به گزارش خبرنگار لیزنا، در ابتداي اين مراسم كه از ساعت 9:30 روز یکشنبه 4 تیر 1391، در تالار علامه اميني كتابخانه مركزي و مركز اسناد دانشگاه تهران آغاز شد، دكتر سوسن اصيلي، سرپرست بخش نسخه هاي خطي كتابخانه مركزي و مركز اسناد دانشگاه تهران به ایراد سخنراني پرداخت.

وي گفت: برنامه حافظه جهانی یونسکو، برنامه‌ای است که يونسكو از سال ۱۹۹۲ به دنبال افزایش آگاهی نسبت به خطراتی که میراث مستند جهانی را تهدید می‌کند و برای حفظ و سهولت دسترسی به این آثار به اجرا گذاشته است. براساس اين برنامه تمدن بشري حاصل تلاش همه ملتها است كه هر يك بخشي از آن را ساخته اند. در برنامه حافظه جهاني يونسكو تلاش مي شود با معرفي و ثبت آثار كشورهاي مختلف جهان، نقش هر يك در ساختن تمدن بشري آشكار شود. از آنجايي كه تمدن بشري به شكل وسيعي وامدار تمدن اسلامي و نيز فرهنگ و تمدن ايراني است، می توان در ميان ميراث مستند به جا مانده در طول تاريخ آثار ايراني زيادي را به عنوان رقم زننده بخشي از تمدن بشري معرفي نمود. خمسه نظامي يكي از دو اثري بود كه در آخرين دوره برنامه حافظه جهاني به ثبت يونسكو رسيد.

دكتر اصيلي در ادامه اظهار داشت: پنج گنج يا خمسه، يكي از بزرگ‌ترين آثار ادبی ايران، سرودة نظامی گنجوی در قرن ششم هجري است. اين اثر، شامل پنج منظومة مخزن‌الاسرار، خسرو و شيرين، ليلی و مجنون، هفت‌پيکر و اسکندر‌نامه، برگرفته از داستان هاي مشهور ادبيات فارسی است. همانند شاهنامة فردوسي- که مهم‌ترین منظومة حماسي در ادبیات فارسی است- خمسة نظامی نيز، نامي ترین و دلپذير‌ترین منظومه‌های غنايي را به زبان فارسی، در بر دارد. نسخه‌هاي خطي خمسه، در شمار پرتعدادترين نسخه­هاي خطي ساده و هنري در گنجينه­هاي ايران و جهان به شماره می آید.

وی افزود: پس از ماهها بررسي و ساعتها بحث و تبادل نظر كارشناسان نهايتا به مناسبت اينكه اين اثر داراي پنج منظومه است پنج نسخه از ميان حدود 170 نسخه شناسايي شده انتخاب شد كه هر يك داراي ويژگيهاي ممتازي هستند. يكي از اين پنج اثر، خمسة متعلق به كتابخانه مركزي و مركز اسناد دانشگاه تهران است. نسخة كتابخانة مركزي و مركز اسناد دانشگاه تهران، با تاريخ كتابت سال 718ق. به عنوان قديمي ترين نسخه تاريخدار خمسه شناخته شده است. نسخه مذکور داراي  179 برگ است و هر صفحه 25 سطر دارد. داراي چهار سرلوح رنگين و 17 مجلس مينياتور بوده، جلد چرمي قهوه­اي با ترنج تزئيني روی آن قرار دارد.

سپس دكتر اسحق صلاحي، رئیس سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران در سخناني به اين مساله اشاره كرد كه داشته هاي  گذشته يك ملت بهترين ابزار براي اثبات هويت آن مليت است. شاخصه هاي فردي اين سرزمين سبب شده است كه از ويژگيهاي تمدن ايراني و اسلامي بهترين بهره را بگيرند. ما بايد بتوانيم نقش ميراث داريمان را به خوبي اجرا كنيم.

وي در ادامه افزود: چرا بايد از سال 1384 ثبت حافظه جهاني را شروع كرده باشيم و چرا فرصتها را از دست داده ايم؟ سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران به عنوان مسئول كميته ملي حافظه جهاني و ديگر كتابخانه ها بايد به همكاري متقابل خود به منظور ثبت آثار ادامه دهند. اقدامات بسيار مفيدي توسط آقاي دكتر رهبر، خانم دكتر فهيم نيا و خانم دكتر اصيلي انجام شده است و ايشان حضور بسيار فعالي دارند.

