علی­نقی منزوی؛ کتاب شناس و نسخه شناس فرزانه

 

به گزارش پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)، دکتر علی‌نقی منزوی، فرزند ارشد شیخ آقا بزرگ تهرانی، دانشمند و عالم شیعی و مولف کتاب «الذریعه» - مهم‌ترین دانشنامه‌های کتابشناختی شیعه- از نامدارترین کتابشناسان ایران و از استادان اسلام‌شناسی علمی در ایران معاصر بشمار می رفت.

دکتر علی‌نقی منزوی، که متولد شهر نجف بود، به پدر در تدوین کتاب الذریعه یاری رسانید و سه جلد آن را منتشر کرد. در زمان جنگ جهانی دوم به تهران آمد و در سال ۱۳۲۶ لیسانس معقول، در سال ۱۳۲۹ لیسانس دانشسرای عالی، در سال ۱۳۳۰ لیسانس قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران را اخذ کرد. او در سال ۱۳۳۷ موفق به دریافت درجه دکتری در رشته الهیات از دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۵۱ دکتری فلسفه دانشگاه سن ژزف بیروت را نیز اخذ کرد.

منزوی، در سال ۱۳۲۵ با سمت دبیر در دبیرستان مروی به خدمت دولت درآمد و از ۱۳۲۷ در جنب آن به همکاری با علامه علی اکبر دهخدا مشغول شد. همکاری منزوی با لغتنامه دهخدا پس از فوت دهخدا همچنان با جانشین وی، دکتر محمد معین تا زمان مهاجرتش در ۱۳۴۵ ادامه یافت. در تمام این مدت او جزو چهار نفر اول هیئت مقابله فرهنگ دهخدا بود.

وی درسال ۱۳۳۸ از وزارت فرهنگ به دانشگاه تهران منتقل شد. آخرین سمت او تا قبل از مهاجرت در سال ۱۳۴۵ در شعبه فوق لیسانس دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بجای دکتر محمد معین بود. در همین سالها مجلدات ۴ تا ۱۸ الذریعه و چندین قرن از طبقات اعلام الشیعه را با زحمت بسیار و با همان حقوق معلمی به‌چاپ رساند.

علی‌نقی منزوی، افزون بر تألیف کتا‌ب‌ها و مقاله‌های متعدد٬ مدتها در تألیف فرهنگ دهخدا با علامه علی‌اکبر دهخدا و دکتر محمد معین همکاری می‌کرد و چند سال در دائرة المعارف بزرگ اسلامی در تهران به تحقیق مشغول بود و در آنجاعضویت افتخاری داشت.

از جمله آثار وی می توان به جلدهای اول و دوم فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه سپهسالار (شهید مطهری)/ تصحیح و انتشار الاشارات و التنبیهات ابن سینا، فرهنگ نامه عربی به فارسی، چاپ انتشارات دانشگاه تهران/ ایضاح المقاصد فی شرح حکمه عین القواعد (تعلیقات و نشر حکمه العین دبیران قزوینی با شرح علامه حلی) با همکاری مشکات/ فهرست الکتب و الرسائل تالیف مجدوع اسماعیلی/ مقدمه و تصحیح و تعلیقات ع منزوی، قیام زنگیان در جنوب در سده سوم هجری و تاثیر آن در حقوق وفقه اسلامی/ نامه‌های عین القضات همدانی در سه جلد همراه با شرح حال و آثار و افکار عین القضا/ ابن کمونه و فلسفه فی النبوه (رساله دکتری در بیروت)/ تصحیح و انتشار تاریخ طبقات اعلام شیعه تالیف شیخ آقا بزرگ تهرانی در نه جلد/ نظارت، تدوین و مقابله دفترهای لغت نامه دهخدا، حرف«ح»/ منجد الاعلام/ ترجمه «درسهائی درباره اسلام» تالیف ایگناس گلدزیهر در دو جلد. مقدمه و تعلیقات ع منزوی/ سیمرع و سی مرغ (خلاصه منطق طیر عطار نیشابوری، نمایشنامه در سه پرده)/ احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم تالیف مقدسی/ ترجمه تجارب الامم ابن مسکویه (۳ جلد)/ معجم البلدان یاقوت حموی در ۵ جلد اشاره کرد.

علی­نقی منزوی کتاب شناس و نسخه شناس ایرانی سه شنبه، مورخ 27 مهر 1389 درگذشت.

مریم اسدی، مسئول کمیته روابط عمومی و بین الملل انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران طی پیامی درگذشت استاد فقید علينقي منزوي نسخه‌شناس پيشكسوت را تسلیت گفت در متن این پیام آمده است:

"انالله و انا الیه راجعون

انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران درگذشت استاد فرزانه، پژوهشگر و نسخه شناس برجسته، استاد علینقی منزوی فرزند مرحوم علامه آقابزرگ تهرانی را، به جامعه علمی و فرهنگی کشور، و خانواده محترم آن مرحوم تسليت عرض نموده، علو درجات را برای آن سعيد فقید، و صبر و اجر بازماندگان محترم ايشان را، از خداوند متعال خواستار است."