نشست تخصصی کتاب‌خوان با موضوع پیامبر رحمت(ص) برگزار شد

«آنک آن یتیم نظر کرده» رمانی از زندگی پیامبر اسلام

در ابتدای این نشست محمدرضا سرشار به معرفی کتابی از خود با موضوع سیره پیامبر اسلام(ص) با عنوان «آنک آن یتیم نظر کرده» پرداخت و گفت: در سال‌های پیش از انقلاب رمانی درباره زندگی حضرت محمد(ص) خواندم که نویسنده آن با وجود تسلط به زبان عربی و ساختار و فنون داستان نویسی، در اعمال فردی متشرع نبود و به رژیم آن دوران وابسته بود. حتی این رمان و منابع آن  در زمان خود، مورد تأیید عالمان نبود؛ اما من با خواندن آن رمان عاشق پیامبر شدن و آن عشق هرگز از دلم بیرون نرفت.

وی با اشاره به کارکرد و تأثیر شگرف داستان بر انسان گفت: تصمیم گرفتم بعد از ده‌ها سال این داستان زندگی را با منابع معتبرتر و مورد قبول‌تر و با علم روز داستان نویسی به رشته تحریر دربیاورد؛ چرا که این کتاب در سال ۱۳۱۶ نوشته و منتشر شده بود و نوشتن این کتاب در سال ۱۳۷۶ می‌توانست اثرگذاری به مراتب بیشتری بر مخاطب آن روز داشته باشد.

سرشار درباره روند نگارش این کتاب توضیح داد: از سال ۱۳۵۹ آرزوی من بود که این کار را انجام دهم. اما حقیقت این بود که این عرصه، عرصه کارآموزی و سیاه مشق نیست و نویسنده حق ندارد پیش از اینکه به اوج قله توانایی نوشتن برسد، وارد این عرصه شود. دو قسمت از این زندگینامه را برای نوجوانان نوشتم و در سال ۱۳۶۰ در انتشارات کانون پرورش قمری کودک و نوجوان تصویب شد، اما  از آنجا که هنوز در آن ایام گره‌های ذهنی تاریخی درباره این کتاب داشتم، خواهش کردم که این کتاب چاپ نشود.

این نویسنده ادامه داد: پس از آن کارهای کوچک‌تر و متعددی در این زمینه نوشتم، اما نهایتا در سال ۱۳۷۳ به مدت ۳ سال تمام وقت خودم را به نوشتن این اثر پرداختم که حاصل آن همین کتاب «آنک آن یتیم نظر کرده» شد و از دل این کتاب یک مجموعه ۱۵ جلدی با زبان ساده‌تر برای نوجوانان تهیه و منتشر شد.

وی با اشاره به عنایت مقام معظم رهبری بر این مجموعه گفت: این کارها بر اساس توفیقات الهی صورت می‌گیرد؛ چرا که هرکسی این توفیق را پیدا نمی‌کند که وارد این عرصه شود و اگر وارد شد، معلوم نیست که موفق شود. در ادامه این مجموعه به زبان‌های دیگری چون ترکی و عربی و انگلیسی چاپ شد و استقبال خوبی روبه‌رو شد. اینکه بتوانیم از سرزمینی با انسان‌ها و فرهنگ متفاوت بنویسیم و در ادامه مورد استقبال خود اعراب نیز قرار بگیرد برای من بسیار ارزشمند بود.

وی در ادامه به خوانش بخش‌هایی از کتاب «آنک آن یتیم نظر کرده» پرداخت.

«قاف» بازخوانی زندگی آخرین پیامبر از سه متن کهن فارسی 

در ادامه این مراسم یاسین حجازی به معرفی کتاب قاف پرداخت و گفت: نخستین ریخته‌های قلم نثرنویسان فارسی در قفسه فاخر ادبیات کهن فارسی ۳ کتاب «تفسیر سورآبادی» متعلق به قرن پنجم هجری، «شرف‌النبی» متعلق به قرن ششم هجری و «سیرت رسول‌الله» متعلق به قرن هفتم هجری است. بر این اساس این آثار نخستین آثار در سرزمینی فتح شده توسط اعراب است که درباره پیامبر این کیش نو نگاشته شده است.

وی افزود: مصنفان این آثار همگی شافعی مذهب و کلدانی مذهب هستند. به هرحال این موضوع برای همه فرق اسلامی مطرح است که چگونه می‌توان تاریخ و گزارشی را بخوانم که فردی از فرقه دیگری آن را نوشته است. در این میان من معیاری به نام علامه جعفر مرتضی عاملی را کنار دستم گذاشتم؛ فردی که در ۳۵ جلد کتاب با عنوان «الصحیح من سیرة النبی الأعظم (صلی الله علیه وآله)» سیره پیامبر را منقح کرده  و در شب رحلت پیامبر از دنیا رفت.

حجازی با تأکید بر لزوم تفکر و تدبر در متون مربوط به تاریخ اسلام گفت: من از مجموع این ۳ کتاب کهن که همگی قرائت عام هستند، با درنظر گرفتن اثر بزرگ علامه جعفر مرتضی عاملی، آنهایی را که هم قرائت شیعیان بود نگه داشتم و الباقی را افکندم و حاصل آن شد کتاب «قاف». در حالی که هیچ ساده نویسی در این کتاب رخ نداده و شما عین متون هفت یا ده قرن پیش را می‌خوانید.

