انتقاد ايرج افشار از حبس نسخ خطي در كتابخانه‌هاي كشور

 روابط عمومي مركز پژوهشي ميراث مكتوب اعلام کرد، ايرج افشار از بزرگان نسخه‌پژوهي و ايرانشناسي كشور در نامه‌اي به اكبر ايراني سردبير نشريه گزارش ميراث كه پيشتر در سرمقاله‌اي نسبت به برخورد سرد كتابخانه‌هاي كشور با محققان در ماجراي در اختيار گذاشتن نسخ موجود انتقاد كرده‌بود چنين نوشت: «به دنبال سرمقاله شماره 33 گزارش ميراث اضافه مي‌كنم كتابخانه‌هايي كه ماروارند به مناسبت آنكه نسخه‌هاي خطي را نگاهباني مي‌كنند حق مؤلف، كاتب، واقف، محقق را با اتخاذ روش‌هاي من‌درآوري ضايع و باطل مي‌كنند. زيرا اگر وقف است و بخشش و اهدا شده واقف آنها را براي بهره‌بري مستفيدان وقف كرده‌است نه در انبار انباشتن يا انتقاع مالي از آنها بردن.»
وي در ادامه مي‌افزايد: «كدام واقف گفته است كه در قبال استنساخ بايد وجهي به كيسه وقف داده شود. آقايان يك مورد را نشان بدهند تا معلوم شود حق دارند به دانشجو يا اديبي گفته شود چكي به فلان مبلغ امانتي بگذار كه خلافي نسبت به فتوكپي يا سيدي انجام نشود.»
اين ايرانشناس ادامه داد: «چند سال پيش يكي از مهم‌ترين كتابخانه‌هاي تهران امضاء متعهدانه مي‌گرفت كه در صورت چاپ كردن متن بايد آرم مؤسسه صاحب نسخه را روي كتاب چاپ كنند. نمي‌دانم اين توقع كاملاً غيرعقلايي از كجا ناشي شده بوده و به كدام منطق قابل تطبيق است.»
افشار همچنين تصريح كرد: «اما اگر كتاب وقفي نباشد طبعاً خريداري است از بيت‌المال (بودجه مملكتي) براي استفاده اهل علم و به قصد توسعه معرفت. بودجه دولتي مالياتي است كه مردم مي‌دهند و تا دستيابي به كتاب‌هاي ميراثي پيدا كنند. همان‌طور كه صد عمل ديگر هم دولت بايد بكند مانند راه‌سازي و ... آنچه بايد از سوي دانشجو و استاد محقق در قبال عكس‌برداري پرداخته شود فقط مبلغي است كه خرج خريد فيلم و كاغذ مي‌شود. آن هم بدون طمع‌كاري و مزدگيري زيرا حقوق را هم دولت مي‌پردازد. البته ماشين‌هاي كپي و ديجيتالي هم از اعتبارات دولتي براي مصارف عمومي خريداري شده است.»
مدير بنياد موقوفات محمود افشار اظهار اميدواري كرد كه آنچه در آن سرمقاله شماره 33 گزارش ميراث نوشته شده، مورد قبول كتابخانه‌ها قرار بگيرد و نوشت: «شصت سال پيش از اين عباس اقبال در مجله يادگار همين درد دل را كرد كه شما كرديد و ده سالي پس از آن من در روزنامه اطلاعات در مقاله «كتاب انبار» شكايت‌ها عرض كردم (كه خودم كتابدار بودم). در همان اوان حبيب يغمايي هم در مجله يغما از كتابخانه ملي گله‌گزاري كرد. معلوم مي‌شود اين رشته سر دراز دارد.»
وي ضمن تقدير از رسول جعفريان رئبس كتابخانه مجلس نوشت: خوشبختانه كتابخانه مجلس در اين يك سال اخير با كوشش‌هاي حضرت رسول جعفريان با نشر فهرست‌ها و نشريه‌ها به طور چاپي يا ديجيتالي، آن گنجينه نامي زنده و پرتوان شده است و مي‌تواند سرمشقي باشد براي ديگر كتابخانه‌ها كه مال ملت را در اختيار ملت بگذارند. نشان داد كه اهل كتاب اين نوع جنبش را طالب بوده و در حق آن كتابخانه كه درها را گشوده است ياد نيك مي‌شود. كتابخانه مرعشي قم هم هماره شنيده‌ام در دادن عكس و فيلم نسخه‌ها خساست خاص نشان داده‌ است.
ايرج افشار در پايان خطاب به مديران كتابخانه‌هاي صاحب نسخه‌هاي ارزشمند نوشت: «مديران چند كتابخانه‌اي كه مجلدهاي خطي ايشان زياد و بيش‌بهاست بايد يك رويه هم‌تراز و معقول و دنياپسند پيش گيرند و دانشجوي كم‌نوا و پژوهشگران دلسوز بي‌پناه را از آزار دادن و معاذير آوردن و هر روز قاعده خاص و شايد ناموزون وضع كردن برهانند.»

 

منبع: خبرگزاری فارس