یازده رشته در دانشکده کتابداری و اطلاع رسانی پیش بینی شده است

از آنجا که  با امضاي تفاهم نامه همكاري ميان سازمان اسناد و كتابخانه ملي و دانشگاه تهران اولین دانشکده کتابداری و اطلاع رسانی كشور با گرایشهای مختلف تاسيس شد و دکتر غلامرضا فدائی، از سوی دکتر فرهاد رهبر، ریاست دانشگاه تهران به سمت ریاست این دانشکده منصوب شدند، خبرنگار لیزنا مصاحبه ای را با وی، در خصوص «اهداف و برنامه های دانشکده کتابداری» انجام داده است:

 

  • جناب آقای دکتر فدائی لطفا برای شروع، تاریخچه تشکیل دانشکده کتابداری و اطلاع رسانی را بفرمایید؟ از چه زمانی تصمیم گرفته شد که کتابداری، دانشکده ویژه ای داشته باشد؟

دکتر غلامرضا فدایی: ایده تأسیس دانشکده کتابداری، خیلی جدید نیست. از 15 سال پیش که در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران مدیر گروه بودم، پیشنهاد ایجاد این دانشکده را با 3 رشته آرشیو،نسخ خطی و کتابداری و اطلاع رسانی دادم  و در کتاب «مقدمه ای بر اسناد آرشیوی» نیز به صورت مکتوب بر آن اشاره کردم. هر بار که رئیس دانشگاه تغییر می کرد در ملاقات هایی، ضمن معرفی این رشته و گروه، بر پیشنهاد خود پافشاری می کردم،  اما در هر دوره به دلیل مشغله های فراوان و مشکلات بودجه ای تنها بر آن موافقت می شد و اقدامات عملی صورت نمی گرفت. تا اینکه در زمان ریاست دکتر رهبر و تلاش ها و پیگیری های بیشتر و مساعدت ایشان این ایده عملی شد.

  • کتابخانه ملی ایران چه نقشی را در تأسیس آن ایفا نمود؟

دکتر غلامرضا فدایی: دکتر اشعری، ریاست محترم سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با گروه های کتابداری اظهار همکاری بیشتری کردند و خواهان روابط قویتر و نزدیکتر شدند و زمانی که پیشنهاد تأسیس دانشکده مستقل کتابداری را شنیدند از آن بی نهایت استقبال کردند و در جلسه ای رسمی با حضور ریاست محترم جمهوری و دکتر رهبر، پیشنهاد را عنوان کردند و راه را هموارتر ساختند و با تلاش های من همگام شدند تا به این درخواست تاریخی جامه عمل پوشانده شود و در طی حکم ابلاغ شده به اینجانب در سمت ریاست دانشکده موظف هستم تا در ظرف 3 سال این دانشکده را تأسیس نمایم.

  • چه ضرورتی سبب شد تا دانشکده کتابداری تأسیس شود؟

دکتر غلامرضا فدایی: علت اصلی آن ظرفیت و پتانسیل موجود بود که در حد یک گروه نمی توانست نیازهای جامعه برآورده شود و با محدوده ها و حد و مرزهای موجود پیشرفت هایی حاصل نمی شد. ابراز این ایده با منطق و استدلال همراه بود. از آن جایی که من عضو کمیته برنامه ریزی وزارت علوم نیز هستم گروه های دانشگاه های دیگر نیز، با پیشنهاد تأسیس این دانشکده، موافق بودند تا حوزه های مختلف مر بوط به رشته کتابداری متمرکز شود و از این پراکندگی موجود رهایی یابد. چرا که زمینه های لازم  به میزان کافی موجود است و تنها باید تقویت و پررنگتر گردد و به دنبال آن نیز ماهیت این رشته قوی تر و پر رنگ تر شود. به عنوان مثال رشته دانشنامه نگاری که کاملا مرتبط با علوم کتابداری است باید در دانشکده مرتبط با آن تدریس شود نه در دانشکده ای دیگر. یا در مثالی دیگر نسخ خطی باید پس از تحلیل ظاهری و محتوایی توسط کتابداران در اختیار مورخان قرار گیرد و یا از طرفی همان گونه که در کتاب مدیریت یادمانه ها به آن اشاره کردم، آرشیویست ها (یادمانه واران) خودشان باید با مسائل تاریخی آشنا باشند و اهل نظر باشند و نقش مشاوره مورخین را ایفا نمایند.