دکتر صلاحي اظهار داشت: ظلم مضاعفي كه غرب براي ملت ايران روا داشته بر هويت علم و تاريخ علم ايران بوده كه به نام خود مصادره كرده است مانند طب يوناني كه همان طب اسلامي بوده و از اين سرزمين به سرزمين غرب راه يافته اما ثبت نشده است. بر همين اساس كميته ملي حافظه جهاني دست نياز به تك تك انديشمندان و فرهيختگان دراز مي كند. هر كس هر اثري را كه فكر مي كند لازم است در حافظه جهاني ثبت شود معرفي نمايد و ما را در اين راه ياري رساند. وی افزود: درحال حاضر كارگاههايي در استانها براي معرفي برنامه حافظه جهاني اجرا مي شود تا مردم در اين مورد آگاهي يابند.

اسحق صلاحی در پايان از به ثمر رسيدن تلاش مشترك دانشگاه تهران و سازمان اسناد و كتابخانه ملي ابراز خوشحالي كرد و اظهار اميدواري كرد كه اين تلاشها در آينده غني تر و پربارتر باشد.

در ادامه اين مراسم دكتر سعيدآبادي دبير كل كميسيون يونسکوي ايران، در سخناني به راز ماندگاري و پايداري بزرگمردان و بزرگ زنان اين مرز و بوم اشاره کرد و را ه آن را رجوع به آثار آنها دانست.

وي گفت: امروز خمسه نظامي كه در كتابخانه مركزي و مركز اسناد دانشگاه تهران وجود دارد فقط متعلق به كتابخانه مركزي و دانشگاه تهران و ايران نيست بلكه متعلق به جهان است و بخشي از حافظه جهاني بشريت است.

وي از سه دسته از سازمانها و افراد تشكر و قدرداني كرد. دسته اول افراد و سازمانهايي كه از اين آثار و اسناد نگهداري مي كنند. دسته دوم افراد و سازمانهايي كه اين آثار را  ثبت ملی و یا جهاني مي كنند. و دسته سوم افراد و سازمانهايي كه اين آثار را در دسترس عموم قرار مي دهند و اين آثار و پديدآورندگان آنها را معرفي مي كنند مانند كتابخانه ها و مراكز پژوهشي و تحقيقاتي.

پس از آن لوح حافظه جهاني توسط دكتر صلاحي به دكتر فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران اهدا شد. همچنين نشان دانشگاه تهران به دكتر صلاحي اهدا گرديد و لوحي توسط دانشجويان دانشكده كتابداري دانشگاه تهران به دكتر رهبر و نيز هدايايي توسط دكتر فهيم نيا به دكتر رهبر، دكتر صلاحي و دكتر سعيد آبادي اهدا گرديد.

در ادامه اين مراسم، دكتر فدايي، عضو هيات علمي دانشگاه تهران و رئیس دانشكده كتابداري سخناني را ايراد كرد. وي تناسب جشن فارغ التحصيلي دانشجويان دانشكده كتابداري را با ايام شعبانيه به فال نيك گرفت و گفت: دين و علم با هم هماهنگ هستند و بر خلاف بعضي از اسطوره ها كه اين دو را با هم سازگار نمي دانند، اما در اسلام اين هماهنگي وجود دارد.

وي در ادامه به اين مساله اشاره كرد كه خمسه نظامي پنج گنج نظامي است و ارزش آن را دارد كه در مورد نظامي نكاتي گفته شود. اولين نكته اين است كه اين شاعر، ايراني است هر چند كه در گنجه بوده است. همچنين اين اثر، زبان بسيار زيباي فارسي را زنده كرده است و اشعار بسيار زيبايي دارد. آنچه كه بسيار مهم است قدمت كتاب نيست بلكه بيشتر، معنويت و معارف ارزنده اي است كه در اين كتاب وجود دارد.

وي همچنين فارغ التحصيلي در آموختن علم را بي معنا دانست و به دانشجويان یادآور شد كه اين آغاز راه آنهاست.

در پايان، دكتر فدايي از رياست دانشگاه تهران برای تاسيس دانشكده كتابداري تشكر كرد و با اشاره به اينكه اين جشن، جشن اولين دوره دانشجويان دانشكده كتابداري است اظهار داشت كه دانشگاه تهران، اولين دانشگاه ايران بوده است. دانشكده كتابداري اين دانشگاه اولين دانشكده كتابداري ايران است و اين جشن به منظور دانش آموختگي اولين گروه دانشجويان اين دانشكده برگزار شده است.

در پايان اين مراسم، با حضور دكتر رهبر، دكتر فدايي، دكتر سعيد آبادي، دكتر صلاحي و دكتر طالبيان لوحهاي تقديري به فارغ التحصيلان دانشكده كتابدراي اهدا شد.

اين مراسم در ساعت 11:30 پايان پذيرفت.

خبرنگار: ملیحه درخوش