این نویسنده و پژوهشگر متون دینی ادامه داد: من دیالوگ‌ها و ایماژها را نیز از این متون کهن نگه داشتم و هر عنصر دراماتیک یا ایماژ را در هر صفحه کتاب قرار دادم که در گل‌میخی که در بالای هر صفحه پیش‌بینی شده، خواننده را به این عنصر دراماتیک در متن اصلی خود ارجاع می‌دهد.

وی در ادامه به خوانش بخش‌هایی از این کتاب پرداخت.

«حکایت‌نامه موضوعی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم»

ادامه این مراسم با سخنان غلامرضا حیدری ابهری در معرفی کتاب «حکایت‌نامه موضوعی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم»، همراه بود که وی طی سخنانی در این باره گفت: به نظر می‌رسد زیباترین داستان کتاب «داستان راستان» از استاد مطهری، همین مقدمه‌ای است که استاد شهید از انگیزه خود برای نوشتن این کتاب، بر آن نوشته است. شاید بسیاری از داستان‌هایی که در ایام نوجوانی خوانده‌ام فراموش کرده باشم، ولی این مقدمه از ذهن من بیرون نخواهد رفت.

وی درباره مقدمه این کتاب گفت: استاد مطهری عنوان کرده‌اند که زمانی که قصد انتشار کتاب «داستان راستان» را داشتند، عده‌ای از ایشان انتقاد می‌کردند که شما فیلسوف هستید و نوشتن داستان در شأن شما نیست، اما ایشان فرمودند  که من این کار را انجام می‌دهم چون جامعه امروز به آن نیاز دارد. من ۲۵ سال است که تحت تأثیر این مقدمه از استاد شهید هستم و در این مدت کاری‌هایی چون نوشتن کتاب «حکایت‌نامه موضوعی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم» و آثاری از این دست، به این دلیل بود که می‌دیدم حکایت‌ها چه تأثیر اعجاب آوری بر بچه‌ها می‌گذارد و تأثیرات تربیتی فوق العاده‌ای دارد.

حیدری ابهری با اشاره به انتشار آثار پراکنده از حکایت‌های موجود درباره پیامبر(ص) اسلام گفت: با این انگیزه تصمیم گرفتم حکایت‌های موجود را به صورت یکجا و کامل در کتابی ارائه کنم تا افراد بتوانند با مراجعه به یک منبع، نیاز مطالعاتی و تحقیقاتی خود را برآورده کنند. بر این اساس طرحی را در سال ۱۳۷۸ در مجموعه دارالحدیث آغاز کردیم که البته در آن زمان ناتمام ماند. اما در ادامه به لطف خدا توانستم این کار را به اتمام برسانم که حاصل آن همین کتاب «حکایت‌نامه موضوعی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم» شد.

این نویسنده و پژوهشگر درباره محتوای این کتاب گفت: ۴۰۰ حکایت از بحارالانوار با موضوع حضرت محمد(ص) و در ادامه ۴۵۰ حکایت نیز از سایر منابع تاریخی و منابع اهل سنت جمع‌آوری کردیم که مجموع آنها را در یک ترتیب موضوعی در این کتاب ارائه کردیم. ضمن اینکه دو سال پس از انتشار این کتاب، اثری با موضوع سبک زندگی اهل بیت که شامل ۲ هزار و ۴۰۰ حکایت درباره زندگی اهل بیت بود، تهیه و منتشر شد.

وی در ادامه به خوانش بخش‌هایی از این کتاب پرداخت.

«سیره نبوی» مجموعه هشت سخنرانی استاد مطهری

در ادامه علی مطهری نیز ضمن گرامیداشت ولادت پیامبر اسلام(ص) به معرفی آثار منتشر شده از استاد شهید مرتضی مطهری با موضوع سیره پیامبر اسلام و با محوریت کتاب «سیره نبوی» گفت: آثار متعددی از شهید مطهری در این موضوع منتشر شده که از آن جمله می‌توان به کتاب «ختم نبوت» که به فلسفه ختم نبوت اختصاص دارد اشاره کرد. کتاب «خاتمیت» نیز مجموعه ده سخنرانی ایشان در حسینیه ارشاد است که مباحث مفصلی درباره فلسفه خاتمیت ارائه کرده است.

وی افزود: کتاب «پیامبر اُمی» که پاسخ به یک شبه درباره اُمی بودن (درس ناخوانده بودن) پیامبر است که با وجود این موضوع امان نداشته که قرآن ساخته ایشان بوده باشد، بلکه معجزه ایشان است. همچنین در آثاری چون «داستان راستان»، «سیره نبوی»، «وحی و نبوت»، «نبوت»، مجموعه یادداشت‌های استاد مطهری که تا کنون ۱۶ جلد آن منتشر شده و همچنین مجموعه سخنرانی‌های ایشان، مطالب بسیاری درباره پیامبر وجود دارد.