نکته مهم دیگر در این زمینه این است که باید تلاش شود نگرش به این رشته تغییر کند. چرا که مفهوم کتابداری خیلی گسترده تر از تعریف موجود است و هم راستا با رشته های دیگر، رشته ای علمی است. چرا که اگر این گونه تلقی نشود حتی نیاز به یک گروه نیست چه برسد با تأسیس دانشکده ای مستقل. در کتاب «مقدمه ای بر هویت کتابداری و اطلاع رسانی» آورده ام که "کتابداری علمی است که از شناخت اجمالی و کلی دانش (طبقه بندی) و روابط  طولی و عرضی اصطلاحات تخصصی رشته های مختلف به منظور بازیابی سریعتر اطلاعات بحث می کند."

  • تأسیس این دانشکده چه اهداف ویژه ای را دنبال می کند؟

دکتر غلامرضا فدایی: هدف اصلی این است که رشته های مرتبط با این حوزه در یک جا متمرکز شوند و رشته های که متولی ندارند، متولی بیابند و رشته هایی که  پراکنده شده اند در یک جا متمرکز شوند. در اصل، حدود 11 رشته پیش بینی شده است که تعدادی از آن ها تصویب شده اند. رشته هایی نظیر مرجع و خدمات اطلاع رسانی، مدیریت و بهره وری اطلاعات و ارتباطات، علوم و فناوری اطلاعات، تاریخ و فلسفه اطلاعات، مشاوره اطلاعات، آرشیو، نسخ خطی، وب سنجی، اقتصاد اطلاعات وغیره جزء پیشنهاد های مذکور هستند.

بر این اساس یکی از دانشجویان ارشد دانشگاه تهران اکنون در حال تدوین پایان نامه ای در ارتباط با رشته های دانشکده کتابداری است  تا با نظر سنجی از اساتید دریابیم که کدام یک از رشته های مذکور در اولویت قرار دارند تا  مقدم ها و مؤخر ها شناسایی شوند  و از این طریق نظرات همه اساتید نیز دخیل باشد.

هدف دیگر این است که کتابداران و اطلاع رسانان به خود بیندیشند و دیدگاه بهتری بیابند و در نتیجه تلاش نمایند خود را تواناتر کنند تا حرف بیشتری برای گفتن داشته باشند.

  • برنامه های بلند مدت و کوتاه مدت این دانشکده چیست؟

دکتر غلامرضا فدایی:  از برنامه های کوتاه مدت می توان به تلاش برای تصویب و کاربرد رشته های مذکور اشاره نمود. از طرفی تلاش برای تقویت اعضای هیأت علمی مختلف و در خواست سهمیه بیشتر و پذیرش دانشجو در رشته های مذکور و تربیت نیروهای برتر و توانا جزء برنامه های بلند مدت تلقی می شود. به عنوان مثال نهاد کتابخانه های عمومی کشور خواهان تربیت نیروهایی برای سازمان خود است. همکاری با سازمان ها و نهادهای مرتبط نیز جزء برنامه های موجود است.

  • چه گرایش و مقاطعی در دانشکده جدید تدریس خواهند شد؟ آیا در گرایش های جدید دانشجو جذب خواهند شد؟

دکتر غلامرضا فدایی:  پیش بینی شده است که تمامی مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری جذب دانشجو داشته باشیم و در رشته های مصوب جدید، مقاطع  ارشد و دکتری در اولویت هستند. با توجه به افزایش سهمیه در سال 1389 در تکمیل ظرفیت، علاوه بر دانشجویان جذب شده، 20 نفر در مقطع کارشناسی و در هر گرایش کتابخانه های دانشگاهی، کتابخانه های عمومی و کتابخانه های آموزشگاهی  5 دانشجو را  در مقطع ارشد و 5 دانشجو را در مقطع دکتری پذیرش خواهیم داشت. علاقه مندان می توانند برای اطلاعات بیشتر در 25 مهر ماه به سایت سنجش آموزش کشور مراجعه نمایند.

  • روند جذب دانشجو در دانشکده بویژه در مقطع دکتری با توجه به تغییرات اخیر در آزمون آن چیست؟

دکتر غلامرضا فدایی:  کلا با تغییر به وجود آمده در آزمون دکتری موافق نیستم چرا که دانشجوی مقطع دکتری نباید تنها دارای محفوظات بسیار باشد. آنچه که در این مرحله مهم و اساسی تلقی می شود، این است که دانشجوی دکتری باید اهل حل و عقل و نظر و تحلیل باشد تا نوآوری داشته باشد و اظهار نظر کند، بنابراین تمهیدات بیشتری باید در مرحله مصاحبه موجود باشد تا سنجش دقیق تری صورت گیرد. در جذب دانشجو بحث مصاحبه با اهمیت تر است.

