آقای رولد دال متشکریم

 (لیزنا، گاهی دور/ گاهی نزدیک ۱۵۷): نرگس خالقی، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات دانشگاه قم:

 

۷ فروردین ۹۵

به شازده قول داده ­ام در سفر دو روزه به تهران حتما سری به شهر کتاب بزنیم. به محض ورود به تهران به شهر کتاب مرکزی می­رویم و شازده کتاب­های مورد علاقه­اش از جمله دو کتاب تازه از مجموعه فلیکس­ها و چند شماره  جدید از خانواده خرس­ها را در سبد خریدش می­گذارد. به نظرم می­رسد وقت آن است تا رمان کودک هم بخواند. به همین خاطر چند کتاب از رولد دال را برایش انتخاب می­کنم: داروی شگفت انگیز جورج، تشپ کال، روباه شگفت انگیز، من و زرافه و پلی و ... . 

۹ فروردین ۹۵

شازده دیروز را با کتاب­های انتخابی خودش سرگرم بود. امروز به سراغ داروی شگفت انگیز جورج رفت. کتاب را برایش خواندم. سراپا گوش بود و حسابی هیجان زده شده بود. شب متوجه شدم خودش مجددا همان کتاب را برداشته و در حال خواندن است.

۱۰ فروردین ۹۵

دیر وقت است. خاموشی زده ­ام و شازده را روانه خواب کرده­ ام. احساس می­کنم بیدار است. به سراغش می­روم. در تاریکی، زیر پتو مشغول خواندن تشپ کال است. می­گویم بقیه ­اش را فردا بخوان. می­گوید: "آخه خیلی جالبه. تا نخونم خوابم نمی­بره". چراغ را روشن می­کنم که تا هر وقت دلش می­خواهد بیدار بماند و کتابش را بخواند.

۱۱ فروردین ۹۵

شازده تمام کتاب­ها را خوانده و از من می­خواهد بقیه آثار رولد دال را برایش جستجو کنم. در حین جستجو وقتی چشمش به لیست کتاب­ها م ی­افتد می­گوید:"مامان کاش کتاب چارلی و کارخانه شکلات سازی رو الان داشتم". پس از چند دقیقه پدر شازده اعلام می کند که اگر چه کتابش را نداریم اما فیلمش هم اکنون دانلود شده و آماده دیدن است . شازده می­گوید:" شما هم بیایید ببینید. باید خیلی جالب باشه".

۴ اردیبهشت ۹۵

شازده برگه یادداشتی با فهرستی از مابقی آثار رولد دال به پدرش می­دهد تا در سفر به تهران برایش خریداری کند. پدر با دست پر بر می­گردد و اگر چه چند قلم یافت نشده اما ماتیلدا، جیمز و هلوی غول پیکر، بدجنس ها و ... را به همراه آورده است. شازده شبانه مشغول خواندن می­شود و صدای خنده ­اش که گاه به گاه از اتاقش به گوش می­رسد، ما را نیز به شوق می­ آورد. بعد هم با ذوق و شوق از ماتیلدا صحبت می­کند و اتفاقاتی که در حال وقوع است. نقاشی­های کتاب را که در عین سادگی بسیار جذاب هستند به من و پدرش نشان می­دهد و در حالی که چشمانش برق می­زند درباره آنها توضیح می­دهد. روی پشت جلد کتاب نوشته تصویرگر کتاب (کوئنتین بلیک)، برنده جایزه هانس کریستن آندرسون شده است.

۱۵ خرداد ۹۵

تقریبا بیشتر کتاب­های رولد دال از نوروز تا امروز بیش از دو بار توسط شازده خوانده شده و ما اکنون به دنبال فیلم­هایی هستیم که بر اساس این داستان­ها ساخته شده ­اند. در این جستجوها بود که متوجه شدیم کارگردان معروف- استیون اسپیلبرگ- در حال ساخت فیلمی بر اساس داستان غول بزرگ مهربان (BFG) اثر دال است [۱].  امروز، شازده جیمز و هلوی غول پیکر را تماشا کرد و گفت که کتابش جالب­تر بوده و صحنه­ هایی در کتاب هست که در فیلم نبوده است.

۱۷ خرداد ۹۵

امروز متوجه شدم که شازده دارد با تقلید از شعرهایی که در کتاب­های دال خوانده با واژه­ ها بازی می­کند و سعی می­کند شعر بسراید. هنگام رفتن به منزل دایی و بازی با پسر دایی­ اش هم کتاب بدجنس­ها را برد تا برای آنها هم بخواند.

شب از نیمه گذشته است. مشغول جمع و جور کردن خانه هستم. با دیدن رمان­های دال که روی میز و این طرف و آن طرف رها شده به فکر فرو می روم و با خودم می­گویم آقای دال دست مریزاد. کجایی تا ببینی بعد از گذشت این همه سال هنوز  چقدر داستان­هایت برای بچه­ ها جذابیت دارد. کنجکاو می­شوم. به سراغ اینترنت می­روم و با یک جستجوی ساده رولد دال را گوگل می­کنم:

رولد دال (Roald Dahl) داستان نویس و فیلمنامه ­نویس اهل ویلز بریتانیا در ۱۳ سپتامبر ۱۹۱۶ از پدر و مادری نروژی الاصل به دنیا آمد. وی از مشهورترین نویسندگان انگلیسی است که اوج شکوفایی­اش به عنوان نویسنده برای کودکان و بزرگسالان در دهه ۱۹۴۰ بوده است [۲] .

