برای نخستین بار اصطلاحنامه های چندزبانه در حوزه علوم اسلامی تدوین می شود

پیرو درج مصاحبه با حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد هادی یعقوب نژاد، رئیس مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی در لیزنا و معرفی کلی فعالیتهای مختلف مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، یکی از  فعالیتهای این مرکز، «اصطلاحنامه ها» عنوان شده بود. اکنون به منظور کسب اطلاعات بیشتر درخصوص فعالیت اصطلاحنامه نگاری، خبرنگار پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)، گفتگویی با حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین حسن زاده، مدیر محترم گروه اصطلاحنامه ها، انجام داده است که اطلاعات کامل را در مورد نحوه کار این بخش و فعالیت هایی که در دستور کار این گروه است از زبان خود ایشان جویا شویم. 

حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین حسن زاده، درباره دیدگاه های فلسفی اصطلاحنامه ها، بیان کرد: با توجه به اینکه اصطلاحنامه ساختار علم موجود را به نمایش در می آورد در حقیقت، واقعیت و هستی آن علم را همان گونه که وجود دارد به توصیف در می آورد زیرا هر علمی در مقام واقع یک شاکله مشخصی دارد که کشف این شاکله، کشف و شناخت هستی آن علم است؛ و این خاصیت فلسفه اصیل و ناب است که موجب می شود تا انسان عالم ذهنی و فکر خود را منطبق و شبیه عالم عینی و خارجی قرار دهد. اندیشه و تفکرات یک فیلسوف الهی، اندیشه ایده آلیستی نیست بلکه نگاه، حرف و اندیشه اش منطبق با واقعیت است و لذا انبیا  الهی بزرگترین فیلسوفان در تاریخ بشر بودند چون تفکراتشان مطابق با واقعیات بوده است.

وی افزود: اصطلاحنامه ها هم در صدد نشان دادن ساختار عینی علم هستند برای همین تلاش می شود هر آنچه که هست را به نمایش بگذارد؛ به تعبیر دیگر نگاه اصطلاحنامه نگاه هستی شناسانه به علم است و لذا اگر اصطلاحنامه ی یک علم درست و صحیح تعبیه شود یعنی حقیقت یک علم را همان گونه که وجود دارد نشان بدهد خود می تواند به مثابه یک داور عادل و کاملا بی طرف درباره یک علم باشد؛ یعنی به خوبی می تواند  نشان بدهد که یک آیا اندام های یک علم متوازنند یا نه؟ و همچنین می تواند مقدار احتیاج و وابستگی یک علم را به علوم دیگر به درستی ترسیم نماید. و این خاصیت اصطلاحنامه ها است چون منطبق بر واقعیات است، هر چند ممکن است این مطلب مورد توجه ابداع کنندگان اصطلاحنامه نبوده باشد. ولی این به معنای تحمیل مطالب پیش گفته بر اصطلاحنامه نیست بلکه کشف واقعیت های نهفته از دل اصطلاحنامه است. به عنوان مثال، هنگامی که اتم توسط دانشمندان کشف و شکافته شد هیچ کس فکر نمی کرد این همه آثار بر آن مترتب باشد و  آثاری که امروزه بر اتم مترتب است هرگز به معنای تحمیل بر اتم نیست بلکه کشف قابلیت های نهفته در درون اتم است.  

مدیر گروه اصطلاحنامه های مرکز اظلاعات و مدارک اسلامی در خصوص پیشینه و فعالیت های گروه اصطلاحنامه گفت: این مجموعه تحت عنوان «ساماندهی اطلاعات علوم اسلامی و حوزه های وابسته به علوم اسلامی» است. با توجه به اینکه اطلاعات مربوط علوم پایه توسط پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، مدیریت و ساماندهی می شود، بخشی برای ارائه اطلاعات اسلامی به صورت مستقل وجود نداشت که با کمک های معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی این کار صورت گرفت. ماموریت این مرکز این است که اطلاعات اسلامی را با استانداردهای روز، مدیریت و ساماندهی کند. پیش نیاز ساماندهی اطلاعات منوط به تدوین اصطلاحنامه ها است که در بسیاری از مجامع علمی این کار یعنی « اصطلاحنامه ها» پذیرفته شده است. 

وی تأکید کرد: کار اولیه مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی در جهت تدوین اصطلاحنامه ها در تمام حوزه های علوم اسلامی است چون مجموعه ای نیست که تا کنون اقدام به تدوین چنین اصطلاحنامه هایی کرده باشد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین حسن زاده در ادامه افزود: بعد از تدوین اصطلاحنامه ها که لازمه مدیریت اطلاعات است، این مدارک و اطلاعات تحت پایگاه های تخصصی حوزه های علوم اسلامی و بر پایه ی این ابزارها عرضه می شود. به طور کلی می توان گفت، مدخل ورود به این اطلاعات اصطلاحنامه ها هستند و مطابق با این واژه ها فرهنگ مناسب با این واژه ها نوشته می شود، در واقع ارزش افزوده این کار به صورت فرهنگنامه ها در اختیار مخاطبان قرار می گیرد. 

وی در ادامه اظهار داشت: با توجه به اینکه مخاطبان این اطلاعات تنها فارسی زبان ها نیستند بنابراین مرکز طرحی را در دستور کار قرار داده تا بر اساس آن، ابتدا اصطلاحنامه ها به دو زبان زنده دنیا یعنی عربی و انگلیسی ترجمه شوند. تاکنون اصطلاحنامه های موجود در مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی به زبان عربی ترجمه شده است و کار ترجمه به زبان انگلیسی نیز در حال انجام است. 

حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین حسن زاده به اصطلاحنامه های تدوین شده در این مرکز اشاره کرد و گفت: کارهایی هم که هم اکنون در زمینه اصطلاحنامه ها انجام می شود «اصطلاحنامه کلام جدید» و «اصطلاحنامه حقوق» است که تا 2 سال دیگر تدوین آنها به اتمام می رسد.

در باب اصطلاحنامه ها همیشه زمینه برای گسترش وجود دارد و کار اصطلاحنامه ها یک کار مستمری وی در پایان افزود: است که محققان مرکز در حال انجام این کار هستند و در هر حوزه که اصطلاح جدیدی وارد می شود بررسی می کنند و در ویرایش جدید اصطلاحنامه وارد می کنند. نکته مهم در مورد این مرکز این است که تمام کارها به صورت ماشینی و مبتنی بر نرم افزارها صورت می گیرد.  

خبرنگار: سمیه مردمی