به گزارش پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا) به نقل از روابط عمومی سازمان کتابخانه ها، موزه و مرکز اسناد مجلس، دكتر «حسن باستانی راد»  عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و مولف كتاب بهارستان (تاريخ مجموعه ساختمان های مجلس در مجموعه بهارستان) كه قرار است به زودی از سوی كتابخانه مجلس شورای اسلامی منتشر شود، گفت: اين كتاب 7 فصل دارد و به تاريخ زمين بهارستان و تغيير و تحولات آن در طول تاريخ می پردازد.

وی ادامه داد: بخش مقدماتی كتاب به جايگاه بهارستان در شهر تهران اشاره دارد كه بر اساس موقعيت‌های تاريخی تنظيم شده است، از نخستين نشانه‌هايی كه ما درباره بهارستان داريم تا زمانی كه به مجلس تبديل می‌شود، اينكه بهارستان چه جايگاهی در شهر تهران داشته و در چه قسمت‌هايی از شهر قرار می‌گرفته است، در اين فصل بررسی شده است.

باستانی تصریح کرد: فصل نخست كتاب به زمين و باغ بهارستان در پهنه شهر تهران پرداخته است، كه اين خود به چند زير موضوع تقسيم می‌شود، از جمله پيشينه نام بهارستان كه مدتی در پيوند با باغ نگارستان خوانده می‌‌شده است؛ گاهی هم از زمين‌های باغ سردار به شمار می‌آمده بررسی شده است، اين باغ‌ها سرانجام به ميرزا حسين خان سپهسالار می‌رسد و سپهسالار اين ساختمان قديمی مجلس، مسجد و مدرسه سپهسالار را می‌سازد. به‌همين مناسبت بيوگرافی كوتاهی درباره سپهسالار در اين بخش از فصل نخست ذكر شده است.

باستانی راد افزود: در پيشينه تاريخی زمين بهارستان، بهارستان را در تهران نقشه‌يابی كرده‌ايم و به مالكان آن پرداخته‌ايم سپس به ميدان و محله بهارستان و سابقه آن در تاريخ اشاراتی شده است.

این محقق با بیان این مطلب که فصل دوم به سازه‌ها و يادمان های معماری پرداخته است، گفت: بخشی از آن طراحان و معماران بهارستان نام دارد و منظور همان مجموعه خانه، مسجد و مدرسه سپهسالار است كه يك به يك يادمان‌های معماری در اين فصل توضيح داده شده است.

وی اظهار کرد: در اين فصل به هزينه‌ها و مخارج اين مجموعه اشاره شده است، بخشی به ساختمان عزيزيه كه نوعی تلاقی معماری ايران و فرنگی را تداعی می‌كند پرداخته و بخشی ديگر ساختمان‌های مجلس كه در چند دوره تغيير و تحولات دارد از جمله كتابخانه كه ابتدا در عمارت قديمی بود و بعداً ارباب كيخسرو كتابخانه شماره 2 را ساخت، را بررسی می‌كند.

باستانی راد، اهدای كتاب، نظام نامه كتابخانه و مديريت كتابخانه را از  دیگر مواردی دانست که در اين كتاب بررسی شده است و افزود: آخرين بخش فصل دوم مسجد و مدرسه سپهسالار است كه هم به وقف نامه آن اشاره شده و هم به ويژگی‌های معماری و ظاهری و هم به ويژگی‌های ديگر پرداخته شده است.

وی بیان کرد: از فصل سوم پيوند بين ساختمان با نهاد قانون گذاری شروع می شود كه عنوانش «مشروطه خواهی و مجلس در بهارستان» نام دارد كه چون در پيوند با مسائل سياسی است ما تنها به مسائل سياسی تأثير گذار بر اين ساختمان اشاره كرده ايم. بخش نخست اين فصل مجلس شورای ملی است كه به پيشينه تاريخی مجلس در ايران می پردازد؛ بخش دوم روند شكل گيری مجلس از كاخ گلستان و مدرسه نظام تا باغ بهارستان است. بخش سوم به اينكه بهارستان خاستگاه نخستين تجربه پارلمانی در ايران می شود، اشارتی دارد، هم‌چنين در اين فصل به ماجرای وقف‌نامه امضا شده ميان وراث سپهسالار و  نمايندگان مجلس پس از ناصرالدين شاه اشاره شده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: در فصل چهارم که «يوم التوپ در بهارستان» نام دارد، به جدال باغ شاه و باغ بهارستان و ويرانی مجلس، بازساری پس از آن و تلاش‌هايی كه برای بازسازی آن ارباب كيخسرو انجام داد، پرداخته ام و در فصل پنجم قانون گذاری در مجلس دنبال می شود و به ماجرای آتش‌سوزی مجلس در دوره رضا شاه و تغيير و تحولی بزرگی كه پس از آن در كالبد مجموعه بهارستان رخ می دهد اشاره می‌شود، هم‌چنين قانونگذاری در دوره های دوم، سوم، چهارم و پنجم نيز در اين فصل در كنار ماجرای تغيير سلطنت و دوره‌هايی از فترت قانون گذاری كه پيش می آيد، بررسی شده است.

وی ادامه داد: فصل ششم مهمترين رويدادهای سياسی اجتماعی مجلس در پيوند با نهضت ملی شدن نفت را بيان می‌كند و به پيوند بهارستان به عنوان مركز اجتماعات و جماعات و رويدادها با اين وقايع اشاره می‌كند، پس از آن نيز ماجرای نفت و واپسين چهره كالبدی بهارستان در دوره پهلوی بيان می‌شود، در فصل هفتم  نیز به بهارستان پس از انقلاب اسلامی اشاره می كنيم.

باستانی در پایان با بیان این مطلب که نسخه ابتدایی این اثر در سال 82 تحریر شده است، گفت: در آن سال ها من به اسناد مهمی که در این رابطه در کتابخانه مجلس وجود داشت دسترسی نداشتم اما با تغییر مدیریت کتابخانه مجلس و ریاست دکتر جعفریان و فراهم شدن سهولت دسترسی به اسناد بازتعریف اساسی در تألیف این کتاب انجام دادم و از ابتدا به نوشتن پرداختم.