ساخت نخستین نرم افزار نمایه سازی خودکارمقالات علمی فارسی به دست متخصصان ایرانی

دکتر جعفر مهراد، رئيس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، در گفتگو با پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی از ساخته شدن نرم افزار نمایه سازی خودکار عبارات مقالات علمی فارسی (فنکسر/FaNexer) خبر داد و افزود: نمایه سازی منابع علمی در هر زبانی از امور حساس، پیچیده، گران و زمان بر محسوب می شود که بخش زیادی از نیروهای انسانی را در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به خود مشغول می دارد.

وی درخصوص روند ساخت این نرم افزار بیان کرد: از این رو ساخت نرم افزار نمایه سازی خودکار عبارات مقالات علمی فارسی (مربوط به رشته های کشاورزی و علوم وابسته) در سال 1385 از سوی محمدرضا فلاحتی قدیمی فومنی، عضو هیأت علمی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری شیراز، به صورت طرح اولیه رساله دکتری زبانشناسی رایانه ای به دانشگاه میسور هندوستان ارائه گردید.

رئيس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری افزود: این طرح در اواخر سال 1388 به پایان رسید و پس از سپری نمودن موفقیت آمیز مراحل داوری در تابستان 1389 برای اخذ مدرک دکتری پذیرفته شد.

دکتر جعفر مهراد گفت: این طرح که در نوع خود نخستین نمونه برای زبان فارسی است از جهات مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت که نتایج این ارزیابی ها بر روی چکیده و متن کامل مقالات با موفقیت همراه بود بدین معنی که سیستم به طور متوسط از عملکردی در حد عملکرد نیروهای متخصص نمایه ساز برخوردار بود.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام درباره ویژگی های بارز این نرم افزار تصریح کرد: از جمله ویژگی های برجسته این طرح ایجاد سرعت، دقت و همچنین صرفه جویی اقتصادی و پرسنلی قابل ملاحظه است. به عنوان مثال، نصب این نرم افزار بر روی یک دستگاه رایانه و مقایسه میزان برونداد آن با برونداد یک نیروی نمایه ساز در یک روز کاری 8 ساعته حاکی از سرعت 32 برابری نرم افزار در مقایسه با انسان است. ضمن آنکه با توجه به تفاوتهای فردی موجود بین افراد مختلف، نرم افزار دارای یکدستی بیشتری نیز هست. از ویژگی های دیگر ممتاز این طرح پرداختن به مسائل و مشکلات بنیادین در پردازش زبان فارسی است.

دکتر جعفر مهراد در پایان گفت: این نرم افزار از قابلیت تعمیم به حیطه های دیگر نیز برخوردار است و با فراهم آمدن پیش نیازهای کار و در مراحل بعدی می توان نرم افزار را برای مقالات حیطه های موضوعی دیگر و با انواع دیگر متون (مانند کتاب، پایان نامه، گزارش و...) تهیه و ارائه نمود. این نرم افزار می تواند به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، محققان، دانشجویان و اساتید، نویسندگان مقالات و ناشران مجلات علمی مرتبط با موضوع تحقیق در تحلیل متنی و شناخت محتوای موضوعی متون و نیز ارائه کلید واژه موضوعی کمک شایانی ارائه نماید.