داخلی
»مطالب کتابداری
»گزارش
گزارش تفصیلی از برگزاری اولین همایش ملی نشر در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لبزنا)، اولین همایش ملی نشر با حضور دکتر سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر حداد عادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و رئیس فرهنگستان زبان و ادب پارسی، دکتر مهدی نژاد نوری، معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، علی اکبر اشعری، مشاور رئیس جمهور و ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمدی، عضو شورای انقلاب فرهنگی و رئیس انتشارات سمت، دکتر کبکانیان، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر زارعی نجفدری، مشاور رئیس جمهور و دبیر کل اجلاس بین المللی ناشران جهان اسلام، نادر قدیانی، رئیس اتحادیه ناشران وکتابفروشان تهران، دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس همایش و رئیس مرکز نشر دانشگاهی و جمعی از مدیران و مسئولان این حوزه در سالن همایش کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران به مناسبت هفته کتاب برگزار شد.
در این مراسم سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با تاکید بر اینکه تشکل‌ها باید منافع مردمی و صنف خود را پیگیری کنند، افزود: برخی از اصناف وارد فضای نادرست می‌شوند اما باید بدانند اصناف سیاسی نیستند و باید اهداف گروه خود را پیگیری کنند.
وی با انتقاد از اینکه ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی فروغ کمی دارد گفت: تقویت بنیه اقتصادی ناشران در جهت حضور در صحنه‌ای بین‌المللی در دستور کار ما قرار گرفته و به آن خواهیم پرداخت.
حسینی با تاکید بر اینکه ما صرفاً نباید کتابهای خارجی را ترجمه کنیم، گفت: با توجه به این که تبلیغ علیه ایران فراوان است باید بتوانیم کتابهایی را به زبانهای دیگر منتشر کنیم و در اختیار علاقه‌مندان غربی قرار دهیم.
همچنین وزیر ارشاد از معاونت فرهنگی این وزارتخانه خواست نظام رتبه بندی ناشران را راه‌اندازی کند تا با راه‌اندازی آن ناشران فعال و غیرفعال مشخص شوند.
حسینی اذعان کرد اگر این نظام فعال شود ناشران و آنهایی که فقط مجوز نشر گرفتند و از آن سوء استفاده می‌کنند مشخص می‌شود و ما می توانیم به راحتی برای ناشران فعال برنامه ریزی کنیم.
غلامعلی حداد عادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و رئیس فرهنگستان زبان و ادب پارسی، در این مراسم به آثار مخرب هجمه زبان انگلیسی در ایران اشاره کرد و گفت: با سوق دادن تمامی کلاس‌ها در دانشگاه‌ها و لزوم تدریس و فراگیری زبان انگلیسی، زبان فارسی را تحقیر نکنیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: ایرانی‌ها در طول تاریخ به جد توجه ویژه‌ای به زبانشان داشتند و حتی با ورود اسلام زبانشان تغییر نکرد.
وی ادامه داد: ایرانی یک غیرت و علاقه خاص به زبانش دارد و این غیرت باید ادامه پیدا کند. حداد عادل گفت: هویت ملی، زبان فارسی است، آن را قدر نهیم.
همچنین در این مراسم، محمدمهدی طهرانچی، رئیس مرکز نشر دانشگاهی با اشاره به برگزاری این همایش به نام همایش ملی صنعت نشر اظهار کرد: هم‌اکنون باید به مشکلات نشر که سبب روی آوردن قشرجوان به کتابهای خارجی و چاپ‌های خارجی شده ، پرداخت.
رئیس همایش ملی نشر هدف اصلی از برگزاری این همایش را ایجاد چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی این صنعت و ارائه راهکارهای علمی و تخصصی برای آنها برشمرد و بیان کرد: هم‌اکنون علیرغم گستردگی صنعت نشر، طی سال‌های گذشته تاکنون مباحث اجرایی این صنعت بیش از مباحث علمی و فنی مورد توجه قرار گرفته است.