  • در خصوص اعضای هیأت علمی این دانشکده اطلاعاتی ارائه بفرمایید؟ آیا از هیأت علمی جدید دعوت خواهد شد؟

دکتر غلامرضا فدایی:  برای اعضای هیأت علمی دانشکده جدید، علاوه بر اعضای موجود، تقاضای جذب همکاران جدید به دانشگاه تهران ارسال شده و به دنبال آن آگهی جذب استخدام هیأت علمی از طریق سایت وزارت علوم به زودی اعلام خواهد شد. نیروهای علاقه مند را به صورت استخدام، بورسیه و مدعو جذب خواهیم کرد.

  • به نظر شما تأسیس این دانشکده چه تأثیری در رشد حرفه ای آن و تغییر نگرش جامعه به آن دارد؟

دکتر غلامرضا فدایی: تأسیس و فعالیت این دانشکده در رشد حرفه و تغییر نگرش برای دانشجویان و مردم در سطح جامعه بسیار تأثیر خواهد داشت. چرا که رشته از این طریق عنوان می یابد و شخصیت پیدا می کند و لازمه اش حمایت، پشتیبانی و همکاری تمامی اساتید و دانشجویان و فعالان این عرصه است. در این مسیر این دیدگاه باید تقویت شود که رشته کتابداری قبل از این که میان رشته ای باشد، خود یک رشته است.ابتدا باید تلاش شود تا هویت آن اثبات شود و بعد از آن از دیدگاه میان رشته ای آن صحبت شود. پس باید تلاش کنیم تا هویت واقعی آن را تقویت کنیم و سپس با مشارکت در بحث های مختلف  میان رشته ای بودن آن را مطرح سازیم. تا بر این اساس کتابداران ما با تقویت روز افزون مهارتهای خود نبض کار را در دست گیرند تا در همه جا حرفی برای گفتن داشته باشند. کتابداری و بازیابی اطلاعات مفهومی است که با ذات بشر عجین است. باید به این نیز بیندیشیم که کتابداری از کتابخانه برنخاسته در واقع کتابخانه محصول کتابداری است نه موجود آن. به جرأت می توان گفت تأسیس دانشکده نقطه عطف و تغییر و تحول بزرگی در عالم کتابداری ایران است و من هم خوشحالم که در این عرصه به عنوان خدمتگزار فعالیت می کنم.

  • محل ویژه و ساختمان مشخصی برای استقرار این دانشکده در نظر گرفته شده است؟

دکتر غلامرضا فدایی: در حال حاضر محل خاصی نداریم. در اواسط پردیس مرکزی محل هایی در نظر گرفته شده است تا با همکاری و کمک های کتابخانه ملی و دانشکده کنونی علوم تربیتی و روانشناسی، ساختمان مستقلی داشته باشیم.

لطفا کلام و نکته پایانی را بفرمایید.

درپایان هم باید به این نکته اشاره کنم که دانشکده کتابداری از آن همه است بنابراین باید همه با اتحاد و یکپارچگی برای تقویت و گسترش آن تلاش کنیم. در حکم ابلاغی من در سمت رئیس دانشکده کتابداری باید در طی 3 سال  دانشکده تأسیس شود اما در حال تلاشیم تا با حمایت های بیشتر در طی کمتر از یک سال به این هدف دست یابیم.

غلامرضا فدائی عراقی،‌ داراي درجه دكتراي علوم كتابداري و اطلاع‌رساني از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در سال 1377 است. عنوان پایان نامه دکتر فدائی «بررسی وضعیت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس و ارائه طرحی برای بهینه سازی آن» است. از دكتر فدائی کتب و مقالات بسیاری عرضه شده است و زمینه های پژوهشی مورد علاقه وی روش تحقيق‏‎، طبقه بندي علوم‏، ‎‏فلسفه‏‎، ‏كتابداري و اطلاع رساني(مرجع/آرشيو)‏‎ و مديريت اطلاعات است.

از این که در این گفتگو شرکت فرمودید متشکرم.

براي شما آرزوي موفقیت دارم

خبرنگار: الهه حسینی