توانمندی های حرفه ای لازم برای کتابداران در محتوای آموزشی رشته گنجانده نشده است

زینب غیوری، دانش آموخته دوره کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تربیت مدرس، در گفتگو با پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)، گفت: تربیت کتابداران متخصص و با مهارتهای کافی از مهمترین وظایف گروه های کتابداری و اطلاع ­رسانی می­ باشد. در شرایط کنونی آماده سازی فارغ­ التحصیلان برای رویارویی با تحولات جاری امری اساسی و ضروری است. برای انجام این مهم باید گروه­ های کتابداری و اطلاع ­رسانی همگام با این تغییرات و تحولات، اصلاحاتی در محتوای دروس رشته انجام دهند.

دانش آموخته دانشگاه تربیت مدرس در پاسخ به سوال مشکلات موجود در محتوای کنونی رشته کتابداری و اطلاع­ رسانی گفت: محتوای این رشته از چند جنبه دارای مشکل اساسی است:

1. عدم تناسب و تعادل میان دروس نظری و عملی و دروس سنتی و دروسی که متناسب با پیشرفت های کنونی جامعه اطلاعاتی باشد؛

2. عدم توجه به غنی­ سازی و پربار سازی محتوای دروس در جهت برآوردن نیازهای حرفه ­ای و شغلی کتابداران؛

3. عدم پویایی و انعطاف­ پذیری در دروس رشته. طوری که این امر، تعبیه گرایش های مختلف در برنامه درسی و بازبینی دوره­ای در دروس رشته را کاهش داده است؛

4. عدم همخوانی میان برنامه­ های ارائه شده در مقاطع مختلف (کارشناسی، کارشناسی ارشد) در رشته و منطبق نبودن دروس رشته و محتوای آنها با اهداف و کارکردهای واقعی رشته؛

5.  عدم توجه به فناوري روز، نبود تفكر منطقي، عدم پرورش يادگيري مبتني بر مسئله؛

6. نبود ارتباط بین گروه­ های کتابداری و نیازهای مراکز اطلاع ­رسانی.

7. همپوشانی بین اکثر واحدهای درسی و تکراری بودن سرفصل­های دروس

نگارنده پایان نامه "بررسي ديدگاه جامعه کتابداري و اطلاع رساني در خصوص تغيير درحوزه هاي عنوان، محتوا و آموزش رشته" افزود: صلاحیت­ های کاری لازم برای کتابداران در محتوای آموزشی گنجانده نشده است و برنامه درسی نیازهای محیط کار را برآورده  نمی­ کند در واقع بین آنچه در دانشگاه ها به دانشجویان آموخته می­ شود و نیازهای کتابخانه­ ها و مراکز اطلاع ­رسانی یک رابطه­ ی درستی برقرار نیست و چالش و شکاف عمیق بین این دو مورد وجود دارد، در نتیجه فارغ ­التحصیلان نمی­ توانند خود را با فرصتهای شغلی موجود در بازار هماهنگ کنند و در صورت ورود به مشاغل موجود، به افرادی منفعل تبدیل شده و توانایی رویارویی با نیازهای محیط کار را ندارند؛

وی تصریح کرد: با توجه به مشکلات کنونی محتوای رشته، شرایطی در رشته کتابداری و اطلاع ­رسانی پدید آمده است که لازم است در آموزش و تعلیم نیروی انسانی متخصص برای ایفای کارآمد نقش حرفه­ ای خود و کسب خبرگی لازم برای تأمین نیازهای اطلاعاتی سطح بالا و پیچیده کاربران بازنگری اساسی و مستمر صورت گیرد؛ از طرفی سرفصل­ های تخصصی رشته کتابداری و اطلاع ­رسانی نیز باید تغییر یابند، تا تطابق لازم میان نیازهای روز جامعه و آموزش کتابداری ایجاد شود و تغییرات و تحولات در محتوای دروس و چگونگی ارائه مطالب صورت گیرد و تنها به تغییر نام واحدها اکتفا نشود؛ نکته دیگر اینکه، باید دانشجویان برای کار در انواع مشاغل اطلاع ­رسانی از طریق بازنگری در محتوا (مانند نشر الکترونیکی، داد و ستد اطلاعات، مدیریت وب، و مدیریت شبکه ­های داخلی) آماده شوند.

وی در پاسخ به این سوال که چه عواملی می تواند در طراحی برنامه درسی مناسب لحاظ شود گفت:  عوامل بسیاری را در برنامه درسی مناسب تأثیر دارد که برخی از آنها عبارتند از:

1. ایجاد مهارت "تفکر انتقادی و خلاق" در دانشجویان در نتیجه تغییر در ساختار برنامه آموزشی. تا دانش­ آموختگان کتابداری و اطلاع ­رسانی بتوانند به عنوان عنصری فعال و خلاق در جامعه دست به پژوهش­های خلاقانه جهت حل مشکلات این حوزه بزنند؛

2. محتوای درسی جدید قابلیت توسعه و عمق دادن به برنامه بر اساس فناوری اطلاعات و نیازهای جامعه را داشته باشد؛

3. گنجاندن مباحث عملی در برنامه درسی، توجه به قابليت محتوا در آموختن مهارت­ هاي مديريتي، رهبري، پژوهشي و توجه به غنای محتوای میان رشته­ای دروس با گنجاندن و توجه بیشتر به مباحثی همچون فنون آماری و روش­های پژوهش و مبانی مدیریت، روانشناسی، فناوری اطلاعات، در عین حفظ هویت علوم کتابداری و اطلاع ­رسانی در یک محیط بین­ رشته­ ای؛

4. محتوای جدید باید با نیازهای اقتصادی، اجتماعی و به طور کلی با بازار کار هماهنگ باشد تا از این طریق فارغ ­التحصیلان بتوانند به عنوان عنصری فعال در جامعه ظاهر شده و توانایی تطابق با نیازهای کنونی را داشته باشند؛

5. توجه به آموزش مادام ­العمر تا با اقتضای شرایط، آگاهی­ های فنی و حرفه­ ای لازم را کسب کنند چون فقط آموزش نظام­ مند و مداوم می­ تواند روشی برای مبارزه با خطر واقعی و روبه افزایش متروک شدن حرفه باشد؛

6. رعایت استانداردهای جهانی در مورد محتوای رشته کتابداری و اطلاع­ رسانی؛

7. توانایی محتوا در جهت آشنایی افراد با نظریات اصلی و پایه ­ای رشته، داشتن دانش، و توانایی استفاده از فناوری  مدرن در جهت جمع ­آوری، مدیریت و بهره ­برداری از اسناد و اطلاعات.

وی در پایان گفت: سيستم آموزشي از طريق برنامه­ هاي درسي مناسب بایستی این مهارت ها را قبل از ورود به بازار کار در كتابداران و اطلاع­ رسانان به وجود آورد در این صورت کتابداران برای ورود به عرصه اطلاعات آماده خواهند شد و نقش واسط ه­ا­ي خود را ميان منابع اطلاعاتي و كاربران به درستی ايفا خواهند کرد.

شایان ذکر است زینب غیوری از پایان نامه خود با عنوان "بررسي ديدگاه جامعه کتابداري و اطلاع رساني در خصوص تغيير درحوزه هاي عنوان، محتوا و آموزش رشته" به راهنمایی دکتر محمد حسن زاده در بهمن ماه 1388 با درجه عالی دفاع نموده است.