تجربه‌های تدریس درس «مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان» در پنل کتابخانه‌های کودک

 پریسا پاسیار، کارشناس اداره کل پژوهش و آموزش سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و دبیر پنل کتابخانه‌های کودک در گفتگو با خبرنگار لیزنا از تجربیات، فعالیت‌ها و برنامه‌های خود از کنگره سوم تا کنگره چهارم سخن گفت.

پاسیار گفت: نشست سال گذشته "کتابخانه‌های کودک" به بحث "کودک کتابخوان؛ جامعه توسعه یافته" پرداخت. در این نشست ما با چند وجه سر و کار داشتیم و قرار بود چند متغیر را در کنار یکدیگر بررسی کنیم. در یک طرف شاخص‌های توسعه قرار داشت که رفاه اجتماعی، معنوی و اخلاقی و بهداشت جسمی و روانی انسان‌ها را هدف خود قرار داده است و از سوی دیگر به نقش کتابخوانی در بالندگی و شکوفایی کودکان برای ساختن و زندگی کردن در جامعه‌ای توسعه یافته می‌پرداخت.

او ادامه داد: ما در این نشست سعی کردیم خواندن را در قالب حقوق کودک و نوجوان مورد بحث قرار دهیم. در این زمینه خانم دکتر الهه خوشنویس از انجمن حمایت از حقوق کودکان مهمان نشست بود و به نکات مهمی درباره مراحل رشد و شناخت کودک اشاره کرد و تاکید کرد که وقتی درباره کتاب‌های کودکان و نوجوانان صحبت می‌کنیم لازم است بدانیم که کودکان حق دارند که دقیقا به همان کتاب‌هایی دسترسی داشته باشند که متناسب با مراحل رشد آنها تهیه شده است و مفاهیمی را به کودک منتقل کنیم که با طرح واره‌های ذهن او هماهنگ باشد. خانم دکتر پریرخ در این نشست درباره کتاب درمانی و تفکر انتقادی صحبت کردند و با بیان مثال‌ها و مصداق‌های مختلف بر این نکته تاکید کردند که کودکان از طریق خواندن کتاب به درک بهتری از مفاهیم دست می‌یابند و مهارت‌هایی کسب می‌کنند که باعث می‌شود بتوانند درباره مسائل پیرامونشان بهتر فکر کنند و تصمیم بگیرند.

پاسیار گفت: آقای علی اصغر سیدآبادی که قرار بود درباره سیاست‌های ملی خواندن گفتگو کنند، ابتدا درباره مفاهیم متناسب با کودکان بحث را آغاز کرد و تاکید کرد که ما نمی‌توانیم بخواهیم که نویسندگان کودک و نوجوان فقط درباره یک سری مفاهیم خاص کتاب بنویسند. کودکان و نوجوانان ما در دنیای پیرامونشان با سوال‌هایی روبرو می‌شوند که باید به آن‌ها پاسخ داد. برخی مفاهیم به دنیای کودکی تعلق ندارند اما کودکان در مدرسه، اجتماع، رسانه‌های دیگر مثل تلویزیون و جمع دوستان خود با آنها مواجه می‌شوند و باید به سوال‌های آنها پاسخ داده شود و نمی‌توان نویسنده را محدود کرد که تنها درباره یک سری موضوع‌های خاص برای کودک و نوجوان بنویسد. در ادامه همین بحث خانم زهره قائینی هم با اشاره به طرح "با من بخوان" و شعار آن، همه کودکان حق دارند کتاب‌های با کیفیت بخوانند، توضیح داد که مسئله اصلی درباره کتاب‌های کودک کیفیت آن است. درباره هر مفهومی می‌توان با کودکان صحبت کرد اما باید این کار هنرمندانه صورت بگیرد. ایشان از تصویرگری اینوچنتی درباره بازداشتگاه‌های داخائو یاد کرد و به کتاب "فراتر از رویا" اثر ماریت تورنکویست اشاره کرد که درباره مرگ است و گفت در این کتاب با مسئله دشواری مثل مرگ چنان با کلام ادبی و تصاویر زیبا تصور یک پسرکوچک را مطرح کرده است که باعث می شود کودک با موضوع مرگ راحت تر کنار بیاید. خانم قائینی درباره رابطه کتابخوانی کودکان با جامعه توسعه یافته نیز به تجربه دیگری از طرح "با من بخوان" با خواندن کتاب "چگونه می‌شود بال پرنده‌ای را درمان کرد" اشاره کرد که پس از بلندخوانی این کتاب، بی هیچ نصیحتی، بچه‌ها تیرکمان‌هایشان را کنار گذاشتند.

