وفا قبادپور، دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران، در گفتگو با لیزنا، گفت: ما به طور روزانه از کارکرد های گوناگون این تکنولوژی بهره می بریم بنابراین این تکنولوژی پدیده ای نوظهور نیست اما طی دو سال اخیر به موضوعی داغ در حوزه پژوهش مبدل گردیده است زیرا به نظر می رسد به مدل غالب استفاده از این تکنولوژی ها تبدیل گردد.
وی افزود در حال حاضر گرایش های عمده تحول خدمات اطلاعاتی و مخابراتی در تکنولوژی ابری بلوغ یافته و به هم پیوسته اند، با این حال پردازش ابری دارای ماهیت منحصر به فرد خود است.
افسون ثابت پور، دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران، نیز در گفتگو با لیزنا، در مورد تکنولوژی هائی که پردازش ابری بر بنیان آنها شکل گرفته است، دسترسی به باند پهن، گرایش به ادغام منابع، قابلیت انعطاف سریع و قابلیت محاسبه کمی خدمات را ویژگی های زیر ساختی پردازش ابری دانست.
ثابت پور در مورد مسائل پیش روی کاربران مدل ابر گفت ملاحظات امنیتی یکی از چالش های پیش روی این گرایش است که پژوهش های آتی و نیز گذشت زمان به این نگرانی ها پاسخ خواهند گفت. اما در حال حاضر به طور کل می توان گفت مسائل امنیتی ابر مانند تبعات وابستگی بیش از حد به آن و عدم اطمینان به اینترنت و مشکلات عوض کردن ابر، نقاط منفی و دسترسی آسان تر به امکانات حفاظتی گرانقیمت و گرفتن فایل های پشتیبان توسط شرکت های ارائه دهنده ی این خدمات از نقاط مثبت امنیتی آن است.
وی افزود: تنوع مدل های توسعه و استقرار پردازش ابری یعنی ابر عمومی، ابرجمعی، ابر خصوصی و ابر پیوندی و همچنین مدل های گوناگون تحویل خدمات توسط ابر، که عمده ترین آن ها یعنی تحویل خدمات تاسیسات زیربنائی از طریق ابر، نرم افزار به عنوان خدمات و پلتفرم به عنوان خدمات، امکانات وسیع و بسیار منعطفی را در اختیار مردم قرار خواهد داد.
وفا قبادپور نیز در پاسخ به این پرسش که چه تحولاتی با گسترش این گونه ی تکنولوژی در پیش است گفت: این تحولات بسیار وسیع خواهد بود و از تغییراتی بنیادین در فرهنگ رفتاری کاربران سیستمهای اطلاعاتی و به تبع آن کتابخانه ها تا تحولات عظیم اقتصادی را شامل می گردد.
ما در آستانه ورود به عصری هستیم که براوزرها جایگزین کامپیوتر های فعلی خواهند شد زیرا برای پردازش نیازی نداریم رأسا به صرف هزینه اقدام کنیم و هر پایانه ای که بتواند ما را به شبکه متصل سازد در واقع ما را به ظرفیت های عظیم پردازشی متصل کرده است و به همین شکل در مورد نرم افزارها و برنامه های سودمند خواهد بود.
وی گفت: اگر بتوانیم روزی به یک ابر اطمینان کنیم و فایل های خود را روی آن قرار دهیم و مطمئن باشیم هر لحظه و در هر کجا می توانیم به آن ها دسترسی داشته باشیم دیگر چرا برای خرید امکانات حافظه، پول بپردازیم. شما تصور کنید وقتی در زندگی شخصی این تحولات را شاهد باشیم با چه تحولات عظیمی در ابعاد کلان اقتصادی پیش روی شرکت ها و سازمان ها خواهد بود که می توانم از میان آن به مواردی چون دسترسی پایانه ها به قدرت پردازش نامحدود، عدم نگرانی تحویل گیرندگان خدمات این تاسیسات از افزایش و یا کاهش میزان مصرف، پرداخت بر اساس میزان مصرف بدون نیاز به سرمایه گذاری برای تامین تاسیسات زیربنائی، انعطاف در محل استقرار تأسیسات زیربنایی، امکان گسترش و جمع شدن آسان نوع خدمات در سازمان ها، کاهش ریسک در تامین تأسیسات زیربنایی، حمایت از نوآوری و ابتکار، کاهش هزینه ورشکستگی، کاهش هزینه برای خریداری نرم افزارها، امنیت، حل مسئله تنوع فرمتها و همچنین آزادسازی ظرفیت حافظه و دستیابی به سرعت بالاتر سیستها اشاره کنم.