وی همچنین تاکید کرد: زبان فارسی، نثر فارسی و صنعت چاپ اگر حمایت نشود ادبیات جامعه با ورود زبانهای بیگانه از جمله انگلیسی و "فینگلیش" که ترکیبی از فارسی و انگلیسی است برای همیشه رو به زوال می‌رود.
در ادامه این همایش، نادر قدیانی، رئیس اتحادیه ناشران وکتابفروشان تهران، با اشاره به اینکه 705 کتابفروشی در سطح تهران فعالیت می‌کنند، افزود: 50 درصد از آنها در مرکز تهران و مابقی در حاشیه هستند و این یعنی یک مرکز رسمی برای کتابفروشیها وجود ندارد.
قدیانی درخصوص حوزه نشر در ایران بیان کرد: این حوزه در دهه اول انقلاب بیشتر تحت تاثیر چاپ با تیراژهای بالای 100 هزار و 200 هزار نسخه‌ای بود، ولی از نظر مدیریتی شاهد برخی بی‌نظمی‌ها در حوزه نشر بودیم .اگرچه هم‌اکنون اوضاع بهتر شده اما هنوز با فراز و نشیب‌هایی روبرو هستیم.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران ادامه داد: این اتحادیه اکنون با یک هزار و 95 عضو شامل کتابفروشان و ناشران تهرانی بیش از پنج دهه است که فعالیت می‌کند.
وی در پایان افزود: ناشران و کتابفروشان بخش مظلوم و مغفول کشور هستند و باید راهکاری برای آنها اندیشید.
در ادامه مراسم دکتر زارعی نجفدری، دبیر کل اجلاس بین المللی ناشران جهان اسلام با انتقاد از این مساله که ناشران در حوزه علوم انسانی کم وارد شدند، بیان کرد: نقش ناشران در ترویج اسلام بسیار موثر است اما به دلیل اینکه ناشران در حوزه علوم انسانی کم وارد شدند و یا حضور تاثیر‌گذاری نداشتند، نقش غربی‌ها در این رابطه پررنگ است.
دبیر کل اجلاس بین‌المللی ناشران جهان اسلام گفت: جای رشد در حوزه نشر جهان غرب وجود دارد و می‌توانیم از آن به عنوان یک پشتوانه استفاده کنیم.
منصور کبکانیان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مراسم گفت: هم‌اکنون چینی‌ها چاپ برخی از نشریات ایرانی را بر عهده گرفته‌اند زیرا هزینه چاپ آنها بسیار ارزانتر از داخل کشور است.
وی با اشاره به اینکه باید این مساله را به صورت جدی پیگیری کنیم تا بتوانیم موضوع را حل کنیم، اظهار کرد: این موضوع خطرآفرین است و اگر نفوذ آنها بیشتر شود نمی‌توانیم آن را کنترل کنیم.
در ادامه همایش ملی نشر که از ساعت 13.30 آغاز شد، علی صلح جو ، پژوهشگر حوزه نشر درباره «مسائل رایج در تألیف و ترجمه در ایران» ایراد سخنرانی کرد و گفت: " به طور کلی نویسندگان ایرانی با نویسندگان غربی تفاوت دارند. و تفاوت مذکور در ایران است که دانش نگارشی مؤلفان خارجی قابل مقایسه با دانش نگارشی مؤلفان فارسی نیست و به همین دلیل کار ویراستاران غربی کمتر است. از طرفی شرایط اجتماعی ما ایجاد کننده این دوباره کاریها ست."
وی ادامه داد: تلقی نویسندگان و مترجمان از ویراستار نادرست است. دو کفه ویرایش و نگارش در جامعه ادبی امروزی به ضرر ویراستار است. در کل باید تلاش نمود که این تلقی نادرست از بین رود. یک راه حل، مطرح کردن ویرایش پیشگیرانه است تا زحمت ویراستار کم شود.
