کد خبر: 39914
تاریخ انتشار: دوشنبه, 10 تیر 1398 - 13:09

داخلی

»

مطالب کتابداری

»

کتابخانه های عمومی

ضرورت تدوین سند راهبردی خدمات کتابخانه ای برای سالمندان

منبع : روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی سیستان و بلوچستان
مراسم افتتاح طرح پژوهشی «شناخت نیازهای سالمندان به منظور طراحی خدمات و برنامه ریزی های متناسب برای کتابخانه های عمومی» با حضور مدیرکل کتابخانه های عمومی استان سیستان و بلوچستان برگزار شد.
ضرورت تدوین سند راهبردی خدمات کتابخانه ای برای سالمندان

 به گزارش لیزنا، مراسم افتتاح طرح پژوهشی «شناخت نیازهای سالمندان به منظور طراحی خدمات و برنامه ریزی های متناسب برای کتابخانه های عمومی»، با حضور حامد زارعی، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان سیستان و بلوچستان، رئیس دفتر نهاد رهبری در دانشگاه زابل، شهردار زابل و جمعی از استادان دانشگاه و مسئولان شهرستان در دانشگاه زابل برگزار شد.

حامد زارعی، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان، در این جلسه با اشاره به اهداف نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: برنامه ریزی برای ارتقای فرهنگ مطالعه، رسالت مهم نهاد کتابخانه های عمومی است که در ذیل آن به بحث آموزش نیز می پردازد. خوشبختانه در دوره جدید افق های جدیدی به روی نهاد گشوده شده است که یکی از مهم ترین آن ها حمایت از طرح های پژوهشی مرتبط با کتابخانه های عمومی است.

وی افزود: سیستان و بلوچستان امسال میزبان سه طرح پژوهشی «نیازهای مطالعاتی قوم بلوچ»، «نیازهای مطالعاتی قوم سیستانی» و «شناخت نیازهای سالمندان به منظور طراحی خدمات و برنامه ریزی های متناسب برای کتابخانه های عمومی» است.

زارعی با اشاره به به طرح پژوهشی اخیر، درباره جایگاه سالمندان در جامعه امروز گفت: سالمندان کسانی هستند که آگاهی آن ها بر اساس تجربه است و در جامعه امروز نحوه برخورد دستگاه ها به ویژه کتابخانه ها با این قشر باید با شناخت اولویت ها و نیازهای آن ها همراه باشد.

 

روند رو به رشد جمعیت سالمندان در دنیا

در ادامه این مراسم اسماعیل وزیری، استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه زابل و مجری طرح پژوهشی «شناخت نیازهای سالمندان به منظور طراحی خدمات و برنامه ریزی های متناسب برای کتابخانه های عمومی» با اشاره به وضعیت سالمندی در ایران و جهان گفت: جمعیت دنیا در حال سالخورده شدن است و به سمت سالمندی پیش می رود. بر اساس گزارش ارائه شده توسط سازمان ملل متحد، سهم جمعیت سالمند جهان از ۰۸/۵ درصد در سال ۱۹۵۰ به ۲۸/۸ درصد در سال ۲۰۱۵ رسیده و پیش بینی می شود نسبت جمعیت سالمندان جهان از ۵/۱۰ درصد در سال ۲۰۰۷ به ۸/۲۱ درصد در سال ۲۰۵۰ برسد.

استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه زابل افزود: در ایران نیز بر اساس اعلام مرکز آمار در سرشماری سال ۱۳۸۵، ۲/۵ درصد و در سرشماری سال ۱۳۹۵، ۱/۶ درصد از کل جمعیت کشور را سالمندان تشکیل داده اند. و پیش بینی می شود که نسبت جمعیت سالمندان از ۷ درصد حال حاضر به ۵/۱۴ درصد در سال ۱۴۱۵ و ۲۲ درصد در سال ۱۴۲۵ برسد.

مشکل سالمندان و ضرورت توجه به نیازهای آنها

وی با اشاره رشد سریع جمعیت سالمندان و اثرات آن در جامعه، عنوان کرد: اکثر این سالخوردگان از نظر اقتصادی افرادی غیرسازنده و مصرف‌کننده هستند و از نظر اجتماعی، سلامت و بهداشت در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها، معلولیت‌ها و ناتوانی‌های ناشی از آن، ناراحتی‌ها، افسردگی، تنهایی و انزوا هستند. پژوهش‌ها نیز نشان می دهد که احساس تنهایی، انزوا و ناامیدی از مهم‌ترین و شایعترین شکایت سالمندان است.

وزیری درباره ضرورت شناسایی نیازهای سالمندان گفت: این مسائل منجر به افزایش وابستگی در سالمندان شده و زندگی آنها را تهدید می‌کند. از این رو، رفتارهای ارتقادهنده سلامت به منظور استقلال سالمندان و افزایش کیفیت زندگی آنها توسط متخصصان این حوزه پیشنهاد شده است و لازمه این رفتارها، شناخت نیازها و خواسته‌های سالمندان است.

استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه زابل یکی از مهمترین نیازهای سالمندان را نیاز به اطلاعات دانست و گفت: اگر سالمندان بخواهند زندگی فعال و موثری داشته باشند، نیازمند دسترسی به اطلاعات مناسب هستند و می‌توانند با مطالعه اطلاعات مورد نیاز خود، به عنوان ابزاری برای مواجهه با تنهایی، کسب آرامش و مقابله با استرس استفاده کنند. کتابخانه های عمومی یکی از مراکزی هستند که می توانند نقش موثری در ارائه خدمات اطلاعاتی به سالمندان داشته باشند.

