بهنوش اخلاصي، كتابدار نمونه كشور و كتابدار كتابخانه بهارستان اصفهان: با توجه به ایجاد بخش کودکان در کتابخانه‌های عمومی کشور و توسعه همه جانبه این بخش و سرمایه گذاری‌ها ، سیاست‌ها و اهدافی که متولیان فرهنگی و مدیران امور كتابخانه‌ها دنبال می‌کنند، ضرورت شناخت ویژگی‌ها و مهارت‌های کتابداران این بخش امری حیاتی به نظر می‌رسد. از همین روی در ابتدا باید براي شناخت کلی ویژگی‌ها و مهارت‌های کتابدار کودکان با مفهوم بخش کودکان و ترسیم اهداف و وظایف این مجموعه آشنا شویم چرا که در غیر این صورت، درک و فهم آن ویژگی‌ها نیز امکان پذیر نخواهد بود.
"کتابخانه‌ای که منحصراً به کودکان اختصاص داشته باشد، این کتابخانه‌ها معمولاً دارای بخش‌های امانت کتاب، مرجع و پیایندها هستند" این جمله، تعریفی است که از کتابخانه کودکان ارایه شده است. اما در رویکردی جدید، کتابخانه‌های کودکان فراتر از تعریف فوق اند. در این رویکرد کتابخانه کودکان، محلی برای گردآوری، سازماندهی و اشاعه مواد ویژه کودکان و خدمات براي تشویق کودکان به کتاب و کتابخوانی و ایجاد سرگرمی و آموزش آن‌ها ست.
هدف از فعالیت بخش‌های کودکان، آشنا کردن آن‌ها با کتابخانه به عنوان محلی است برای یافتن پاسخ و هر آنچه می‌خواهند بدانند. کودکان در کتابخانه می‌توانند لذت پدیده‌های جدید و احساسات مثبت را تجربه کنند. هدف، تقویت رشد فکری و کمک به مستقل شدن و کسب مهارت در استفاده از کتابخانه است و برای رسیدن به این هدف، کتابدار باید منابع جالبی را برای کودکان در کتابخانه فراهم کند.
كتابخانه‌هاي كودكان نقش بزرگي در علاقه‌مندي كودكان به مطالعه و كتابخواني و پايه‌ريزي مهارت‌هاي بازيابي اطلاعات در كودكان و نوجوانان دارند. كتابدار كودك علاوه بر دانش كتابداري بايد به دانش تخصصي در زمينه نيازهاي خاص كودكان نيز مجهز باشد. همچنين ساختمان، تجهيزات و مواد كتابخانه كودكان نيز بايد متناسب با ويژگي هاي كودكان و مشوق آن‌ها براي حضور در آن محيط باشد.
از مهمترین ویژگی‌های اخلاقی کتابدار موفق کودکان این است که به آنان صمیمانه عشق بورزد، بردبار، مؤدب و مهربان باشد. در برخورد با کودکان از همان قواعدی پیروی کند که در برخورد با بزرگسالان به کار می‌برد.
برای کتابداران حمایت از کودکان و نوجوانان تنها به معنی کاربرد تخصص در فراهم آوری مواد و خدمات نیست، بلکه از این مهمتر، پرورش حس نوع دوستی، اعتقاد به اهمیت افراد و اعتماد به نفس در مورد توانایی‌های فردی است.
خدمات کتابخانه‌ای موثر برای کودکان مستلزم وجود طیف وسیعی از تجارب و مهارت‌های حرفه ای است. کتابدارانی که به کودکان خدمات می‌دهند، با معلومات ترین افراد در زمینه نظریات و راه‌های عملی در حوزه کتابداری اند. درعين حال باید دانش تخصصی در زمینه نیازهای خاص استفاده کنندگان کتابخانه کودک را نیز داشته باشند.
کتابداران باید به نیازهای مراجعه کنندگان با نیازهای خاص، کودکان دارای فرهنگ‌های قومی متفاوت، والدین و مراقبان کودکان و دیگر بزرگسالانی که از منابع بخش کودکان استفاده می‌کنند، توجه داشته باشند و محیطی مناسب برای استفاده لذت بخش و آسان از منابع را فراهم سازند.
شرح وظایف محول شده به هر فرد و شیوه‌های مصاحبه، آموزش، تشویق به آموزش مداوم و ارزیابی کارکنان باید توسط کتابدار و به صورت مکتوب فراهم شود. همچنین کتابدار ماهر باید هزینه‌های خدمات را برآورد و دیگر منابع تأمین بودجه خارج از کتابخانه را شناسایی كند. مهارت‌های ارتباطی کتابدار باید در برقراری ارتباط با کودکان، والدین آنان، مدیران و دیگر کارکنان، در سخنرانی و صحبت با گروه‌های کوچک و بزرگ و در اجرای مصاحبه‌های مرجع رسمی و غیر رسمی نمایان شود. کتابدار باید بتواند به صورت فعال به سخنان د‌یگران گوش دهد.
همچنین، تمام درخواست‌های مکتوب و مدارک طرح ریزی طرح‌ها، رهنمون‌ها، عرضه انتشارات، پیش نویس قراردادها، گزارش‌ها، درخواست کمک مالی، شرح‌ها و مصاحبه‌ها در همه اشکال شامل چاپ شده یا به صورت الکترونیکی باید توسط کتابدار تهیه شود.
توانایی ایجاد مواد مناسب و گسترش مجموعه، توانایی فراهم کردن مواد و اطلاعات مناسب برای مراجعه کنندگان، ایجاد رابطه میان کودکان و منابع مناسب برای آن‌ها، آشنا کردن آن‌ها و خانواده هایشان با این مواد، آموزش دستیابی به اطلاعات و کمک به آن‌ها در مواقع لازم، احترام به حقوق کودکان و پاسخ دادن به پرسش‌های آنان نیز از وظایف و مهارت‌های کتابدار است. باید امکانات و فناوری‌های جدید و ا‌نواع کتاب‌شناسی‌ها، کتاب‌های گویا، نمایشگاه‌ها و منابع الکترونیکی برای آن‌ها فراهم شود تا بتوانند آسان‌تر و بیشتر به اطلاعات دست یابند. خود کتابداران نیز باید از راهکارهای جست‌وجوی مناسب و منابع اطلاعاتی مختلف آگاهی داشته باشند.
کتابداران باید قادر به طراحی، ترویج، اجرا و ارزیابی برنامه‌های متناسب با کودکان در تمام سنین و با تمام علايق باشند. برنامه‌های کتابخانه کودکان باید متنوع باشد و توسط نیروی انسانی ماهر اجرا شود. همچنین باید برنامه‌هایی براي ارايه خدمات به والدین و موسسات خدمات مراقبت از کودکان و دیگر حرفه‌های مرتبط با کودکان توسط کتابدار کودکان طراحی شود. از دیگر مهارت‌های کتابداران در نظر گرفتن درخواست‌های کودکان براي پیشرفت و ارزیابی خدمات کتابخانه و حصول اطمینان از دستیابی کامل کودکان به منابع کتابخانه است. کتابداران باید به ایجاد ارتباط و توسعه برنامه‌های مشارکتی بین کتابخانه با سایر کتابخانه‌ها، مدارس و سایر مکان‌هایی که با کودکان سروکار دارند، اقدام کنند.
از همه مهمتر ،کتابداران در کنار تمام مهارت‌های خود باید برای حرفه خود یعنی کتابداری کودک و جایگاه آن در اجتماع و در بافت کتابداری ارزش قايل باشند.
منبع: خبرگزاری کتاب ایران