صلح جو در ادامه افزود: "در واقع لازم است دانشگاه های ما واحدهای درسی مرتبط با نگارش و ویرایش را تدوین نمایند تا نوع مدرن آن تدریس شود. باید به این نکته هم توجه کرد که برای یکدستی بیشتر نگارش و ویرایش بر اساس شیوه نامه ای تنظیم گردند."
در ادامه مراسم دکتر احمد خاتمی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس حوزه علوم انسانی مرکز نشر دانشگاهی و نیز رییس کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید بهشتی، در رابطه با «نشر متون ادبی» ایراد سخنرانی کرد و گفت: " به دلیل پیچیده بودن مفهوم هویت تعریف جامع و دقیقی از آن و مفهوم های وابسته به آن مانند هویت ملی و بحران هویت نیست.
وی افزود: در پژوهشی مشخص شد که 79.7 در صد از اعضای فرهنگستان، 60.2 درصد از اساتید، 49.8 درصد از دانشجویان و 17.8 درصد از دانش آموزان زبان فارسی را مهم ترین نهاد هویت ملی دانسته اند. و شعر فارسی عنصر اصلی هویت ادبی فارسی است. اهتمام بر ترجمه متون ادبی کهن، ترجمه آثار برجسته فارسی به زبان های دیگر دنیا، بومی سازی آثار مورد تأیید می تواند تأثیر زیادی را بر گسترش هویت ملی داشته باشد."
سپس آموزگار، مدیر مسئول انتشارات آمه و رئیس هیئت مدیره ناشران بین الملل، درباره «نشر بین الملل» در این مراسم گفت: "بحث صادرات کتاب اخیرا در حوزه نشر خیلی جدی مطرح شده است. مخاطبان فارسی زبان در تاجیکستان و افغانستان و 4 میلیون ایرانی خارج از کشور به انداره کافی بر اهمیت صادرات کتاب دلالت می کنند. با توجه به حضور اتحادیه ناشران و کتابفروشان کتاب تهران کارگروهی تألیف شده است تا چالش ها و مشکلات موجود بررسی شوند تا در دو زمینه شناخت بازارهای کتاب ایرانی و حضور کتاب ایرانی در بازار بین الملل فعالیت هایی آغاز گردد."
مدیر مسئول انتشارات آمه در ادامه افزود: "حضور کتاب ایرانی در بازار بین الملل ملزم به رعایت حقوق کپی رایت است. وزارت ارشاد در بیست و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران 3000 عنوان اثر تألیف شده توسط اساتید ایرانی که ناشران معتبر خارجی آن ها را منتشر کرده بودند را گردآوری کرد که قدم با ارزشی بود. ناشران ایرانی تنها به حوزه جغرافیایی ایران توجه می کنند و هیچ گاه به حوزه های خارج از مرزهای ایرانی نمی اندیشند."
رئیس هیئت مدیره ناشران بین الملل افزود: "ما برای حضور در جامعه جهانی باید سعی کنیم بسیار ضابطه مند، مخاطبان کتاب فارسی و نیازهای آن ها را شناسایی نموده و با تدوین برنامه ای ویژه سعی نماییم مطابق با استانداردهای جهانی آن ها را توزیع نماییم. بازدید از نمایشگاه های بین المللی کتاب نظیر نمایشگاه فرانکفورت آلمان، تلاش برای ایجاد ارتباط با ناشران بین المللی، شرکت در کلاس های آموزشی و کارگاه های آموزشی منجر به وسیع تر شدن افق دید ناشران می شود."
در ادامه اسکندر زند در رابطه با «برخی چالش ها در حوزه نشر» گفت: " چرخه فرآیند علم سه دسته تحقیق، نشر و آموزش هستند که کاملا با یکدیگر در ارتباط اند. اما در این چرخه، نشر جایگاه خود را ندارد. بدین معنی که در جنبه های مختلف تنها به تحقیق و آموزش توجه شده است. باید تلاش نماییم تا در این چرخه جایگاه ها یکسان باشند و وابستگی شان حفظ شود تا با هم رشد کنند که چالش ها بتوانند از بین روند. مشکل عمده این جاست که هرچه جلوتر می رویم و بیشتر به تحقیق و آموزش می پردازیم، به نشر کمتر توجه می شود."
