به گزارش خبرنگار لیزنا، دکتر یعقوب نوروزي سخنانش را با تعریفی از سیستم اطلاعاتی آغاز كرد: سيستم اطلاعاتي سيستمي است كه اطلاعات را براي هدف مشخص جمع آوري، پردازش، تحليل و منتشر مي كند. يكي از نمود هاي سيستم هاي اطلاعاتي، كتابخانه ديجيتال است.

وی در ادامه درباره تعامل میان انسان و رایانه گفت: علوم روانشناسي، كامپيوتر، هوش مصنوعي، كتابداري، جامعه شناسي،هنر و اقتصاد در اين حوزه اهميت دارد تا تعامل انسان با رايانه بهتر اتفاق افتد. در این خصوص  مدل 7 مرحله ای نورمن در سطح دنیا پذیرفته شده است: تعيين هدف اولین مرحله در این تعامل است. سپس مرحله تعيين مسيری است که مي توان بهتر به هدف دست یافت. مرحله سوم و چهارم تشخيص فرآيند و اجراي آن است. درك وضعيت سيستم از طریق بازخوردها و تغيير وضعيت سيستم مراحل بعدی هستند و در نهایت نیز ارزيابي و نتيجه گيري صورت می گیرد.

نوروزی افزود: الگوهاي «ذهنی»، «مفهومی» و «پیکره نظام»، از جمله الگوهای موجود در تعامل انسان و رايانه هستند. الگوي ذهني، تعامل ما با محيط را شامل مي شود. الگوی مفهومي، كار طراحان و پژوهشگران حوزه رابط كاربر را مشخص مي نمايد و تمام اجزاي تشكيل دهنده سيستم (چهارچوب اصلي  سيستم )در الگوي پيكره نظام مطرح مي شود.

وی تاكيد کرد: اگر تمام الگوهاي سه گانه در طراحي سيستم مطرح نشود، سيستم بازخورد مناسبي نخواهد داشت. تعامل انسان با رايانه بسیار مهم است. انسان در هنگام تعامل با رايانه تمایل دارد تمام كنترل ها را در اختيار سيستم قرار ندهد و كنترل هاي خاصی را بر روي سيستم داشته باشد.

عضو هیأت علمي گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان تصریح کرد: در تعامل بين انسان و رايانه رابط ها اهميت بسياري دارد و اين رابط ها باید  به گونه اي طراحي شود كه طراحي در محيط هم تداعي گردد. امكان تعامل و كنترل سيستم از طريق رابط كاربر صورت مي گيرد.

دکتر نوروزی در ادامه گفت : مفهوم رابط به عاملي دلالت دارد كه برقراري ارتباط دو سويه بين دو موجوديت مستقيم وابسته به هم  را فراهم مي كند. اين دو عامل مي توانند وابسته به هم يا يك انسان با يك محيط تعاملي ديگر باشد.

وی افزود: براساس اصطلاحنامه پيوسته كتابداري «رابط» عبارت است محل يا فرآيندي كه دو جزء سيستم هاي پردازش اطلاعات را به یکديگر متصل مي كند.

نوروزی عناصر سيستم اطلاعاتي را سخت افزار، نرم افزار، قواعد، رويه ها و افراد دانست و افزود: رابط كاربر، محيطي در نظام هاي رايانه اي اعم از سايت ها، پايگاه ها و نرم افزارهاست که ميان نظام و كاربر تعامل ايجاد مي كند و باعث انتفال اطلاعات از نظام به كاربر و از كاربر به نظام مي شود. رابط كاربر درنهايت در تعامل به بازخورد مي رسد و در زمان تعامل بايد بتوانند كنترل ها را بر روي سيستم  اعمال كند.

وی در ادامه گفت: از ويژگي هاي رابط كاربر خوب این است که خطاها را به حداقل برساند و باعث جذب كاربر به نظام شود. همچنین قابل فهم كردن محتوا و ساختار نظام و ایجاد انعطاف پذيري با توجه به سطح كاربران، از دیگر خصوصیات آن است. باید توجه داشت که بر اساس سطح كاربران مي توان رابط كاربر را طراحي كرد و گسترش خدمات نیز براساس بازخوردهاي كاربران باشد.

دکتر یعقوب نوروزی بیان کرد: تلاش براي ثبات، توانمندي كاربران در استفاده ميانبرها؛ ارائه بازخورد ازعملكرد سيستم، گروه بندي عملكردها در ارتباط با افزايش كارايي سيستم، جلوگيري از خطاها و رفع خطاها و كاهش بار كاربر از جمله قواعد کلی هستند که باید در طراحی رابط کاربر بدان توجه داشت. همچنین سيستم بايد به لحاظ رابط كاربر طوري طراحي شود كه كارهاي كاربر را كاهش دهد. در واقع عوامل انساني و سيستمي از جمله عوامل موثر بر طراحی رابط کاربر می باشند.

وی افزود: هر سيستم اطلاعاتي براي طراحي رابط كاربر خود يك سري معيارهاي تخصصي را علاوه بر معيارهاي عام بايد لحاظ كند. وجود عملكردهاي فعال باعث مي شود كاربر با پايگاه اطلاعاتي ارتباط داشته باشد. اين عملكردهاي فعال از مولفه هاي رابط كاربر نشأت مي گيرد. اين مولفه ها می تواند به لحاظ قواعد سفارشي يا سفارشي سازي رابط در حوزه هاي سيستم ها اطلاعاتي مختلف هم تخصصي و هم عام باشند كه بسته به نوع سيستم، فعاليت ها  و سيستم هاي موجود مي توان آن را لحاظ کرد.

دکتر نوروزی گفت: رابط كاربر به كاربر نهايي امكان مي دهد که به سيستم و محتواي آن دسترسي داشته باشد و به مديران و كاربران سيستمي امكان مي دهد مجموعه را كنترل نمايند. عامل مهم در بحث طراحي رابط تعامل بين انسان و رايانه، توجه به الگوي ذهني كاربر است و عدم توجه به همه الگو ها باعث ناكارآمدي سيستم مي شود. عوامل ديگر در طراحي رابط کاربر عوامل انساني، حس كنترل، مهندسي سيستم يا معماري و برنامه ريزي است.

وی افزود: الگوي ذهني در ديدگاه  كاربرمدار؛ الگوي مفهومي در ديدگاه طراح؛ و الگوي پيكره نظام در ديدگاه مهندسي مطرح  مي شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد همدان در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به تاثير كاربران بر طراحي رابط كاربر بیان کرد: كاربران به سه دسته «مبتدي»، «مطلع» و «گاهگاهي» تقسيم مي شوند. همچنین تفاوت هاي ملي، قومي و فرهنگي هم بايد در طراحی رابط کاربر لحاظ شود.

سپس وی با نمایش رابط كاربرهای مختلف در محيط هاي علمي، عمومي و ویژه كودكان نشان داد كه توجه به كاربر در زمینه طراحی رابط كاربر بسیار تاثير گذار است.

وی در پایان ضمن اشاره به مدلهای موجود در طراحی رابط کاربر تأکيد کرد: مهمترین بخش در طراحی رابط كاربر سیستم های اطلاعاتی توجه به مولفه کاربر است.

گفتنی است نشست مذکور، دومین سخنرانی از سلسله سخنرانی های علمي پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران  در سال جاري به شمار می رفت.

خبرنگار: فاطمه محمدمرادی