وفا قبادپور مطالعه شبکه های اجتماعی در کتابخانه ها و بسیاری از مطالعاتی را که در حوزه کتابخانه دیجیتالی صورت گرفته را به عنوان مباحثی مرتبط با کتابخانه ابری توصیف کرده و گفت: کارگاهی با عنوان «از پردازش ابری تا کتابخانه ابری» توسط انجمن کتابداری برگزار شد و ایده ای که در این کارگاه مطرح گردید؛ بکار گیری الگوی ابری نه برای تحویل خدمات یک کتابخانه بلکه از اساس طراحی کتابخانه با این الگوست.
قبادپور در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود اصطلاحات متعدد که بیانگر کتابخانه هائی بر اساس تکنولوژی های نوین اطلاعاتی هستند، ما در ادبیات رشته نیاز به بکارگیری اصطلاح «کتابخانه ابری» داریم گفت: در مورد لزوم و یا عدم لزوم بکار گیری همزمان اصطلاحاتی چون کتابخانه دیجیتال، کتابخانه الکترونیکی، کتابخانه مجازی و .... نقد های گوناگونی انجام گرفته است؛ اما فارغ از این نقد های واژه پردازانه، در عمل هریک از این اصطلاحات به کار گرفته می شوند و شاید دلیل آن این باشد که هر یک از اصطلاحات فوق به جنبه ای خاص از این گونه کتابخانه ها اشاره دارد که اصطلاح دیگر از عهده توصیف آن به خوبی برنمی آید.
وی بیان کرد: کتابخانه ابری در واقع نسل آینده کتابخانه های دیجیتالی خواهد بود اما از نظر تکنولوژی بکار گرفته شده در آن و تقریبا در تمام جنبه های کتابخانه از حیث گستردگی و تسهیلات خدمات با آنچه ما از کتابخانه دیجیتالی تصور می کنیم قابل مقایسه نخواهد بود در عین حال که این اصطلاح ناظر بر مدل توسعه این کتابخانه ها، نحوه ی متفاوت تحویل خدمات و تکنولوژی های بکار گرفته شده در آن است.
قبادپور افزود: ما در آینده ای نزدیک برای حل طیف وسیعی از مسائل کلان خود در حوزه کتابداری و همچنین آرشیو به ناچار از این مدل بهره خواهیم گرفت و همین امر ما را به مطالعه دقیق تر ابعاد آن ترغیب می کند.
وی ضمن اشاره به مسائل مطرح در کتابخانه ابری به موارد استفاده ی آن اشاره کرد که ازجمله آنها دسترسی به جای در اختیارگیری منابع کتابخانه یی ست که پیش از این نیز در رشته ی کتابداری مطرح بوده است و از دیگر موارد مورد نظر کتابخانه و ابر؛ منابع انسانی در کتابخانه ابری، مدیریت در کتابخانه ابری ، مجموعه سازی و سازماندهی در کتابخانه ابری ، کپی رایت و کتابخانه ابری ، کتابخانه ابری و برون سپاری و همچنین تکنولوژی ابری و حفاظت دیجیتالی هستند.
گفتنی است وفا قباد پور و افسون ثابت پور، دانشجویان کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران، مدرسین کارگاه «از پردازش ابری تا کتابخانه ابری» که توسط کمیته آموزش انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران در کتابخانه ملی ایران در 24 خرداد ماه برگزار شد؛ بودند.
گزارش: آزاده فتاحی