وی در ادامه پیشنهاد هایی را ارائه داد و افزود: " به تولید محتوی کتاب باید به صورت پروژه ای نگاه شود. به تأسیس نهادهای حمایت کننده و سیاست گذار در خصوص محتوی کتاب فکر نماییم. برای تألیف کتاب فرصت های خاص بدهیم. ترجمه در زمینه های علوم تجربی را کمرنگ نکنیم. تولید کتاب به زبان انگلیسی را به خصوص در علوم انسانی و علومی که مزیت نسبی دارند را تشویق کنیم. سامانه اطلاع رسانی ترجمه و تألیف را تعریف کنیم. ویراستاری را به عنوان یک حرفه تقویت کنیم و کتاب را بدون ویراستاری منتشر نکنیم."
همایش مذکور با ایراد سخنرانی دکتر فرازمند، معاون محترم پژوهشی مرکز نشر دانشگاهی، درباره «ویراستاری در نشر» ادامه یافت. وی تصریح کرد: " دانشگاه ها و دانشکده ها برای گسترش نقش ویرایش در قلمرو نشر و آسیب شناسی در این زمینه باید متولی این امر باشند. "
سپس خانم عمادی به نمایندگی از دکتر طالب پور، رئیس مؤسسه اطلاع رسانی تبیان، درباره «کنسرسیوم محتوای ملی و ارتباط آن با حوزه نشر» صحبت کرد و افزود: " نشر با وجود IT تغییراتی کرده است که در نتیجه نشر الکترونیکی پدید آمده است و باعث متحول شدن نشر سنتی گشته و ما را با سازمان هایی مجازی روبه رو ساخته که از نمونه ملی این سازمان ها کنسرسیوم محتوای ملی است.
وی گفت: از فواید بستر IT برای نشر می توان به در دسترس بودن مطالب که بعد زمان و مکان را از بین برده اند، پیوند پذیری مطالب با یکدیگر از طریق فراداده ها و نمایه های هستی شناسی، چند رسانه ای بودن، امکان پرهیز از دوباره کاری، کمرنگ شدن انحصار، امکان بازخورد سریع از طرف مخاطب، هزینه تولید و انتشار پایین اشاره نمود."
وی در ادامه به مهم ترین فواید IT برای نشر این گونه اشاره کرد: "امکان تشکیل سازمان های مجازی مهمترین فایده است. که به دو نوع سازمان های بسته (مانند گوگل بوک، الزویر و کتابخانه دیجیتالی جهانی) و سازمان های باز (مانند OCLC وW3C) طبقه بندی می شود. سازمان های بسته ساده ترین شکل سازمان های مجازی هستند که عضویت یک عضو حول محور یک عضو اصلی است و عضویت در این سازمان ها بر اساس اهداف و شرایطی است که عضو اداره کننده دارد. اما سازمان های باز اشتراک چندین عضو که خدمات هم راستا یا مکمل را ارائه می دهند را می پذیرد و توسعه پایگاه بر اساس اهداف مشترک است. و عضویت در این مؤسسات برای همه کسانی که با اهداف مذکور هم راستا باشند امکان پذیر است."
وی افزود: "اعضای مؤسس کنسرسیوم محتوای ملی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، دایرة المعارف اسلامی، کتابخانه ملی، مرکز نشر دانشگاهی و چند سازمان دیگر هستند. جستجوی یکپارچه در همه مراکز با استفاده از استاندارد بین المللی در سازمان های عضو، سرورها در دست سازمان هاست و تنها عوامل فنی در اختیار تبیان است و کاربران با پرداخت هزینه اشتراک می توانند از آن استفاده نمایند و برنامه فعلی کنسرسیوم، رعایت حقوق مادی و فکری صاحب محتوا، میزان آشنایی کاربر به محیط وب جستجوی منابع، پوشش محتوای فارسی توسط موتورهای جستجو است."