پریسا پاسیار درباره کنگره چهارم بیان کرد: موضوع نشست امسال کتابخانه‌های کودک نیز منتج از همان گفتگوهای کنگره سوم است. سال گذشته خانم دکتر خوشنویس در بخشی از صحبت‌ها اشاره کرد که گاهی در کتابخانه‌ها با کودکان برخوردهای نادرستی می‌شود و از کودک چنان استقبال بدی صورت می‌گیرد که کودک ترجیح می‌دهد از حق خودش برای خواندن برای همیشه صرف نظر کند. در پاسخ به این صحبت آقای دکتر محمدی اشاره کرد که وقتی در تمام دوران تحصیل رشته کتابداری فقط دو واحد درس ادبیات کودکان برای دانشجویان در نظر گرفته شده است و برای همان دو واحد هم اغلب استادهای کارآزموده ای به کار گرفته نمی‌شود، نمی‌توان انتظار داشت که فارغ‌التحصیلان رشته کتابداری بدانند در مواجهه با کودکان در کتابخانه مهارت‌های لازم را داشته باشند. بر همین اساس تصمیم گرفته شد که در نشست امسال به "تجربه‌های تدریس درس مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان" بپردازیم و پای صحبت استادهایی بنشینیم که در ارائه این درس مجرب، متعهد و متخصص بوده‌اند.

وی افزود: خوشبختانه در گروه تلگرامی این گروه که از روز جهانی کودک در شانزدهم مهرماه امسال تشکیل شده است، گفتگوهای خوبی شکل گرفته است. خانم دکتر مکتبی فرد، خانم فرزانه طاهری، خانم دکتر نوذری، خانم مهرناز خراسانچی و خانم دکتر میترا صمیعی از اولین کسانی بودند که درباره موضوع گروه تجربه‌ها و دغدغه‌های تدریس و کتابخانه‌هایشان را مطرح کردند. خانم نوش آفرین انصاری نیز در برخی گفتگوها راهنمایی‌های کوتاه اما موثری داشتند. پس از آن دوستان دیگر تجربه کلاس‌های خوبی که در دوران تحصیل با استادهایشان گذرانده بودند را در گروه به اشتراک گذاشتند. در این میان نام و خاطره کلاس‌های زنده یاد دکتر آزاد، زنده یاد خانم لیلی آهی (ایمن)، خانم ثریا قزل‌ایاغ و خانم سوری مرتضایی‌فرد مطرح شد.

پاسیار ادامه داد: در همین زمان توانستیم استاد قزل ایاغ را به گروه دعوت کنیم و با پذیرفتن ایشان گروه وارد گفتگوهای جدی‌تری شد و خانم دکتر پریرخ از برنامه درسی پیشنهادی دوره کارشناسی ارشد در دو گرایش کتابداری کودک و مدیریت کتابخانه‌های دانشگاهی در کمیته برنامه‌ریزی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دفتر گسترش وزارت علوم خبر دادند. همچنین یک جلسه پیش نشست در روز 29 مهرماه در کتابخانه ملی برگزار شد و محورهای اصلی بحث دسته‌بندی و برنامه ریزی‌های اولیه برای روز نشست کنگره انجام شد و یک جلسه دیگر هم برای هماهنگی‌های نهایی برگزار خواهد شد. بحث و گفتگو در گروه نشست تا روزهای کنگره ادامه خواهد یافت و فکر می‌کنم این حضور مجازی ذهن‌های ما را  به یکدیگر نزدیک کرده باشد.

دبیر پنل کتابخانه‌های کودک در پایان گفت: امیدوارم دوستانی که به کنگره می‌آیند به ویژه کتابدارانی که با کودکان سر و کار دارند به موضوع این نشست، یعنی تجربه‌های تدریس، فکر کنند و مسائل و چالش‌هایشان را در این زمینه در نشست مطرح کنند. زیرا آن‌ها هستند که در میدان تجربه نتایج این درس را آزموده‌اند و بهتر از هر کسی می‌توانند با بیان دیدگاه‌هایشان کمک کنند که آموزش این درس بهبود یابد.

 

کنگره متخصصان علوم اطلاعات روزهای شنبه و یکشنبه ۲۶ و ۲۷ آبان ماه برگزار می شود.

برای ثبت نام آنلاین در کنگره اینجا  و برای ثبت نام حضوری اینجا کلیک کنید.