جامع‌ترين تذكرة تأليف شده در گستره زبان و ادب پارسی تجدید چاپ شد

به گزارش لیزنا، بهروز ایمانی، سرپرست واحد پژوهش کتابخانه مجلس شورای اسلامی، چاپ جدید کتاب «عرفات العاشقين و عرصات العارفين» که به تازگی با همکاری کتابخانه مجلس و مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است، را منقح تر و  مصحح‌تر عنوان کرد.

مدير پژوهش كتابخانه مجلس شورای اسلامی اظهار كرد: با اين زحمت و دقتی كه در تصحيح اثر صورت گرفته، می‌توان چاپ جديد عرفات را منقح‌تر و مصحّح‌تر تلقّی نمود. تصحيح پيشين اين كتاب، شتابزده صورت گرفته است.

«بهروز ایمانی» سرپرست واحد پژوهش کتابخانه مجلس شورای اسلامی در اشاره به چاپ گفت: «عرفات العاشقين و عرصات العارفين» تقی‌الدين اوحدی بليانی، جامع‌ترين تذكرة تأليف شده در گستره زبان و ادب پارسی و مشتمل بر احوال و نمونه اشعار بيش از سه هزار و سيصد تن از شاعران‌پارسی گویِ متقدم و متأخر تا زمان تأليف آن در سالهای 1022 – 1024ق است.

وی در اشاره به  برخی از ويژگيهای اين تذكره گفت: نخست اينكه تقی‌الدين اوحدی، در هند و شهرهای مختلف ايران به سر بُرده و با بيشتر شعرای روزگار خود ديدار كرده و شرح حال آنان را در تذكره‌ خود ثبت نموده و از اين حيث، می‌توان نوشته‌های او را موثّق و معتبر دانست. دوم اينكه در شرح‌حال‌ نويسی برخی از سخنوران، از كتابهايی استفاده كرده، كه اكنون نسخه‌ای از آنها در دست نيست و جزو متون مفقوده به شمار می‌روند، چنانكه در شرح حال آل‌بُنجير و مشايخ و اتباع ايشان از اثری به نام رساله الابرار بهره برده كه اكنون در دست نيست، يا در ذيل شرح حال «ميراصلی قمی» به نقل مطلبی از تذكرة ميرابوالبقای تفرشی پرداخته، كه تاكنون دستنوشته‌ای از آن به دست نيامده است. چنين است آثاری همچون تاريخ علائی اثر علائی قزوينی، تاريخ آل‌سامان تأليف ابوسهل صعلوكی و ...

ايمانی افزود: سومين ويژگی‌ اين تذكره اين است كه ديوان اشعار بسياری از سرايندگان هم‌روزگار مؤلّفِ عرفات‌العاشقين از ميان رفته، و تقی‌الدين اوحدی در تذكره خود، نمونه‌هايی از اين اشعار را ثبت و ضبط نموده، و به دست آيندگان رسانيده، كه بسيار مغتنم است. هم‌چنين عرفات العاشقين از لحاظ بررسی برخی از موضوعات و مقولات ادبی و ... نيز حائز اهميت است، موضوعاتی همچون نقد ادبی در دوره صفوی، طنز در شعر دوره‌ صفوی، مشاغل اجتماعی آن دوره، تاريخ و سير و تطوّر شعر فارسی در شبه قارّه، و ...

وی در اشاره به ويژگی پنجم اين اثر تصريح كرد: متأسفانه تقی‌الدين‌اوحدی در شرح حال شعرای قديم همچون تقی‌الدين‌كاشی صاحب خلاصة‌الاشعار تتبّع كافی و وافی نكرده و به نقل مطالبِ تذكره‌های پيشين بسنده نموده است. گاهی نيز در ساحت اوصاف برخی از شعرای قديم، عنان قلم را وانهاده و از اصل مطلب بازمانده است.

ايمانی با بيان اين مطلب كه اين اثر پيش از اين نيز منتشر شده است (اساميه، 1388) در اشاره به تفاوت‌ها و برتريهای اين چاپ گفت: با وجود آنكه زنده ياد ذبيح‌الله صاحبكاری و خانم آمنه فخراحمد به تصحيح اين تذكرة كلان و ارزشمند اقدام نموده‌اند، امّا واقعيت اين است كه در تنقيح و تصحيح آن تلاشهايی مضاعف به كار بسته شده است، چنانكه استاد محمّد قهرمان، كه خود به اعتبار آثار تصحيحی و پژوهشی‌اش در شعر دوره‌ صفوی، از صاحب‌نظران سبك هندی است، بر تصحيح عرفات نظارت علمی داشته‌اند و محقّقان و ويراستاران مركز پژوهشی ميراث مكتوب نيز متن آن را با دقّت بازخوانده‌اند. در ضمن، در تصحيح عرفات از تذكره‌ها، دواوين اشعار و ديگر منابع نيز استفاده شده است.