در ادامه مراسم ، دبیر اولین همایش ملی نشر بیان کرد:" از 8 مقاله ارسالی به دبیرخانه همایش تنها سه مقاله توسط هیئت داوران تأیید شد که ارائه های از آن ها را در ادامه همایش خواهیم داشت."
مهران بهروز فغانی درباره «جانشین پروری ضرورت مدیریت نوین نشر: نقدی بر نظام سنتی روابط استاد- شاگردی» به عنوان یکی از مقاله های برگزیده سخنرانی کرد و گفت: " عدم ندانستن کارکنان، تحمل هزینه های گزاف، نبود برنامه و ساختار مناسب، نبودآموزش، دوباره کاری ها، ناتوانی در شناسایی استعدادها از آسیب های تداوم نظام سنتی روابط استاد- شاگردی است. و به دنبال آن آفت هایی نظیر جذب تصادفی سرمایه انسانی، انتشار کتاب های بی محتوا و زودمرگی نشر، عدم تشکیل بانک دانشی(مخزن دانش)، افزایش هزینه های جبران دوباره کاری ها، تأسیس انتشارات توسط نیروی ناکارامد، تربیت نشدن مدیران آینده رخ می دهند."
وی در ادامه افزود: "جانشین پروری باعث آموزش و کاهش هزینه، اثربخشی نیروها و تحقق اهداف، شناخت استعدادها و تعیین مدیران آینده، تداوم حیات نشر، جنگ استعدادها، رشد خلاقیت فردی، مستند نگاری، مشارکت درقابت جهانی و تدوین نظام پاداش می شود. از طرفی Mentoring (راهبر سازمان)، باعث ایجاد ارتباط انسانی، شناخت مخاطب، انتقال دانش تجربی، واگذاری مسئولیت و نظارت به جای کنترل می شود."
بهروز فغانی به رازهای موفقیت سازمان جانشین پرور این گونه اشاره کرد: "توسعه مدیریت و راهبری، تشکیل هیأت مدیران ارشد، تشکیل خزانه دانش، محرم دانستن کارکنان شایسته، همسویی با تغییرات فضای کسب وکار، ایجاد انگیزه و تلاش برای جذب و نگهداری نیروهای آموزش دیده و خلاق.و نتیجه اجرای برنامه جانشین پروری باعث کمک به کارکنان برای جا به جایی به موقع در سازمان، ارتقاء شغلی همراه با نوآوری، خود ارزیابی در قبال عملکرد و افزایش بهره وری، آمادگی برای مدیریت آینده و راهبردی می شود. "
اولین همایش ملی نشر با ایراد سخنرانی مریم آذرگون، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران درباره «نشر الکترونیکی: فرصت ها و تهدیدها» ادامه یافت.
وی گفت: " دسترسی به منابع الکترونیکی نتیجه نشر الکترونیکی است. اصطلاح کتاب الکترونیکی را «ون دام» مطرح نموده است. و «هاراند» نشر الکترونیکی را «اعلان الکترونیکی محققانه» می داند. پشتیبانی از اطلاعات چند رسانه ای، دسترسی همزمان، قابلیت راهبری توسط کاربر، امکان جستجوی اطلاعات، انعطاف پذیری بیشتر، انتشار ویرایش جدید، تبادل بینابین مطالب با یکدیگر، استفاده از ویژگی های فرامتن از ارزش های افزوده نشر الکترونیکی هستند."
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران در ادامه تصریح کرد: "هزینه- سودمندی در نشر الکترونیکی مزیت دیگری است که محاسبه هزینه هر بانک اطلاعاتی از طریق محاسبه میزان دانلود PDF و HTML، هزینه تمام شده به ازای تعداد دانلود مقاله از بانک اطلاعاتی، بررسی نسبت هزینه به دفعات استفاده ، انجام می شود که بدین طریق می توان بیشترین و کمترین هزینه را بدست آورد."