"دال عاشق داستان و کتاب بود. ترول‌ها و دیگر موجودات اسطوره‌ای نروژی در قصه‌هایی که مادرش برای او و خواهرانش می‌گفت، تجربیات ناخوشایند دوران تحصیل، زندگی در آفریقا برای کار در شرکت نفتی شل و پیوستن به نیروی هوایی سلطنتی در جنگ جهانی دوم همگی مواد خام داستان‌هایش بودند. رولد دال در جنگ جهانی دوم به نیروی هوایی انگلستان در نایروبی پیوست و مدتی در یونان و سوریه خلبان جنگی بود. در سال ۱۹۴۲ به واشینگتن رفت و نویسندگی را شروع کرد. اولین داستان‌هایش را بر اساس تجربه‌هایش در جنگ در نشریات آمریکایی به چاپ رساند. اما خیلی زود به نوشتن برای کودکان گرایش یافت. آثار او اثر زیادی بر نویسندگان انگلیسی‌زبان پس از خود گذاشت" [۳].  مجله تایم چندی پیش به او لقب محبوب­ترین نویسنده کودکان در همه اعصار را بخشید و او را به عنوان یکی از صد شخصیت برتر جهان که دنیای کودکان را دگرگون می­کنند، انتخاب کرد[۴] .

"نوشته های او برای کودکان بیشتر از زاویه دید کودک هستند. رولد دال خود در این­باره می­گوید: اگر می­خواهید زندگی را از منظر چشم یك كودك ببینید، چهاردست و پا روی زمین زانو بزنید و به بزرگسالانی كه بالای سرتان خیمه زده و به شما امر و نهی می­كنند، نگاه كنید. شخصیت­های کودک داستان­های رولد دال با شرارت­های آدم بزرگ­هایی که از کودکان نفرت دارند و با آنها بدرفتاری می­کنند، در کشمکش ­اند و دست کم یک آدم بزرگ خوب با آدم بد داستان مبارزه  می­کند" [۲].

چند سالی است در بریتانیا، سیزدهم سپتامبر یعنی روز تولد دال به عنوان "روز رولد دال" نام‌گذاری شده است. در این روز کودکان انگلیسی تولد دال را به پاس خدماتش جشن می‌گیرند [۵]. طنز همراه با تخیل به کار رفته در رمان­های دال، مخاطبان زیادی را جذب آثارش کرده است. از سال ۲۰۰۸، جایزه‌ سالیانه ­ای به نام "جایزه‌ کتاب‌های بامزه‌ رولد دال" از سوی بنیاد بوک تراست به داستان­های خنده دار کودکان در دو مقطع سنی زیر ۶ سال و ۷ تا ۱۴ سال بریتانیا اهدا می‌شود. "هدف از اهدای جایزه کتاب های بامزه، تشویق خانواده­ ها به خواندن دسته جمعی و کشف لذت از طریق خواندن کتاب های خنده دار، برجسته کردن کتاب­های طنز به عنوان کتاب های خواندنی و شادی بخش، معرفی نمونه ­های خوب آثار طنز به کودکان و نوجوانان و تشویق نویسندگان و تصویرگران این گونه آثار است" [۶] . سرانجام، رولد دال در سال ۱۹۹۰ در سن ۷۴ سالگی درگذشت.

جذاب ترین آثار دال که به فارسی نیز ترجمه شده ­اند عبارتند از: جیمز و هلوی غول پیکر، ماتیلدا، چارلی و کارخانه شکلات­سازی، غول بزرگ مهربان، چارلی و آسانسور شیشه­ ای بزرگ، آقای روباه شگفت انگیز، داروی شگفت انگیز جورج، تمساح غول پیکر، آدم کوچولوها، بدجنس­ها، تشپ کال، راز موتورسیکلت من، انگشت جادویی، جادوگرها، من و زرافه و پلی. ما در بین ترجمه ­ها، ترجمه محبوبه نجف خانی از نشر افق را برای شازده انتخاب کردیم.

پیشنهاد می­کنم با شروع فصل تابستان، شما هم لذت خواندن آثار این نویسنده محبوب را به کودکانتان هدیه دهید.

 

منابع:

[۱]   غول بزرگ مهربان. در ویکی پدیا. بازیابی ۱۸ خرداد، ۱۳۹۵، از: غول_بزرگ_مهربان_(فیلم_۲۰۱۶)https://fa.wikipedia.org/wiki/

[۲]   رولد دال. بازیابی بازیابی ۱۸ خرداد، ۱۳۹۵، از:     http://ketabak.org/node/۶۳۵

[۳] زندگینامه: رولد دال (۱۳۹۱). بازیابی بازیابی ۱۸ خرداد، ۱۳۹۵، از: http://hamshahrionline.ir/details/۱۸۴۷۱۴

 [۴] معجزه ای به نام رولد دال (۱۳۹۰). بازیابی ۱۸ خرداد، ۱۳۹۵، از:  http://www.tebyan-zn.ir

] Roald Dahl Day. Retrieved June۷, ۲۰۱۶, from:  http://www.roalddahl.com/create-and-learn/join-in/roald-dahl-day۵]

    [۶]  جایزه کتاب­های خنده دار رولد دال. بازیابی ۱۸ خرداد، ۱۳۹۵، از:   http://ketabak.org/node/۹۰۱