علی مطهری در ادامه درباره کتاب «سیره نبوی» نیز گفت: از روش‌های استاد مطهری در نگارش کتاب این بود که در مورد موضوعی تحقیق و تدبر می‌کردند و پس از تهیه یادداشت‌هایی، آن را در یک سخنرانی ده جلسه‌ای به بحث می‌گذاشتند و پس از پخته شدن موضوع، آن را در قالب کتاب می‌نوشتند و منتشر می‌کردند. کتاب «سیره نبوی» نیز شامل مجموعه هشت سخنرانی استاد مطهری در ایام فاطمیه در مسجد جامع بازار تهران است که بر همین اساس در قالب این کتاب منتشر شده است.

وی با اشاره به بخش‌ها و مطالب مختلف ارائه شده در این کتاب گفت: این کتاب با یک مقدمه وارد بحث سیره پیامبر اسلام می‌شود  و در ادامه به بحث درباره معنی سیره و اصولی که ایشان رعایت می‌کردند و اصولی که به آن عمل نمی‌کردند می‌پردازد. به عنوان مثال اصل تجاوز از حد، انظلام در مقابل دشمن در سیره پیامبر جایی نداشته، اما اصل قدرت، سادگی در زندگی، دوری از ارعاب از اصول مهم در سیره پیامبر بوده است.

مطهری یادآور شد: همچنین در این کتاب مطالبی درباره کیفیت استخدام وسیله، روش تبلیغی پیامبر، نرمش در مسائل شخصی و جدیت در احکام اسلامی، اصل شورا و مشورت، مجموعه مسائلی است که استاد مطهری بر اساس نیاز جامعه آنها را مطرح و ارائه کرده‌اند و دقیقا به همین دلیل است که حتی امروز پس از ۴۰ سال همچنان آثاری زنده هستند.

«۳۶۵ روز با پیامبر(ص)» و ارائه الگویی مناسب برای کودکان

همچنین در این مراسم حسین فتاحی به معرفی کتاب کتاب «۳۶۵ روز با پیامبر(ص)» پرداخت و گفت: این کتاب در ابتدا به صورت ۱۲ کتاب ۳۰ روز با پیامبر(ص) منتشر شد که در ادامه با تصمیم ناشر مجموع این کتاب‌ها در قالب یک کتاب کامل در حدود ۷۰۰ صفحه برای بچه‌های دبستانی منتشر شود.

وی با بیان خاطراتی از شرایط فرهنگی روستای زادگاه خود در استان یزد، گفت: در دوران دانشجویی با کتاب «داستان راستان» شهید مطهری آشنا شدم و دریافتم که با وجود اینکه مردم ما به شدت به پیامبر اسلام(ص) ارادت دارند، اما در برخی مسائل اعمال آنها کاملا برعکس رفتار و تأکیدات ایشان بوده است. بر این اساس تصمیم گرفتم کتابی با موضوع حکایت‌هایی از پیامبر برای کودکان تهیه کنم تا بتوانیم افراد را از کودکی با سیره آن حضرت آشنا کنیم.

فتاحی تأکید کرد: تلاش من در این کتاب با استفاده از حدود ۶۰ کتاب در این موضوع، ارائه یک متن ادبی نبود، بلکه تنها به دنبال حکایت‌هایی بودم که بتواند مصداق خوب و مناسبی در زندگی بچه‌ها پیدا کند. چرا که اگر این ارزش‌ها به کودکان آموزش داده شود، می‌تواند تأثیر مهمی در آینده آنها داشته باشد.

 وی در ادامه به بیان یکی از حکایت‌های این کتاب پرداخت.

«هفت حکایت از بچه‌ها و پیامبر»

ادامه این مراسم با سخنان مصطفی رحماندوست در معرفی کتاب «هفت حکایت از بچه‌ها و پیامبر» همراه بود که وی در این باره گفت: من این کتاب را ۲۷ سال پیش نوشتم و پس از آن نیز کتاب «بچه ها و حضرت علی(ع)» را ارائه کردم. در تحقیقاتم در این زمینه هفت حکایت از برخورد مهربانانه پیامبر با بچه ها را پیدا کردم و هرگز فکر نمی کردم به جایی برسیم که حسین فتاحی عزیز ۳۶۵ حکایت از این موضوع گردآوری کند که نشان از وسعت مطالعه ایشان دارد.

وی با خوانش یکی از حکایت‌های این کتاب گفت: این کتاب اثر با برکتی برای من بوده چرا که تاکنون که ۲۷ سال از چاپ این کتاب می‌گذرد ۲۸ بار با تیراژهای بالا تجدید چاپ شده است . در این داستان‌ها شخصیت پیامبر یک شخصیت زمینی است. من در این حکایت ها نه بازآفرینی کردم و نه تخیل خودم را دخیل کردم و تنها قصه‌هایی است از زندگی پیامبر را بازنویسی کردم. گرچه در زمان خود برای انتشار با مخالفت‌هایی رو به رو بود.

در انتهای این نشست حسین اسرافیلی از شاعران آیینی کشور به خوانش اشعاری با موضوع پیامبر رحمت(ص) پرداخت.