وی در ادامه اظهار داشت: "نشر الکترونیکی باعث ارتباط های علمی می شود که در نهایت توسعه علمی را در پی خواهد داشت. و از سویی دیگر نشر الکترونیکی باعث تقویت روابط عمومی می گردد. از چالش های آن می توان به مشکل دسترسی به اینترنت و کامپیوتر، تغییرات سریع فناوری، مشکلات استناد به کتاب های الکترونیکی، مشکلات مربوط به استانداردهای نشر الکترونیکی، مشکلات مربوط به آرشیو، مشکلات مربوط به خواندن کتاب های الکترونیکی و عدم وجود فهرست مشترک از کتاب های الکترونیکی اشاره نمود. بنابراین باید استانداردهایی مناسب را طراحی نمود تا از لحاظ ساختار در سطح ملی و بین المللی به کار رود و موجب یکدستی گردد و با صرف بودجه برای برگزاری کارگاه های آموزشی، کاربران با نحوه به کار گیری آن ها آشنا شوند."
در پایان دکتر ابراهیم افشار و محبوبه حق پرست مقاله ای را با عنوان «امکان سنجی کلان توزیع کتاب در سطح خرده فروشی تا استفاده از یک سیستم آنلاین فروش» ارائه دادند.
محبوبه حق پرست دانشجوی کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه اصفهان در بیاناتش اظهار کرد: « منظور از سیستم های آنلاین فروش کتاب، سیستم هایی هستند که بین خرده فروشان و مصرف کنندگان به صورت آنلاین ارتباط برقرار می کنند؛ مانند Abebooks، Alibris ، B & N، eCampus، Textbook که نمونه های موفقی در این زمینه هستند."
وی مشخصات پیشنهادی این سیستم های اطلاعاتی را برای خرده فروشان این طور بیان نمود: "ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی از موجودی اعضا، امکان تماس بین اعضا، محل جغرافیایی هر عضو تعریف شده است. پایگاه دارای یک سیستم Clearnace است که به واسطه آن حساب هاب اعضا تسویه می شود."
محبوبه حق پرست در ادامه تصریح کرد: "روش انجام این امکان سنجی از طریق مصاحبه با 22 کتابفروش در شیراز و اصفهان بوده که مشخصات مذکور از طریق پرسیدن سؤال های مطرح شده و جواب ها تحلیل شدند. و 21 کتابفروشی اعتقادداشتند که راه اندازی این سیستم به دلایلی همچون نبود روحیه همکاری، رقابت، ناامنی سیستم های اینترنتی، ضعف زیر ساخت، بی اعتمادی به سیستم های اینترنتی، هزینه بر بودن راه اندازی سیستم های آنلاین، مشکلات اقتصادی، نبود سرپرست برای نظارت و حمایت از کتابفروشان، ممکن نیست."
وی توقع 22 کتابفروشی را برای راه اندازی سیستم آنلاین فروش این گونه بیان کرد: "نوع سرپرست خصوصی باشد، نه دولتی، مشکلات سیستم پستی و حمل و نقل رفع گردد، وجود سرپرست الزامی است، به استخدام افرادی برای ورود اطلاعات لازم است، طراحی سیستم در سطح کشوری بهتر از سطح شهری است."
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم کتابداری دانشگاه اصفهان در ادامه گفت: "آموزش به کتابفروشان، جلب اعتماد آن ها نسبت به سیستم آنلاین، ایجاد روحیه همکاری و آموزش مهارت ها ی ارتباطی، تقویت زیرساخت های ارتباط اینترنتی از جمله پیشنهاد هایی است که برای بستر سازی این کار میتوان مطرح کرد.
اولین همایش ملی نشر در ساعت 17 به کار خود پایان داد.
خبرنگار: الهه حسینی
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.