری انتخاب کنند، اما در کنار لذتِ یافتن کتاب‎ها، مشکل حمل آن‎ها داستانی طولانی دارد. بعضاً دیده شده است که خریداران کتاب، کتاب‎های خریده شده خود را به ناشران جهت نگهداری می‎سپارند تا پس از خرید تمام منابع خود و سپس تجمیع تمام کتاب‌هایشان در غرفه آن ناشر، در انتهای نمایشگاه در یک اقدام انقلابی به وسیله نقلیه خود منتقل می‎کنند. بهتر است سبدهایی ‎چرخدار مانند سبدهای خرید کالا که دارای چرخ است و در فروشگاه‎ها موجود است، تهیه شود تا افراد بتوانند کتاب‎ها را به راحتی با خود حمل کنند و نیز استرس گم شدن و آسیب به کتاب‌های خریداری شده‌شان به علت ازدحام جمعیت را نداشته باشند و با خیال آسوده از دیدن وخرید کتاب‌ها لذت ببرند.

5.   چیدمان ناشران در غرفه: خریداران کتاب ممکن است به دنبال خرید کتاب از ناشر خاصی  باشند، تمامی غرفه‌ها را زیر رو می‎کنند، اما یا ناشر را پیدا نمی‎کنند و یا پس از صرف زمان طولانی ناشر را پیدا می‎کنند. ترتیب الفبایی ناشران برای سازمان‎ها و کتابفروشی‎هایی که به دنبال خرید کتاب از ناشران خاصی هستند حائز اهمیت است. بنابراین پیشنهاد می‎شود ناشران نظمی مناسب (ترجیحاً به صورت الفبایی) داشته باشند و حتی نظم الفبایی هم قابل تشخیص باشد و از همۀ ناشران درخواست شود تا با نمایشگاه‌های استانی همکاری داشته باشند.

6.     فاکتور خرید کتاب: سازمان‎هایی که طبق بودجه‎بندی سازمان‎شان مبلغی جهت خرید کتاب دریافت می‎کنند، برای ارائه گزارش‎های مالی خود نیازمند فاکتور و مهر آن ناشر هستند، در نمایشگاه مشاهده شد، برخی ناشران به این امکانات مجهز نبودند و خریداران یا کتابی نمی‎خریدند و یا به اجبار به یک فیش پرداخت راضی می‎شدند، که حتماً در ارائه گزارش‎های مالی سفارش با مشکلاتی با سازمان‎شان مواجه خواهند شد.

7.     پر رنگ شدن تازه‎های نشر: کتاب‎هایی که جدیداً به عرصه چاپ و نشر راه یافتند، برای کسانی که اطلاعی از تازه‎های چاپ ندارند و مشتاق دریافت و آگاهی از عناوین جدید هستند، پیشنهاد می‏شود، این عناوین از طریق تابلوها یا توسط همان ناشر پررنگ شود. ضمناً یادآور میشود که به صورت صوتی کتاب‎هایی در نمایشگاه معرفی می‎شد؛ اما به دلیل ازدحام صدا شاید افراد توجه چندانی نکنند، به طور مثال به صورت صوتی یا نمایش بر روی ال سی دی کتاب‌های آشپزی معرفی شود تا خانم خانه‌داری که فقط قصد خرید این سری کتابها را دارد زیاد معطل نشود و وقتش هدر نرود.

سایر نکات به صورت تیتر وار به شرح ذیل است:

·        معرفی ناشران حاضر در نمایشگاه؛

·        در اختیار گذاشتن فضای بیش‎تر برای ناشران کتابهای درسی و دانشگاهی؛

·        جلوگیری از مزاحمت برخی از مشاوران درسی برای جذب مخاطبان دانش‏آموز؛

 

امید است که هر سال این نمایشگاه‌ها بیش از پیش تبدیل به میعادگاه کتابخوانان و پاتوقی برای فروش و بازدید از آخرین و بهترین انتشارات باشد.

 

*شعر قلم- ورق از عاکف-م