انتشار ویرایش 2020 جایگاه علم، فناوری و نوآوری ایران در جهان

به گزارش لیزنا، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری بر پایه شواهد از رویکردهای نوین در مدیریت علم، فناوری، و نوآوری است. تصمیم‌هایی که شواهد و داده‌ها را نادیده گرفته، به سرانجامی نرسیده‌ و تنها هدررفت منابع را در پی داشته‌اند. امروزه شمار بسیاری از شاخص‌ها در لایه‌های گوناگون (سازمانی، ملی، منطقه‌ای‌، و جهانی) پشتیبان چنین رویکردی هستند. پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در سامانه «جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان (نِما)» در نشانی NEMA.IRANDOC.AC.IR، جایگاه کشور را در شاخص‌های کلیدی و جهانی علم، فناوری، و نوآوری بازنمایی می‌کند. بر پایه داده‌های این سامانه، جایگاه ایران در بیشتر شاخص‌های جهانی در سال 2020 میلادی بهبود یافته، در برخی تغییر نکرده، و در برخی نیز پایین آمده است.

«نمای 2020» گزارش تفصیلی جایگاه ایران را در نزدیک به ۹۰ شاخص گوناگون جهانی علم، فناوری، و نوآوری در سال 2020 میلادی پوشش می‌دهد. این اثر دربردارنده هفت فصل است: جایگاه پژوهشگران، جایگاه مجله‌های علمی، جایگاه مؤسسه‌ها در نظام‌های رتبه‌بندی کلی، جایگاه مؤسسه‌ها در نظام‌های رتبه‌بندی موضوعی، جایگاه مؤسسه‌ها در نظام‌های رتبه‌بندی وبگاه‌ها، وضعیت ایران در نمایه‌های استنادی، و جایگاه ایران در رتبه‌بندی‌های علم، فناوری، و نوآوری.

بر پایه داده‌های نما، در سال 2020 میلادی شمار مؤسسه‌های آموزش عالی ایران در بیشتر نظام‌های فراگیر رتبه‌بندی جهانی افزایش یافته است (تایمز: 47 مؤسسه؛ شانگهای: 12 مؤسسه؛ کیو. اس.: پنج مؤسسه؛ یورپ: 52 مؤسسه؛ لایدن: 36 مؤسسه؛ یومالتی ـ رنک: 21 مؤسسه؛ تایوان: 12 مؤسسه؛ یو.اس.نیوز: 31 مؤسسه؛ دانشگاه‌های جهان: 38 مؤسسه، سکیمگو: 157 مؤسسه؛ راوند: 11 مؤسسه؛ گرین‌متریک: 41 مؤسسه). شمار مؤسسه‌های آموزش عالی ایران در نظام‌های موضوعی رتبه‌بندی نیز افزایش یافته و برخی از این مؤسسه‌ها در میان 100 مؤسسه و حتی 10 مؤسسه برتر جهان هستند. در رتبه‌بندی‌های موضوعی «شانگهای» و «یورپ» هفت مؤسسه و در رتبه‌بندی‌های موضوعی «تایوان» و «یو.اس.نیوز» نیز نُه مؤسسه ایرانی در میان 100 مؤسسه برتر جهان در زمینه‌های گوناگون علمی هستند.

جایگاه ایران در نمایه‌های استنادی جهانی نیز پیشرفت داشته است. شمار انتشارات ایران در نمایه‌نامه‌های استنادی جهانی، یعنی «وب آو ساینس (واس)» و «اسکوپوس» در سال 2020 میلادی افزایش یافته است. در سال 2020 میلادی، ایران در جایگاه 15 جهان و نخستِ منطقه در هر دو نمایه‌نامه از دیدگاه شمار انتشارات است. با اینکه ایران در چند سال گذشته تحریم بوده، ولی همکاری علمی پژوهشگران ایرانی با کشورهای دیگر بیشتر شده و اکنون بیش از 35 درصد از انتشارات ایران در نمایه‌نامۀ «واس» برون‌دادِ هم‌نویسندگی جهانی است.

ایران در «شاخص آمادگی شبکه‌ای» رشدی یک پله‌ای داشته و به جایگاه 79 جهان رسیده است. در «یو21: رتبه‌بندی نظام‌های ملی آموزش عالی» جایگاه ایران یک پله بهبود یافته و اکنون در رتبۀ 47 جهان و چهار منطقه است.

گفتنی است که گزارش نزدیک به 90 شاخص برای پایش علم، فناوری، و نوآوری در کتاب «نمای 2020: جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان در سال 2020 میلادی» گردآوری شده‌اند. نسخه الکترونیکی تمام‌متن این اثر در پیوند b2n.ir/Nema2020 و «گزیده برای مدیران» در پیوند B2N.IR/SN2020 در دسترس همگان هستند.