نقش کتابخانه های عمومی در ارائه خدمات به سالمندان

وی با اشاره به ظرفیت کتابخانه‌های عمومی در این حوزه گفت: کتابخانه‌های عمومی با توجه به فلسفه وجودی خود می‌توانند با برنامه‌ریزی مناسب در جهت رفع نیازهای متنوع اطلاعاتی سالمندان به ارائه خدمات بپردازند و باعث ‌شوند تا سالمندان نقش فعال و مشارکت بیشتری در جامعه داشته باشند؛ آنها می‌توانند بستری را فراهم ‌کنند تا سالمندان با تعامل و هم‌فکری با یکدیگر بتوانند ارتباط بهتری برقرار کنند. این کار به سالمندان در مواجهه با مسائل احتمالی مانند تنهایی، افسرگی و انزوا کمک می‌کند و باعث کاهش انزوای فردی و اجتماعی آن‌ها ‌ می شود.

وزیری تأکید کرد: مراجعه سالمندان به کتابخانه ها و آگاهی و استفاده آنها از خدمات ارائه شده می‌تواند اوقات خوبی را برای آنها فراهم کند. این کتابخانه‌ها با فراهم‌آوری شرایط و امکانات مناسب می‌توانند به شناسایی و تامین نیازهای جسمی، روانی و اجتماعی سالمندان پرداخته، منابع و خدمات مورد نیاز آنها را تامین نمایند و گام مفید و موثری در بهبود کیفیت زندگی آنها ایفا نمایند. از همین رو، رهنمودها و دستورالعمل های مختلفی با توجه به نیازها و شرایط هر کشور در راستای ارائه خدمات بهتر به سالمندان توسط کتابخانه های عمومی آنها ارائه شده است.

 

اسناد بالادستی  ارائه خدمات به سالمندان در نهاد

این پژوهشگر با اشاره به چشم انداز فعالیت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: تشخیص نیازها و ارائه خدمات اطلاعاتی به سالمندان، بر اساس اسناد بالادستی، همواره یکی از دغدغه‌های فکری مسئولان بوده است، به طوری که در سند جامع سالمندی، سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه جمعیت و تنظیم خانواده به مسئله نیازهای سالمندی به شکل مشخصی اشاره شده است و این مسئله در چشم انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وی ادامه داد: در چشم انداز ایران ۱۴۰۴ این گونه آمده که «نهاد کتابخانه های عمومی، نهادی فرهنگی با هویت اسلامی _ ایرانی، نافذ و اثرگذار بر جامعه دارای کارکردهای آگاهی‌بخشی، اطلاع رسانی آموزشی و ارشادی، دارای نیروی انسانی متعهد، متخصص و آموزش دیده با حفظ جایگاه اول کشور در منطقه و موفق در رساندن کشور در زمره پانزده کشور برتر جهان از جهت سرانه فضا، عضو، منابع و امانت کتابخانه ای است. این نهاد، متولی ساخت، تجهیز، بازسازی، توسعۀ کتابخانه‌های عمومی و مدیریت و نظارت بر ادارۀ آنهاست که به عنوان نهادی فرهنگی، هدف آن برآوردن نیازهای اطلاعاتی، علمی، آموزشی، فراغت و تفریح فرهنگی عموم جامعۀ ساکن در ایران (فارغ از ملیت و قومیت، نژاد، مذهب، جنسیت، زبان، سن یا طبقۀ اجتماعی)" است.

 

ضرورت رفع موانع ارتباط سالمندان و کتابخانه‌ها

وزیری در ادامه با اشاره به افزایش رو به رشد جامعه سالمندی در کشور، تأکید کرد: عدم شناخت کامل از نیازهای سالمندان توسط کتابخانه‌های عمومی از یک طرف و از طرف دیگر، عدم آگاهی کافی سالمندان از خدمات ارائه شده توسط کتابخانه‌های عمومی، تعداد اندک سالمندان عضو نهاد کتابخانه‌ها، و از طرف دیگر تغییرات جمعیتی در سال های آینده،  ایجاب می‌کند که کتابخانه‌های عمومی کشور خود را برای ارائه خدمات مناسب به سالمندان طی سال‌های پیش رو آماده کنند. بنابراین، شناسایی نیازهای سالمندان و موانع و محدودیت های آنها در استفاده از منابع به منظور ارائه خدمات بهتر به سالمندان ضروری است.

استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه زابل ادامه داد: از همین رو، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، پیشنهاده پژوهشی مرتبط با سالمندان را در اولویت های خود قرار داد و با دعوت از پژوهشگران سعی دارد در شناسایی دقیق‌تر نیازهای سالمندان در وهله اول و سپس ارائه خدماتی متناسب در راستای برطرف کردن آن نیازها از طریق کتابخانه‌های عمومی اقدام کند.

اسماعیل وزیری با تقدیر از رویکرد نهاد کتابخانه‌های عمومی برای مشارکت پژوهشگران سراسر کشور در پیشنهاده‌های اولویت‌دار نهاد، گفت: امیدوارم با طی این فرایند، نهاد کتابخانه های عمومی گام موثری در ارائه خدمات به اقشار مختلف جامعه از جمله سالمندان بردارد.

خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: